ΚΥΡΙΕ ΜΟΥ, ΑΥΞΗΣΕ ΜΟΥ ΤΗ ΓΝΩΣΗ!

Την Παρασκευή 22/06/07 πληροφορηθήκαμε ότι στο Μοσχάτο έγιναν τα εγκαίνεια ενός Αραβοϊσλαμικού Πολιτιστικού Κέντρου, που διαθέτει κι έναν αξιοπρεπή χώρο λατρείας για τους Μουσουλμάνους.

Την Τρίτη 26/06/07 σε πρωινή εκπομπή των κ.κ. Οικονομέα και Καμπουράκη στο "MEGA" συζητήθηκε μεταξύ των άλλων θεμάτων και η ίδρυση του μουσουλμανικού χώρου λατρείας και του πολιτιστικού κέντρου στο Μοσχάτο. Οι δημοσιογράφοι είχαν καλέσει κι έναν Ορθόδοξο κληρικό, που συχνά πυκνά εμφανίζεται σε τηλεοπτικές εκπομπές, τον πρεσβύτερο και ψυχίατρο κ. Στυλιανό Καρπαθίου. Όσες φορές παρακολούθησα στην τηλεόραση τον κ. Καρπαθίου τα συναισθήματά μου πάντοτε ήταν ανάμεικτα. Κυμαίνονταν σε μία κλίμακα μεταξύ θλίψης και οργής. Θλίψης, γιατί ένας κληρικός της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με περισσήν αμετροέπεια εκδηλώνει έναν φανατισμό έναντι διαφορετικών απόψεων, που όση καλή διάθεση κι αν είσαι διατεθειμένος να δείξεις τούτο είναι αδύνατο. Θλίψης, γιατί ένας Ορθόδοξος κληρικός που συνάμα είναι και γιατρός, επιδεικνύει με φοβερό πάθος, μίσος κατά ανθρώπων με διαφορετική ¨πίστη¨ από τη δική του ή με διαφορετικές απόψεις από τις δικές του. Θλίψη, γιατί ένας Ορθόδοξος κληρικός έχει μεταλλαχτεί σε πύρινο κήρυκα του εθνοφυλετισμού, όπως από το 1872 η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αποκηρύξει ως αίρεση τον ρατσισμό (Σύνοδος της Κωνσταντινουπόλεως). Οργή, διότι ο συγκεκριμένος κληρικός, καλυπτόμενος πίσω από το ¨σχήμα¨του, με αμέτρητη προπέτεια και υπεροψία προβάλλει ποικίλες γνώμες, απόλυτα ιδιωτικές, που μόνο έρεισμα βρίσκουν στην άγνοια και στην προκατάληψή του.

Στην τηλεοπτική εκπομπή της 26/06/07 έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί, ότι η ίδρυση ενός ισλαμικού πολιτιστικού κέντρου στην Αθήνα εγκυμονεί κινδύνους να αποτελέσει τροφείο τρομοκρατών και για τούτο δεν θα έπρεπε να επιτραπεί η λειτουργία του. Σαν παρένθεση επιτρέψτε μου να σημειώσω, ότι όταν ο αγώνας των Παλαιστινίων περνούσε τη φάση της ¨μεγάλης απελπισίας¨ κατά του Ισραήλ και της Δύσης, η πιο ακραία "τρομοκρατική" οργάνωση είχε επικεφαλής έναν Ορθόδοξο Χριστιανό γιατρό, τον Georges Habbas. Όσον αφορά τη λειτουργία μουσουλμανικών τεμένων επικαλέσθηκε τη λέξη ¨αμοιβαιότητα¨, εννοώντας ότι για να λειτουργούν τεμένη στην Ελλάδα, τούτο θα είναι επιτρεπτό υπό την προϋπόθεση ότι σε μουσουλμανικές χώρες θα μπορούν ελεύθερα να λειτουργούν ορθόδοξες εκκλησίες.... Για να υποστηρίξει με αρνητικά παραδείγματα την άποψή του ανέφερε δύο: Τη διακοπή λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στην Τουρκία και το ότι στην Ιερουσαλήμ οι Μουσουλμάνοι έχουν τέμενος στο Όρος των Ελαιών εις ανάμνηση της Αναλήψεως του Χριστού, γεγονός που δεν επέτρεψε να ανεγερθεί πριν λίγα χρόνια μεγάλος ορθόδοξος ναός στην ίδια τοποθεσία.

