ABRAHAM MAIMONIDES: A JEWISH SUFI

Το δώρο της Ζωής που είναι η αιτία της Ύπαρξης πηγάζει από Αυτό που συμβατικά ονομάζουμε Θεό, Αλλάχ, Αντονάι .... Όσο μένουμε εγκλωβισμένοι στην επιπόλαιη παρατήρηση των φαινομένων και αρκούμαστε στα κατασκευάσματα που είναι γνωστά ως δόγματα, παραμένουμε καθηλωμένοι από τα πάθη σ' ένα επίπεδο που κάνει την ύπαρξή μας να ασφυκτιά. Αξίζει να τολμήσουμε βήματα αλήθειας για να εξερευνήσουμε το βάθος του Κόσμου, της Ύπαρξης ώστε κάποια ευλογημένη στιγμή να αξιωθούμε να βιώσουμε εκστατικά την περιχώρησή μας με το Απερινόητο Κάλλος, το Κεκρυμμένο Φως, την Απόλυτη Ενότητα, Εκείνο που Υπάρχει όντως και συνάμα είναι Ανύπαρκτο....
Ο Διάλογος της Αλήθειας μπορεί να κομίσει την Ειρήνη....
Αναδημοσίευσα το άρθρο που ακολουθεί, αφιερωμένο στον Ραββίνο Αβραάμ Μαϊμονίδη, γιο του μεγάλου φιλοσόφου Μοσέ Μαϊμονίδη, γιατί γίνονται ολοφάνερες οι κοινές μυστικές ρίζες του Ιουδαϊσμού και του Ισλάμ (Καμπαλά και Τασαούφ). Εβραίοι και Μουσουλμάνοι έχουν τόσα πολλά κοινά στοιχεία, που είναι τραγική η αντίθεση που προκαλεί ανάμεσά τους ο φανατισμός της άγνοιας και της εμπάθειας....  

The open-minded practice of Sufism is known as a mystical system that can easily attract believers from other religions. Today, as in the past, Jews, Christians and followers of other religions have flocked to this practice, studying under Sufi masters and learning the Sufi Way. The Sufi chronicler Idries Shah has outlined past Sufi influence on St. Francis of Assisi, the Troubadours, St. Augustine, the Rosicrucians, Maimonides, the Jewish Kabbalah and a host of other medieval and modern religious movements.[1]

While much of this contact is incidental or indirect - Sufism reached St. Francis, for instance, through the writings of a Jewish intermediary translated into Latin - there was a time of profound Sufi influence on the direction and thought of the mystics of the Jewish religion. Though it is buried beneath centuries of historical disregard and even outright denial[2] , the fact remains that more than 700 years ago, Jewish leaders not only had a wide-ranging dialogue with Islamic mystics, but also borrowed liberally from them to bring anIslamic brand of piousness into medieval synagogue rites. In the 13th century, Abraham Maimonides, son of the great Jewish philosopher Moses Maimonides, not only wrapped Islamic mystical practice into his view of Judaism, but also considered himself a Jewish Sufi, a practitioner of both Jewish and Islamic mysticism!

Starting with Abraham Maimonides, Sufism played a seminal role in the development of Jewish spirituality, strongly influencing the direction of the Kabbalah and, later on, the growth of Hasidism. As improbable as it sounds, the Sufi innovations in the Jewish religion begun by Abraham Maimonides were almost assuredly the single most important thing to happen to Jewish spirituality since the destruction of the Second Temple in 70 C.E.

Abraham grew up in a truly multi-cultural world, where Moslems, Jews and even Christians interacted in one of the most accepting societies in the history of man. Unlike our current epoch, when the voices of hatred speak far louder than those of friendship, medieval Egypt was a place of mutual respect, protective laws and surprisingly strong and positive relations between the religions. It was also a time and place rife with Sufis and Sufi thought - and Jewish libraries often contained books by such masters as al-Ghazali, as-Suhrawardi and al-Hallaj, all dutifully transcribed into the blocky Hebrew script of the local Jewish population. Sufis and Jews knew each other, read each other's books and even compared notes on spirituality and the quest for divine union with God.

