Πορεία μετ’ εμποδίων και πολλών πειρασμών….
ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ
Έγινε πλέον γνωστή η σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου
της καθ’ όλου Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ήδη έχει εξαγγελθεί η σχετική με την
σύγκληση της Συνόδου Πατριαρχική και Συνοδική Εγκύκλιος, που εξέδωσε προς τον
κόσμο το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η έναρξή της ορίσθηκε την ημέρα της
Πεντηκοστής του έτους 2016 με πανορθόδοξης συμμετοχής Ευχαριστιακή Σύναξη.
Διότι, όπως εύστοχα και ευλογημένα έχει επισημάνει ο σεβαστός Γέροντας
Αρχιμανδρίτης Βασίλειος ο Γοντικάκης, «τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς
ἔχομε τὴν πρώτη λειτουργικὴ σύνοδο, τὴ δημουργία τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ἔλλαμψι τοῦ
Πνεύματος σὲ κάθε Ἀπόστολο». Επομένως αν πιστεύουμε όπως η Παναγία Μητέρα
μας με κατάνυξη και λέμε Κλήρος και Λαός ακαταπαύστως, «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου», τότε κατά τη διάρκεια της
λειτουργίας της Μεγάλης Συνόδου, η έλλαμψη του Αγίου Πνεύματος εκ νέου μπορεί
να επισυμβεί σε όλους τους Χριστιανούς, άνδρες και γυναίκες και ιδίως στους
Επισκόπους της Εκκλησίας στους συμμετέχοντες στη Σύνοδο και στους μακράν
ευρισκόμενους….
Βέβαια, όπως παρατηρεί ο π. Γεώργιος Φλορόφσκι, «τό ἱστορικόν
γεγονός, ὃτι ἀπό αἰώνων οὐδεμία Οἰκουμενική Σύνοδος ἒχει συγκληθῆ εἰς τήν Ἀνατολικήν
Ἐκκλησίαν, οὐδόλως ἀποδεικνύει ὃτι ἡ Ἐκκλησία ἒχασε τήν διδακτικήν της
αύθεντίαν. Ζῇ πάντοτε ὑπό τό φῶς ταῆς ζώσης πίστεως, ὑπό την ἒμπνευσιν τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος, αὐτοῦ τοῦ ἐσωτερικοῦ διδασκάλου, ὁ ὁποῖος τήν ὁδηγεῖ εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν…».
Ενώ η σύγκληση της Συνόδου έχει ορισθεί και θα περίμενε καθένας
και καθεμιά να διακατέχει, κυρίως τους Επισκόπους της Εκκλησίας, ένθερμη απαντοχή
για το ιερό γεγονός και προσευχές νυχθήμερες, υπέρ ευοδώσεως του έργου της μέλλουσας αγίας
Συνόδου, δυστυχώς εμφανίζονται άλλα πράγματα.
Συχνά πυκνά δημοσιοποιούνται αντιρρήσεις, ενστάσεις,
αιτιάσεις και απροκάλυπτη εναντίωση ακόμα κατά της σύγκλησης της Αγίας και
Μεγάλης Συνόδου εκ μέρους Ορθοδόξων Επισκόπων, αλλά και Συνόδων τοπικών εθνικών
Εκκλησιών. Αυτή η κατάσταση προκαλεί ποικίλα και δυσάρεστα συναισθήματα σε
όσους αγαπούν την Εκκλησία αλλά και ερωτηματικά.
Προβάλλεται ως καινοτομία και συνακόλουθα ως οργανωτική
αμφισβήτηση της Μεγάλης Συνόδου η συγκρότησή της δι' αντιπροσώπων των επί
μέρους Εκκλησιών. Δηλαδή δεν θα μετέχουν όλοι οι Επαρχιούχοι Επίσκοποι της
Εκκλησίας. Όμως η ένσταση δεν είναι ορθή. Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης
γράφει: «Οι
τοπικές Εκκλησίες, μετέχουν στις συνόδους ως ενιαίο όλο «εν ενί στόματι και μία
καρδία», όπως η ευχαριστιακή ενότητα απαιτεί. Ο Επίσκοπος είναι το ένα στόμα
της Εκκλησίας του, όχι όπως αυτό γίνεται αντιληπτό στην περίπτωση της
δημοκρατικής εκπροσώπησης. Ο Επίσκοπος είναι το ένα στόμα της Εκκλησίας του
επειδή αυτός, ως εικόνα του Χριστού, μεταφέρει την ευλογία και την εξουσία του
Κυρίου στον λαό, τον οποίο, ως προεστώς της Ευχαριστίας, συνάπτει σε ένα σώμα».