Δυστυχώς για τον κ. Καρπαθίου η αλήθεια δεν είναι αυτή που νομίζει και την διατυμπανίζει διασπείροντας ψευδείς πληροφορίες σε όσους τον ακούν.

Κατ' αρχάς τα πρεσβυγενή πατριαρχεία της Ανατολής (Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων), εδώ και αιώνες υπάρχουν και ανθούν σε μουσουλμανικό περιβάλλον. Οι Μουσουλμάνοι ποτέ δεν εμπόδισαν τις χριστιανικές εκκλησίες, όλων των ομολογιών, και ιδίως τις ανατολικές εκκλησίες (Ορθόδοξη, Αρμενική, Κοπτική, Ασσυριακή κ.λπ.) να υπάρχουν και να λειτουργούν. Όσες φορές εμφανίστηκαν εμπόδια ή κρατικές παρεμβάσεις μεροληπτικές σε βάρος των εκκλησιών, αυτά δεν προήλθαν από Μουσουλμάνους αλλά από εθνικιστικούς πολιτικούς παράγοντες*. Το ζήτημα της Χάλκης είναι πρόβλημα κυρίως πολιτικό και αφορά μια χώρα με αυστηρά ¨κοσμικό καθεστώς¨, που ελάχιστα ενθαρρύνει την απρόσκοπτη έκφραση της μουσουλμανικής πίστης, μολονότι η πλειοψηφία του πληθυσμού της είναι Μουσουλμάνοι. Το ζήτημα της απαγόρευσης ανέγερσης μεγάλου ορθόδοξου ναού εις μνήμη της Αναλήψεως στο Όρος των Ελαιών έχει σχέση με τη νομοθεσία που εφαρμόζει το Κράτος του Ισραήλ ως προς τα προσκυνήματα των τριών αβραμιαίων θρησκειών (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός και Ισλάμ) στην επικράτειά του. Ο νόμος που εφαρμόζεται είναι οθωμανικός και αποβλέπει στην περιφρούρηση της θρησκευτικής ειρήνης μεταξύ Ιουδαίων, Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Προβλέπει μάλιστα το εξής καθεστώς. Εφόσον σε συγκεκριμένο τόπο υπάρχει ιερό κτίσμα εις ανάμνηση ενός γεγονότος, που ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία μιας θρησκευτικής κοινότητας, απαγορεύεται σε άλλη θρησκευτική κοινότητα που τιμά εξίσου το ίδιο γεγονός να ανεγείρει νέο ιερό κτίσμα. Στο Όρος των Ελαιών, στην τοποθεσία όπου κατά την παράδοση αναλήφθηκε ο Χριστός, υπάρχει ένα αιωνόβιο μικρό τζαμί, σε ανάμνηση της Αναλήψεως του Χριστού, όπου ο προσκυνητής ή ο επισκέπτης μπορεί να δει σε πέτρα ανάγλυφο ίχνος ανθρώπινου πέλματος, που είναι ίχνος από το πέλμα του Ιησού πριν αναληφθεί. Πριν από λίγα χρόνια, επί πατριαρχείας Διοδώρου, σε παρακείμενο προς το τζαμί οικόπεδο, που το Πατριαρχείο θεωρεί ιδιοκτησία του και όπου υπήρχε ένα διόροφο σπίτι κτισμένο πριν μερικές δεκαετίες, δόθηκε εντολή σε έναν Αγιοταφίτη ιερομόναχο, τον Ιωακείμ Στρογγυλό, να ανεγείρει μεγάλο ναό της Αναλήψεως, χωρίς να υπάρχει σχετική έγγραφη άδεια από τις αρμόδιες αρχές, παρά μόνο πατριαρχικές διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υπήρχε πρόβλημα με τις οικοδομικές εργασίες. Όταν ο σκελετός από μπετόν του υπό ανέγερση ναού έφθασε σε ορισμένο ύψος επενέβησαν οι ισραηλινές αρχές και κατεδάφισαν τον σκελετό. Ο π. Ιωακείμ είχε προφτάσει κι έκανε μια υπόγεια εκκλησία, η οποία υπάρχει και λειτουργεί απρόσκοπτα ως ναός της Αναλήψεως. Ο τρόπος που εφαρμόζουν οι ισραηλινές αρχές τον οθωμανικό νόμο περί προσκυνημάτων, στοχεύει στο να αποφεύγονται οι έριδες μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων στο Ισραήλ και όχι στο να περιορισθεί μεροληπτικά η ελευθερία της λατρείας με την ανέγερση τόπων λατρείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πόλη Συχέμ ή Ναμπλούς, στα κατεχόμενα από το Ισραήλ παλαιστινιακά εδάφη υπάρχουν οι περίφημοι τάφοι των Πατριαρχών (Αβραάμ, Ισαάκ κ.λπ.), που είναι ιερά πρόσωπα και για τις τρεις βιβλικές θρησκείες. Οι τάφοι αυτοί βρίσκονται σ' ένα μουσουλμανικό τέμενος, μέσα στο οποίο ευλαβούνται τα ιερά πρόσωπα του βιβλικού μονθεϊσμού Εβραίοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Οι Εβραίοι Ισραηλινοί ουδέποτε διανοήθηκαν, μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών, να μεταφέρουν τους τάφους σε άλλο χώρο ή να μετατρέψουν το τέμενος σε ιουδαϊκό αποκλειστικά προσκύνημα....