Abraham was smitten with the Sufi way. However, if he were just another Jewish heretic, his Sufi beliefs would have been relegated to the footnotes of Jewish history - and Jewish mysticism would have remained just that: A purely Jewish response to this sometimes-inexplicable world. As it is, however, Abraham Maimonides was one of the most respected Jewish authorities of his epoch. As Rayyis al-Yahud -- the head of the Egyptian Jews, a position that he took over from his father -- he wielded power both locally and abroad.

Abraham, who rose to his position at the tender age of 19, proved to be an able social administrator as well as a creative religious theoretician. Like his father, he was approached from near and far to handle religious disputes, questions of social and halakhic law and even marital questions. Unlike his father, however, he was hardly indecisive about his own feelings toward the Sufis, being convinced that the Sufi discipline had been inherited by the Islamic mystics from the ancient prophets of Israel and that they (the Jewish Sufis) were reclaiming an authentically Jewish doctrine from Islam. As Abraham himself said, "Thou art aware of the ways of the ancient saints of Israel, which are not or but little practiced among our contemporaries, that have now become the practice of the Sufis of Islam, on account of the iniquities of Israel."[3] And not only was Abraham certain that the Sufi way defined, in fact, a lost Jewish mysticism, but also that the Jewish/Sufi practice was a necessary precursor to a messianic epoch, at the threshold of which he stood. Abraham saw in Sufism a mystical discipline that would prepare one for achieving the sublime state of prophecy![4]

What made Abraham such an important figure in the dissemination of Sufi thought throughout the Jewish world was that he did not break with traditional Judaism in order to practice a Jewish brand of Sufism. In fact, one cannot imagine a spiritual heir more dedicated to his predecessor than was Abraham. Moses Maimonides' groundbreaking work in Jewish thought and philosophy had met with substantial resistance -- especially in the rabbinical academies of southern France. As such, Abraham spilled much ink in defending his father's positions. In all of his extant writings, he quoted liberally from his father whenever the opportunity presented itself.[5]

At the same time, however, Abraham Maimonides, wrapped the beliefs and the actual practices of the Sufis into his Jewish worship. He justified this paradoxical situation -- believing that Jewish law must be strictly adhered to, while advocating Sufi-like reforms -- by reading Sufi attitudes and beliefs into the distinguished history of Rabbinical thought.[6] He sprinkled not only his commentary with Sufi terminology and beliefs, but his correspondence, as well. And it is important to remember just how far-reaching was his correspondence. Regarded as one of the major rabbinical authorities of his time, Abraham was consulted on legal matters by correspondents as far away as Syria, Yemen and the Holy Land.[7] It is almost certain that he used these contacts to further spread his Sufi beliefs.

In his own synagogue, where he was the head Rabbi, he introduced controversial new practices, including frequent prostrations and ablutions; the raising of the hands in supplication; praying while standing in rows and other specifically Sufi-inspired ritual.[8] While many of the more traditional Jews in Egypt had significant troubles with Abraham's open Sufi practice, his civic position as head of the Jews allowed him to bring these Islamic practices into the very heart of Egyptian Jewish rites.

His own mystical masterpiece, the 2500-page Kifaya, spent the first three chapters re-hashing his father's thought and laws - and then a fourth section spelled out in minute detail the tariqa, or Sufi mystical path of enlightenment. In this fourth portion, Abraham enumerated the specifics of the Sufi Path, including sincerity, mercy, generosity, gentleness, humility, faith, contentedness, abstinence, mortification and solitude. He also mentions that upon successful completion of the "path" and the achievement of divine union with God, the searcher is to wear special clothes, which were, coincidentally enough, the Sufi garb. Abraham Maimonides took some pride in mentioning that he, himself, wore the>[9] implying that he had not only followed the Sufi Way, but had completed it! This same book, the Kifaya, had already spread to distant lands in his own lifetime, taking with it his ideas on Sufism.