Οι Επίσκοποι στη Σύνοδο της Εκκλησίας δεν μετέχουν ως άτομα μεμονωμένα, φορείς
των προσωπικών τους απόψεων και γνωμών, αλλά ως προεστώτες της Εκκλησίας που
διαποιμαίνουν.
Οι μύδροι και οι οιμωγές, η αρνητικότητα κατά της μέλλουσας
Μεγάλης Συνόδου που γίνεται γνωστή και διαδίδεται χωρίς εμπόδια, μιας και ζούμε
στην εποχή της κυκλοφορίας πληροφοριών και ειδήσεων, έχω την αίσθηση ότι πλήττει
αυτό καθ’αυτό το γεγονός της σύγκλησης της Μεγάλης Συνόδου. Λες και υπάρχουν
Ορθόδοξοι Επίσκοποι, που έχουν βολευτεί στο από αιώνων καθεστώς, όπου η
φανέρωση της συνοδικότητας εντός της Καθολικής Ορθοδοξίας δεν ήταν αισθητή και
έτσι επιθυμούν να μείνουν τα πράγματα. Υπό τις παρούσες συνθήκες, αν ω μη
γένοιτο, η Σύνοδος αποτύχει και μεταπέσει κατά τα κοσμικά πρότυπα, σε ένα ακόμη
διεθνές φόρουμ, τότε, εξαιτίας των «ἡμετέρων ἁμαρτημάτων», όπως αιτούνται στην
θεία λειτουργία Επίσκοποι και Πρεσβύτεροι, η Σύνοδος θα είναι πράγματι Μεγάλη
από πλευράς συμμετοχής, όχι όμως και Αγία. Το αποστολικό «Ἔδοξε τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι καὶ ἡμῖν», έχουμε όλοι ευθύνη, πρώτιστα οι
Επίσκοποι, αλλά και οι υπόλοιποι Κληρικοί και Λαϊκοί, μετά το τέλος των
εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου να είναι λόγος πλήρης περιεχομένου. Μια
αποτυχία της Συνόδου θα είναι ενώπιον του κόσμου άρνηση της ενότητας της
Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατά τον τρόπο της Αγίας Τριάδος και θα αποδειχθεί
ανυπακοή των Επισκόπων, στην αρχιερατική προσευχή του Κυρίου Ιησού στον Κήπο
της Γεσθημανή: «ἳνα πάντες ἓν ὦσιν, καθὼς σὺ, Πάτερ, ἐν ἐμοὶ
κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν" (Ιω. 17:21).
Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, προσωπικά όχι
απλώς απεύχομαι, αλλά πιστεύω βαθύτατα ότι δεν θα συμβεί. Από την πλευρά Κλήρου
και Λαού και ως πρώτιστο
χρέος των Επισκόπων της Εκκλησίας, αναδύεται ένα και μοναδικό: Προσευχή με
δάκρυα, ώστε να ευλογηθεί και να φέρει καρπούς Πνεύματος Αγίου η Μεγάλη Σύνοδος
της Καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και να γίνει δεκτή στη συνείδηση των πάντων
ως πράγματι Αγία Σύνοδος....
Οι προβληματισμοί ως την ημέρα έναρξης της Συνόδου, δεν
πρέπει να είναι αιτιάσεις αρνητικές προς απαξία της, αλλά προβληματισμοί
προσευχής με μετάνοια και δάκρυα, ώστε σε όσα ζητήματα αφορούν την Ορθόδοξη
Εκκλησία και εμφανίζονται ως αδιέξοδα ή δυσεπίλυτα να εμφανισθεί επί τέλους η κατά
Θεόν λύση.