Όσον αφορά την επίκληση εκ μέρους του κ. Καρπαθίου της ¨αρχής της αμοιβαιότητας¨ για ίδρυση χώρων ετερόθρησκης λατρείας, θα θέλαμε να επισημάνουμε, ότι αυτή η αρχή εφαρμόζεται σε διακρατικές συνθήκες και σε καμιά περίπτωση ο σεβασμός της ελευθερίας της θρησκευτικής πίστης και λατρείας, ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, δεν εξαρτάται από τέτοιου είδους ρήτρες. Αλλά θα ήταν σκόπιμο να προσθέσουμε και τα εξής. Σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες υπάρχουν χριστιανικές εκκλησίες που λειτουργούν απρόσκοπτα. Στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης φυλάσσεται έγγραφη διακήρυξη, με την υπογραφή του προφήτη Μοχάμεντ, που προστατεύει τα δικαιώματα των Χριστιανών σε χώρες όπου επικρατεί το Ισλάμ, ενώ μέσα στον περίβολο της ίδιας μονής υπάρχει τζαμί και μιναρές, όπου συνάζονται και λατρεύουν το Θεό κατά τη συνείδησή τους οι Μουσουλμάνοι νομάδες που ζουν τριγύρω από τη μονή. Στην Τεχεράνη από πολλά χρόνια υπάρχει ελληνορθόδοξη εκκλησία, στην οποία μάλιστα είχε διακονήσει ως εφημέριος ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος. Στη Βαγδάτη υπάρχει έδρα Ορθόδοξου Μητροπολίτη του Πατριαρχείου Αντιοχείας, ο οποίος μάλιστα είναι ελληνικής καταγωγής....

Όταν εμφανίζονται στα μέσα μαζικής επικοινωνίας Ορθόδοξοι κληρικοί ή λαϊκοί, που αβασάνιστα αναμασούν τους μύθους και τις φαντασιώσεις του κ. Μπους, συμβάλλοντας στη διασπορά μιας αβάσιμης ισλαμοφοβίας, θα τολμούσα να πω ότι η προπαγάνδα τους, γιατί περί αυτού πρόκειται, είναι ολωσδιόλου ξένη προς το πνεύμα του Ευαγγελίου, είναι απόλυτα αντίθετη προς το θέλημα του Χριστού και το μόνο που καταφέρνει είναι, να συντηρεί μισαλλοδοξία και προκατάληψη έναντι του ΑΛΛΟΥ!

Ο Philip Sherrard για όσους δεν τον γνωρίζουν ήταν ένας Βρετανός διανοούμενος, που συνειδητά μεταστράφηκε στην ορθόδοξη πίστη, αγαπούσε την Ελλάδα και την διάλεξε ως δεύτερη πατρίδα του, όπου άφησε την τελευταία πνοή και όπου αναπαύεται το σκήνωμά του (στη Λίμνη της Εύβοιας). Ο Sherrard έγραψε τον πρόλογο σ' ένα βιβλίο του Ananda K. Coomaraswamy με τίτλο στα ελληνικά ¨Τέχνη και Παράδοση¨και υπότιτλο ¨Οι Μεταφυσικές Αρχές της Τέχνης¨(εκδόσεις ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ, 1991). Γράφει λοιπόν τα εξής σημαντικά στον πρόλογό του ο Sherrard:

¨Ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που απασχολούν αυτούς που σήμερα πρεσβεύουν κάποια μορφή θρησκευτικής πίστης είναι αυτό της σχέσης μεταξύ της δικής τους και των άλλων θρησκειών. Το ζήτημα αυτό είναι ιδιαιτέρως οξύ για τους Χριστιανούς. Γιατί πρέπει να παραδεχθούμε -με λύπη, για να μην πούμε με ντροπή- ότι στο παρελθόν οι Χριστιανοί ήταν, από γενική άποψη, τόσο πεπεισμένοι για την μοναδικότητα και την ανωτερότητα της δικής τους θρησκείας, ώστε κάθε θρησκεία εκτός της Χριστιανικής, όπως και κάθε μη-Χριστιανική θρησκευτική εμπειρία, να την αντιμετωπίζουν με φανερή υποψία, και μάλιστα σε βαθμό που να θεωρούν την μελέτη της είτε εξαιρετικά επικίνδυνη είτε ανώφελη. Πραγματικά, η χαρακτηριστική Χριστιανική αντίληψη απέναντι στις άλλες θρησκείες ήταν ένα σύμφυρμα από αποστροφή, φόβο και επιθετικότητα, συνεπικουρούμενο από μια σχεδόν παντελή άγνοια αυτών των θρησκειών.

¨Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι, δυστυχώς, αρκετά επιρρεπείς στην εκδήλωση μιας τέτοιας αντίδρασης. Είναι δύσκολο να βρούμε έστω και ένα έργο που γράφτηκε από Ορθόδοξο θεολόγο και άπτεται του θέματος της σχέσης μεταξύ Χριστιανικής και των άλλων θρησκευτικών παραδόσεων, το οποίο να εκφράζει κάτι διαφορετικό από το χείριστο είδος άγνοιας και εχθρότητας.... Το να φτιάξουμε ένα αμάγαλμα από διαφορετικές θρησκείες, είναι ένας δρόμος που οδηγεί με βεβαιότητα στην πνευματική αυτοκαταστροφή. Όμως για έναν πιστό, το να αρνηθεί ότι είναι δυνατό να λατρέψει αληθινά τον Θεό μέσω του τυπικού μιας πίστης διαφορετικής από την δική του, και να αναθεματίζει κάθε άλλη μορφή πίστης εκτός της δικής του, είναι αποτέλεσμα πνευματικής τυφλότητας....

¨... είναι εντελώς ανόητο να προσπαθήσουμε να κρίνουμε την πνευματική αξία θρησκευτικών παραδόσεων οι οποίες διαφέρουν από την δική μας, αν πρώτα δεν έχουμε απελευθερωθεί από την εχθρότητα, την αλλαζονεία και την άγνοια που χαρακτηρίζουν τόσο συχνά τέτοιου είδους κρίσεις και που καθιστούν αδύνατη την αληθινή κατανόηση οποιουδήποτε πράγματος...¨.

Έχω τη γνώμη ότι όσα αναφέρει ο Philip Sherrard είναι αξιοσημείωτα και αληθινά. Η Αλήθεια είναι ασύνορη και ως προς την ουσία της εν πολλοίς άφατη.