Επειδή ακριβώς, όλα τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, χωρίς
διάκριση, καλούμαστε, να δείξουμε ενδιαφέρον για το γεγονός της Συνόδου,
προβάλλω στη συνέχεια ορισμένες σκέψεις και προβληματισμούς μου.
1.-Πρέπει
οπωσδήποτε να βρεθεί λύση στην σφοδρή αντιμαχία που πλήττει τα πρεσβυγενή
Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, με αφορμή την ίδρυση εκ μέρους της
ιεροσολυμίτικης Εκκλησίας της Αρχιεπισκοπής Κατάρων (ελληνικός γεωγραφικός
νεολογισμός του Κράτους του Κατάρ!). Είναι γνωστό ότι η αντιμαχία αφορά την ίδρυση
ορθόδοξης επισκοπής σε μια χώρα με συντριπτική πλειοψηφία μουσουλμανικού
πληθυσμού και με μικρή παρουσία Χριστιανών, διαφόρων ομολογιών, αποκλειστικά
αλλοδαπών εργαζομένων. Αν κάποιος αντικειμενικός και με κοινό νου παρατηρητής
προσέξει κατ’αρχάς τα γεωγραφικά δεδομένα, θα δει ότι η επικράτεια του Κατάρ καταλαμβάνει μια χερσόνησο στον
Περσικό Κόλπο, περίκλειστη από ξηράς από την Σαουδική Αραβία, αρκετά πέραν του
Ιράκ και νοτίως του Κουβέιτ. Οφείλουμε να λάβουμε υπόψη ότι μία από τις Μητροπόλεις
του Θρόνου της Αντιοχείας, είναι η Μητρόπολη Βαγδάτης, Κουβέιτ και Κτήσεων. Από
την άλλη μεριά ο τίτλος του Πατριάρχη Ιεροσολύμων είναι «Πατριάρχης της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και
πάσης Παλαιστίνης», ενώ παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ο τίτλος «Πατριάρχης της
Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και πάσης Παλαιστίνης, Συρίας της πέραν του Ιορδάνου
Ποταμού, Κανά της Γαλιλαίας και Αγίας Σιών». Ουδέποτε το Πατριαρχείο
Ιεροσολύμων είχε δικαιοδοσία, με τα γεωγραφικά και πολιτικά σημερινά δεδομένα,
πέραν του Ισραήλ, των Παλαιστινιακών Εδαφών και της Ιορδανίας, κάτι που
συνάγεται και από τον τίτλο του Πατριάρχη. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, ένα
ζήτημα είναι σκανδαλώδες να χρονίζει και να προκαλεί οιονεί σχίσμα στην
Εκκλησία, ενώ είναι εύκολο να επιλυθεί με ταπείνωση εκ μέρους κυρίως του
Πατριάρχη Ιεροσολύμων και με χρήση του κοινού νου, που αναμφίβολα είναι δώρο
του Δημιουργού προς τον άνθρωπο! Η
Αρχιεπισκοπή Κατάρ δεν μπορεί παρά να ανήκει στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου
Αντιοχείας.
2.-Μείζον κατά τη
γνώμη μου θέμα που πρέπει επί τέλους να βρει λύση, σύμφωνη με την θέληση του
Δομήτορος της Εκκλησίας, είναι ό,τι έχει σχέση με την Ορθόδοξη Διασπορά και με
την ανακήρυξη του αυτοκεφάλου τοπικών Εκκλησιών. Πρέπει να αποτελέσει αφορμή
βαθειάς εξομολογήσεως και μετάνοιας το γεγονός, ότι εντός των κόλπων της
Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει παρεισφρήσει ο
διαλυτικός εθνικισμός. Η Πατριαρχική και Συνοδική Εγκύκλιος εξαγγελίας της
συγκλήσεως της Μεγάλης Συνόδου, πολύ ορθά αναφέρει: «Οἱ καιροὶ εἶναι κρίσιμοι καὶ ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας
δέον νὰ ἀποτελέσῃ τὸ ὑπόδειγμα τῆς ἑνότητος τῆς σπαρασσομένης ἀπὸ διαιρέσεις καὶ
συγκρούσεις ἀνθρωπότητος. Ἡ ἐπιτυχία τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου εἶναι ὑπόθεσις
ὅλων τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα καὶ καλοῦνται νὰ ἐπιδείξουν τὸ ἐνδιαφέρον
των δι᾿ αὐτήν».