Στο ιερό Κοράνιο υπάρχει μια προσευχή, που προσφέρεται ως υποθήκη στον ίδιο τον προφήτη Μοχάμεντ: "... να πεις: Κύριέ μου, αύξησέ μου τη γνώση" (Σούρα Τάχα [20]:114). Ιδίως στην εποχή μας, που ούτως ή άλλως διαφορετικοί πολιτισμοί συναντιούνται και πίστεις διαφορετικές μεταξύ τους πλησιάζουν η μία την άλλη, η προηγούμενη προσευχή έχει μεγάλη βαρύτητα και επικαιρότητα ταυτόχρονα. Αν ζητούμε από το Θεό να μας αυξάνει τη γνώση, τότε μπορούμε να ελπίζουμε πως ο λόγος "γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς" (Ιω. 8:32) μπορεί να αληθεύσει στη ζωή μας.

*Είναι αλήθεια ότι στη Σαουδική Αραβία είναι απαγορευμένη η ίδρυση χριστιανικών εκκλησιών, όπως και η δημόσια χρήση συμβόλων άλλων θρησκειών εκτός του Ισλάμ. Είναι όμως αναγκαίο να γίνει αναφορά στο γεγονός, ότι στη Σαουδική Αραβία, έχει επικρατήσει ένα ρεύμα στο Ισλάμ, οι Ουαχάμπι, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τον υπέρμετρο φανατισμό τους, από μία αντίληψη περί "ορθοδοξίας" ιδιαίτερα περιοριστική, από την προσήλωσή τους στην τήρηση πρακτικών απόλυτα παρωχημένων, τόσο σε σχέση με την εποχή μας, όσο και με το περιεχόμενο της πίστης του Ισλάμ και από έναν άκρατο φονταμενταλισμό ως προς την προσέγγιση του κειμένου του ιερού Κορανίου και της ιερής μουσουλμανικής παράδοσης (σούννα). Το πρόβλημα είναι ότι ο Ουαχαμπιτισμός έχει γίνει η επίσημη και κυρίαρχη ιδεολογία του σαουδαραβικού κράτους αφότου η δυναστεία των Σαούντ το επέλεξε. Πολλοί Μουσουλμάνοι θεωρούν τους Ουαχάμπι ως 'αιρετικούς' ή και ως άπιστους ακόμη. Και μάλλον έχουν δίκαιο. Δεν καταπιέζονται μόνο οι Χριστιανοί στη Σαουδική Αραβία, ακόμα και αν πρόκειται για αλλοδαπούς εργαζόμενους, αλλά και οι Μουσουλμάνοι που αποδέχονται τις αρχές του Ουαχαμπισμού. Οι Ουαχαμπίτες έχουν πολλά κοινά σημεία με τους Ευαγγελικούς φονταμενταλιστές, που επηρεάζουν αξισημείωτα αρνητικά τις Η.Π.Α., ιδίως μετά την 11/09. Όταν πριν από πολλά πολλά χρόνια κατέλαβαν ουσιαστικά την εξουσία οι Ουαχαμπίτες στην άλλοτε Χετζάζ και σημερινή Σαουδική Αραβία, ήθελαν να γκρεμίσουν τα μουσουλμανικά προσκυνήματα στην ιερή πόλη Μεντίνα, μεταξύ των οποίων και ο τάφος του προφήτη Μοχάμεντ!

Η πλήρως αλλοιωμένη πίστη και ιδεολογία που εμπνέει τους Ουαχαμπίτες, είναι η ίδια που εμπνέει τους φανατικούς, που καπηλεύονται χωρίς αιδώ το Ισλάμ κι έχουν παραμορφώσει την έννοια της τζιχάντ. Οι Ουαχαμπίτες δυστυχώς είναι οι μέντορες του Μπιν Λάντεν, των Ταλιμπάν και όλων των σκοταδιστικών και πράγματι επικίνδυνων ολοκληρωτικών κινημάτων, που έχουν εμφανισθεί στο μοσουλμανικό κόσμο, έχοντας παραμορφώσει την πίστη και το ιερό Κοράνιο.

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

Πέρασε καιρός από την τελευταία φορά που έγραψα σ' αυτό το χώρο. Όσα επιθυμώ να διατυπώσω σήμερα, έχουν κατά κάποιο τρόπο εξομολογητικό περιεχόμενο, είναι καρπός περισσότερο εμπειριών και λιγότερο απόσταγμα γνώσεων.