Είναι μεγάλο αμάρτημα
κατά του Αγίου Πνεύματος μια τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία να αποτελεί όχημα
πολιτικών διεκδικήσεων και εξυπηρέτησης της αρρωστημένης εθνολατρείας. Αν
υπάρχει, και πράγματι υπάρχει χρέος, με αφορμή την σύγκληση της Μεγάλης
Συνόδου να φανερωθεί η αέναη Σύνοδος
επουρανίων και επιγείων, που κατά την Θεία Λειτουργία πραγματώνεται ως
θεολογική μυσταγωγία, δώρο πολύτιμο της σάρκωσης του Θεού Λόγου και της
παρουσίας του Αγίου Πνεύματος, που συγκροτεί την Εκκλησίας, όπως
παρατηρεί ο Γέροντας Βασίλειος ο Γοντικάκης,
τότε οι εθνικές μισαλλοδοξίες δεν έχουν πλέον θέση στη ζωή της
Εκκλησίας, άπαξ διά παντός.
Αποτελούν σκάνδαλα και πειρασμούς να διασπάται η
καθολικότητα της Αγιωτάτης Εκκλησίας του Χριστού και να εμφανίζονται σχίσματα,
για πολιτικούς λόγους. Αποτελεί σκάνδαλο στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων να υπάρχει
η σημαία του ελληνικού κράτους, όπως και σε ιδρύματα της Ορθόδοξης Ιεραποστολής
στην Αφρική, γιατί αυτή η πράξη κρύβει το Πρόσωπο του Χριστού από τους
ανθρώπους και προβάλλει σαν είδωλο την αξία ενός έθνους. Είναι σκάνδαλο στην
Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων να μην μετέχει ως μέλος της ο ένας
και μοναδικός Παλαιστίνιος Επίσκοπος, ο Αρχιεπίσκοπος Σεβαστείας Θεοδόσιος
Χάννα, όταν το πλήρωμα της Εκκλησίας αυτής αποτελείται κυρίως από Παλαιστίνιους
και Ιορδανούς Άραβες, ενώ η διοίκηση της Μητέρας των Εκκλησιών συνεχίζει να
ασκείται αποκλειστικά από Έλληνες Αρχιερείς και λοιπούς Κληρικούς, απαξιώνοντας
ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό τον Λαό του Θεού αυτής της τοπικής Εκκλησίας.
3.- Ένα άλλο θέμα που πρέπει να λυθεί με την
ευκαιρία της σύγκλησης της Μεγάλης Συνόδου είναι η έμπρακτη μετάνοια της
Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατά το ανθρώπινο, για το σκάνδαλο του αντι-ιουδαϊσμού και
του αντισημιτισμού που συντηρείται ακόμα και είναι αισθητός εντός των
κόλπων της. Είναι ένα αμάρτημα και
προσβολή κατά του ευλογημένου Λαού Ισραήλ, στους κόλπους του οποίου κατά σάρκα
γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, θυγατέρα του οποίου υπήρξε η Κυρία Θεοτόκος και όλη
η χορεία των Αγίων Αποστόλων, ο οποίος έχει
υποφέρει απάνθρωπους διωγμούς, με την ένοχη συμμετοχή ή απαθή σιωπή τοπικών
Ορθοδόξων Εκκλησιών σ’ αυτούς. Περιορίζομαι να αναφέρω την ευθύνη της Ρωσικής
Εκκλησίας για τα πογκρόμ κατά των Εβραίων στην Τσαρική Ρωσία, όπως και την ευθύνη της Εκκλησίας της Ρουμανίας κατά τον
Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που η χώρα ήταν συνδεδεμένη στο άρμα των Γερμανών
Ναζί, και η Ρουμανική Εκκλησία δεν αντέδρασε στις εξοντωτικές διώξεις κατά των
Εβραίων της χώρας, στα πλαίσια εφαρμογής της ναζιστικής «Τελικής Λύσης», που εφάρμοζαν
οι Γερμανοί κατά των Ισραηλιτών. Και στην Ελλάδα υπήρξαν κύκλοι Ορθοδόξων
Χριστιανών, που είχαν εκδώσει και διακινούσαν το ψευδεπίγραφο κατασκεύασμα των
τσαρικών μυστικών υπηρεσιών «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών».