Φαίνεται πως ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον του πλανήτη, που θέλει ν' αποκτήσει αυτογνωσία. Συχνά αυτή η επιθυμία γίνεται πείνα οδυνηρή κι άλλες φορές μεταμορφώνει το πρόσωπο σε καρυδότσουφλο, που χτυπιέται απ' τα κύμματα ενός ωκεανού δίχως ακτές ξηράς, τη μια προς το βορρά και την άλλη προς τη δύση, σ' ένα ταξίδι χωρίς ημερολόγιο....

Αυτή η εκζήτηση κάνει τον άνθρωπο διαφορετικό από τα άλλα θηλαστικά. Ίσως σ' αυτό το χαρακτηριστικό να οφείλεται η υπαρξιακή ποιότητα του ανθρώπου σε σχέση και με τα πιο ανεπτυγμένα έμβια όντα που κοσμούν το περιβάλλον μας. Έχω ακούσει να θεωρούν ορισμένοι την οδοιπορεία μας προς το άγνωστο εσώτατο βάθος της ύπαρξης ως μια 'τραγωδία'. Απεναντίας, πιστεύω πως η επιθυμία κάθε ανθρώπου να ψηλαφήσει, όσο δύναται και αντέχει, το αστάθμητο βάθος του προσωπικού ηφαιστείου που φέρει, συνειδητή ή όχι, λίγη κατά τη γνώμη μου έχει αξία, δίνει την ευκαιρία μιας περιπέτειας, ενός μοναδικού ταξιδιού, ενός προσκυνήματος χωρίς τέλος στο ανορίζον Ιερό του Σύμπαντος Κόσμου.

Η οδοιπορία μας προς τα εσώτερα του εαυτού μας σηματοδοτείται ταυτόχρονα ως αναζήτηση της Πρωταρχής της Ζωής, της δικής μας ατομικής ζωής, αλλά και της Ζωής που έχει μορφοποιήσει και έχει μετατρέψει το Χάος σε Κόσμο. Πρόκειται για την αναζήτηση της όντως Υπάρξεως, που συμβατικά αποκαλούμε Θεό ή όπως αλλιώς, γιατί στη συνείδηση του καθενός και της καθεμιάς μας υπάρχει, συνήθως καλυμμένη με επιμέλεια η πύρινη πληροφορία, ότι το βάθος της κάθε ανθρώπινης ύπαρξης είναι κατοικητήριο του Θεού.... Σε τούτο το βάθος κάθε ανθρώπινης ύπαρξης είναι φυλαγμένη η 'πνοή ζωής', που εμπιστεύτηκε ο Δημιουργός στον απώτατο προγεννήτορά μας και από τότε μας κληροδοτείται αδιάκοπα (Γεν. 2:7). Πρόκειται για μια "δύναμη", μια "ενέργεια", μια "ειδοποιό διαφορά" του ανθρώπου σε σχέση με την υπόλοιπη κτίση, ουσιαστικά απερινόητη, που υπερβαίνει τα όρια της βιολογίας ή της φυσιολογίας του οργανισμού μας, αφού έχει να κάνει με "το κατ' εικόνα του Θεού", οντολογικό χαρακτηριστικό της ύπαρξής μας.

Υπάρχουν άνθρωποι που ματώνουν ενόσω πορεύονται στο προσκύνημά τους. Τα σημάδια της ταλαιπωρίας είναι φανερά στα πρόσωπά τους, η οδύνη της απορίας που προκαλεί κάθε ταξίδι χωρίς φανερό προορισμό, με τα ανθρώπινα μέτρα, αφήνει στίγματα στο σώμα και αδιόρατες κηλίδες στην ψυχή... . Το προσκύνημα είναι ο ιερός προορισμός μας, η δυνατότητα μετάβασής μας από το "κατ' εικόνα" στο "καθ' ομοίωση". Το προσκύνημα προϋποθέτει απέκδυση από το χυδαίο και το ταπεινό, ετοιμασία και εγρήγορση αδιάλειπτη, ώστε η απάντηση του ανθρώπου στην πρόσκληση του Αοράτου Φίλου του να είναι 'ναι', χωρίς επιφυλάξεις και κρατούμενα. Γιατί στ' αλήθεια Εκείνος είναι που προκαλεί το ταξίδι, το προσκύνημα, τη δίψα να μεταλάβουμε από την πηγή που είναι κρυμμένη στο βάθος της ύπαρξής μας.

Τούτο το ταξίδι, μολονότι μπορεί να προκαλεί φοβίες σε πολλούς, για τούτο και το αποφεύγουν διαλέγοντας ένα τρόπο επιβίωσης πεζό, γεμίζει τα κύτταρα του προσκυνητή με χαρά και του μαθαίνει πως το πιο απόκρυφο μυστικό που οφείλει να γνωρίζει καθένας και καθεμιά που ξεκινά το προσκύνημά του, είναι ν' αποκτήσει την τέχνη της Αγάπης! Ο αστρολάβος, η παλέστρα και η πυξίδα είναι αναγκαία όργανα για τα πρώτα μίλια της πορείας. Όταν ανοιχτούμε στο πέλαγος κι αργότερα στις μεγάλες θάλασσες, ελάχιστη βοήθεια μπορεί να προσδοκούμε από τα όργανα. Είναι ωσάν την πίστη, την ελπίδα και τα ποικίλα χαρίσματα που μπορεί να χαριτώσουν έναν άνθρωπο. Όλα αυτά κάποια στιγμή θα χάσουν την αξία τους. Η πίστη θα γίνει άκαιρη και η ελπίδα χωρίς αντίκρυσμα, τα χαρίσματα ολωσδιόλου περιττά και το μόνο που θ' απομείνει αναγκαίο και πολύτιμο θα είναι η Αγάπη (1 Κορ. 13). Μια γυναίκα αστόχαστη, που παρασύρθηκε από ανομολόγητες ασωτίες, με βαρειά συνείδηση και δίψα για λύση των δεσμών της, δεν πρόλαβε, δεν χρειάσθηκε να μετανοήσει, ούτε να διαδηλώσει με οποιοδήποτε τρόπο τον αποτροπιασμό της για τα πολλά αμαρτήματά της. Η πολλή αγάπη της την έκανε παιδούλα χωρίς πληγές στην ψυχή.... Μονάχα η αγάπη! (Λουκ. 7:47). Ό,τι και αν λένε οι θεολόγοι, οι ιερείς και οι αρχιερείς, οι ποιμένες και οι πνευματικοί οδηγοί το κριτήριο της αγάπης είναι το μόνο που ισχύει τώρα και πάντοτε. Μήτε οι ομολογίες πίστεων ορθοδόξων κατά αιρέσεων σώζουν, ούτε τα πύρινα κηρύγματα που προκαλούν σπασμούς συγκίνησης στους απλούς και τους πονεμένους σώζουν, μήτε η ανάλωση ολόκληρης ζωής χάριν ιερών αποστολών προς μεταστροφή των άπιστων στην πίστη σώζει, ούτε η επιλογή της παρθενικής ζωής και του ερημιτικού βίου μπορεί να αντικρύσει ισάξια την αγάπη. Η αγάπη σώζει, δηλαδή τον άνθρωπο που αφέθηκε να γίνει κομμάτια και θρύψαλα, τον επαναφέρει στην πρότερη αρτιότητα, τον πλουτίζει με χαρά και χαμόγελο, με υπομονή και καρτερία, τον αξιώνει να ζει χωρίς να ζητά αντίδωρα ή ανταμοιβές για την αναθρωπιά του (Ματθ. 25:31-46). Η Αγάπη αποκαλύφθηκε ως υποστατική ιδιότητα του Θεού (1 Ιω.7:16). Υπήρξε η μόνη ακτίδα φωτός που διέφυγε από την παρουσία της Πηγής της Ζωής κι έφτασε ως το δικό μας επίπεδο, το επίπεδο του ανθρώπου, του μικρού και συνάμα μέγα....