4.- Αιτιάσεις προβάλλονται όσον αφορά το
εκκλησιολογικό θέμα. Οι ενιστάμενοι θεωρούν ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η
Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία και επομένως το θέμα ως προς τις
σχέσεις της Εκκλησίας με τις μη Ορθόδοξες Εκκλησίες και την εν γένει συμμετοχή
της στην Οικουμενική Κίνηση πρέπει να τεθεί σε διαφορετική βάση απ’ αυτήν που
εισάγεται στη Σύνοδο.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία στο βάθος της υπόστασής της
φυλάγει την συνείδηση της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, που
ίδρυσε ο Χριστός και εμφανίστηκε στην ιστορία την ημέρα της Πεντηκοστής. Ακριβώς,
επειδή η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει την συνείδηση της μιάς Εκκλησίας του Χριστού,
δεν παραβλέπει τα σχίσματα, που προκαλούν ρωγμές στην καθολικότητά της. Ο άγιος
Φιλάρετος Μόσχας είχε γράψει χαρακτηριστικά: Δεν θα τολμήσω να ονομάσω ψεύτικη
καμιά Εκκλησία που πιστεύει ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός». Σε άλλο σημείο του
ίδιου έργου του, ο Άγιος γράφει: «Περιμένεις τώρα να δεις πώς θα κρίνω το άλλο
μισό της σύγχρονης Χριστιανοσύνης…. Αλλά δεν κάνω τίποτε άλλο από το να παρατηρώ.
Βλέπω ότι ο Αρχηγός και Κύριος της Εκκλησίας θεραπεύει πολυάριθμες και βαθειές
πληγές, που έχουν προξενηθεί από τον αρχαίο όφι, σε όλα τα μέρη και σε όλα τα
μέλη του σώματος τούτου…. Στηρίζομαι στην πίστη μου, ότι η θεία δύναμη θα
θριαμβεύσει κατά τρόπο φανερό επάνω στις ανθρώπινες αδυναμίες, το καλό επάνω
στο κακό ή η ενότητα πάνω στη διαίρεση, η ζωή επάνω στο θάνατο».
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως λέγει ο π. Γεώργιος
Φλορόφσκι, είναι «ἡ ἑνότης καί ὃλη ἡ ζωή της ἒγκειται εἰς αὐτήν τήν ἑνότητα καί
αὐτήν τήν ἓνωσιν ἐν Χριστῷ…. Μέτρον της δέν εἶναι ἡ καθολικότης… εἰς τρόπον ὣστε
τό πλῆθος τῶν πιστῶν δέν εἶναι παρά μία καρδία καί μία ψυχή;» Επίσης, έχει
συνείδηση η Εκκλησία ότι το σχίσμα είναι χωρισμός, απώλεια και άρνηση της
καθολικότητας. Η Εκκλησία δεν αγνοεί, ως γνήσια Μητέρα, τους πολυάριθμους
δεσμούς, που κατά κάποιο τρόπο διατηρούν τα σχίσματα μαζί της, ότι υπάρχει ένα
είδος ένωσης μεταξύ σχισμάτων και Εκκλησίας. Η Εκκλησία, σε κάθε Ευχαριστιακή
Σύναξη, παρακαλεί «ὑπέρ … εὐσταθείας τῶν
ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως». Είναι μια ευχή, με την
οποία καλούμαστε με ιδιαίτερη προσοχή να προσανατολίσουμε την θέλησή μας, στο
να μειώσουμε το πείσμα της διάστασης σε σχέση με τους αδελφούς μας, που
μπορεί να ζουν απομακρυσμένοι, αλλά κάθε άλλο παρά ξένοι μας είναι, γιατί μας
συνδέει μαζί τους ο Χριστός. Και ο λόγος του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου,
είναι εξαιρετικά σημαντικός: «Δεν επιδιώκουμε τη νίκη, αλλά την επιστροφή
αδελφών, που ο χωρισμός τους μας προκαλεί αγωνία».
©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ
Παραμονή της
Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως 2016