Οι αλήθειες της Ζωής για να μαθευτούν, και πρώτιστα η μύηση στην Αγάπη απαιτεί από τον άνθρωπο να μαθητεύσει. Τίποτα δεν μπορούμε να μάθουμε, ακόμα και τα πιο στοιχειώδη, αν δεν γίνουμε μαθητές, ακούγοντας όσα έχει να μας πει ένας δάσκαλος. Κι όπως τα πιο βασικά για την επιβίωσή μας τα μαθαίνουμε από γονείς και στενούς συγγενείς ενόσω είμαστε βρέφη και νήπια, έτσι και τα πιο ουσιώδη, για το προσκύνημα στο Ιερό του Σύμπαντος δεν μπορούμε να μάθουμε στα συνηθισμένα σχολεία, ούτε καν στα πιο λαμπρά πανεπιστήμια του κόσμου. Πρέπει να βρούμε το δάσκαλο ή τη δασκάλα που θα μας μάθει τα ρεύματα των υδάτων στις θάλασσες, τους προσανατολισμούς των ανέμων, τα σημάδια των αστερισμών που μένουν κρυφά στους άμαθους και στους αυθάδεις.

Ο αληθινός δάσκαλος, ο φίλος ή η φίλη της ψυχής μας (anamachara λένε οι Κέλτες), είναι εκείνος που χαίρεται όταν δει το μαθητή του να βγάζει φτερά και να μπορεί να πετάξει ελεύθερος. Που δακρύζει από βαθειά συγκίνηση βλέποντας το μαθητή να δαμάζει τα κύμματα, με τρόπο γενναίο, που ο ίδιος ο δάσκαλος ή η δασκάλα αγνοούν....

Ο αληθινός δάσκαλος δεν επιδιώκει, ούτε καν του περνά σαν σκέψη, να καθυποτάξει τον άνθρωπο, που του εμπιστεύτηκε την ψυχή του, να τον δουλώσει σε δικές του πίστεις, σε δικούς του λογισμούς, σε δικές του αρχές.... Ο αληθινός δάσκαλος δοκιμάζεται κατά πόσο είναι παιδαγωγός στην ελευθερία και κατά πόσο σέβεται το πρόσωπο του μαθητή ή της μαθήτριας. Από την άλλη μεριά, όση αφοσίωση και αν δείξουμε στον πλέον τέλειο των δασκάλων, όσο και αν έχουμε εκθέσει στα πόδια του σύνολη την ύπαρξή μας, μη λησμονούμε πως έχουμε εμείς ευθύνη για τα πάντα στο βίο μας, και όχι οποιοσδήποτε άλλος, ακόμα κι αν είναι ο δάσκαλός μας, ο έσχατος κριτής μας είναι η δική μας συνείδηση και όχι η συνείδηση κάποιου άλλου και ότι ποτέ, μα ποτέ δεν θα έχουμε ελαφρυντικό, αν έστω και ελάχιστα δείξουμε ασέβεια και έλλειψη εμπιστοσύνης στο 'λόγο', με τον οποίο μας κόσμησε ο Δημιουργός, που πριν ακόμα μας δώσει μορφή κατά τη βούλησή Του, μας αγάπησε!

Ο αληθινός δάσκαλος, (ο γέροντας, ο πνευματικός, ο σείχης, ο γκουρού, όποιο όνομα κι αν του δίνουν οι άλλοι), είναι σεμνός, αλλ' όχι σεμνότυφος, ταπεινός, μα διόλου δουλοπρεπής και προπάντων είναι αφιλάργυρος, ελεύθερος κάθε εξουσίας, χωρίς να φαίνεται αμετροεπής απέναντι σε όσους διαχειρίζονται εξουσίες, γιατί έτσι αρμόζει να γίνεται στις κοινωνίες, ευγενικός και οικείος, χωρίς να μεταπίπτει σε εκχυδαϊσμό της οικειότητας, απόλυτα διακριτικός και έλλογος. Προπάντων όμως είναι άνθρωπος Αγάπης. Δεν πιστεύει στο Θεό, ούτε έχει λόγο να εμπλακεί σε συζητήσεις για τους όρους της "ορθής πίστης" και την απαξία της πλάνης. Ζει, κινείται και υπάρχει εντός Του (Πρ. 17:28). Τα λόγια περί Θεού είναι περιττά, άλλωστε η σιωπή είναι η γλώσσα του μέλλοντος αιώνος, η γλώσσα της Αλήθειας, που είναι άφατη....