Abraham used the power of his office to advance the Sufi cause, placing Jewish/Sufis in important positions throughout the Egyptian Jewish community. Ultimately, Abraham's position as head of the Jewish community and a pre-eminent Rabbinical scholar allowed his Sufi leanings to influence not just his local and temporal surroundings, but the direction of Jewish mystical thought at a seminal point in the development of Jewish spirituality. The 13th century, during which Abraham was active, was a time of tremendous fertility in Jewish thought and religion - some would argue that it was the most productive and creative epoch in the entire history of Jewish mysticism.[10] It was into this lively loam that Abraham injected the seeds of Sufi thought. It would not be too far of a stretch to say that the Sufi leanings of Abraham influenced virtually all mystical writings in Judeo-Arabic over the next two hundred years, the formative years of the Kabbalistic system![11] In fact, his works were still being studied by Kabbalists in 16th-century Safed, where the Lurianic Kabbalah was setting the scene for the entrance of Hasidism onto the Jewish mystical stage.

Virtually every Jew - and many non-Jews - have heard of Moses Maimonides, thought of as the quintessential rationalistic Jewish theologian. But almost nobody is aware of that his son, Abraham, who operated, as well, as head of the Egyptian Jews, turned forever the course of Jewish mysticism in the direction of their cousins, the Sufis of Islam. Jewish practitioners today of the Kabbalistic sciences and Hasidism certainly have no idea just how much of the Sufi Way is wrapped into their daily devotions.

NOTES

[1]. The Sufis, Idries Shah

[2]. To appreciate this tight-lipped response to the facts at hand, we need look no further than three of the greatest historians of Jewish mysticism and philosophy from the last century. For instance, Gershom Scholem, the pre-eminent Kabbalistic scholar of the 20th-century, went so far as to specifically state that Sufism had no discernible effect on the development of the Kabbalah. And A.S. Halkin, writing about the same time as Scholem (the middle of the last century) states that: "In all the vast literature of the Kabbalah, there is no trace of a non-Jewish source or influence." Lastly, Martin Buber, the acknowledged master of scholarship on the Hasidic mysticism, points out similarities between two specific teaching tales (one Sufi and one Hasidic) and then immediately states that this in no way proves "any inner connection between Sufism and Hasidism alone." I can think of few of areas of scholarship that have been so successfully quelled due to political and cultural taboos.

[3]. Quoted in Treatise of the Pool (intro), Fenton, pg. 8

[4]. Jewish Mystical Leaders of the 13th Century, Fenton, pg. 150-151

[5]. Jewish Medieval and Renaissance Studies, Goitein, pg. 145

[6]. Jewish Mystical Leaders of the 13th Century, Fenton, pg. 136

[7]. ibid, pg. 141-142

[8]. ibid, pg. 139

[9]. ibid, pg. 144

[10]. The Books of Contemplation, Verman, pg. 8

[11]. Jewish Mystical Leaders of the 13th Century, Fenton, pg. 149, 151

REFERENCES

Altmann, Alexander (ed.), 1967. Jewish Medieval and Renaissance Studies, Harvard University Press, Cambridge, MA.

Buber, Martin, 1948. Hasidism, Philosophical Library, New York,

1995. The Legend of the Baal Shem Tov, Princeton University Press, NJ

1991. Tales of the Hasidim, Schocken Books, New York,

Idel, Moshe, 1995. Hasidism: Between Ecstasy and Magic, SUNY New York Press, Albany, NY.

1998. Jewish Mystical Leaders and Leadership in the 13th Century, (ed.) Jason Aronson Publishers, Northvale, NJ.

1988. Kabbalah: New Perspectives, Yale University Press, New Haven, CT.

1988. The Mystical Experience in Abraham Abulafia, SUNY New York Press, Albany, NY.

1988. Studies in Ecstatic Kabbalah, SUNY New York Press, Albany, NY.

Maimonides, Obadyah (with translation and introduction by Paul Fenton), 1981. Treatise of the Pool, Octagon Press, London.

Scholem, Gershom, 1996. On the Kabbalah and its Symbolism, Schocken Books, New York.

1987. Origins of the Kabbalah, The Jewish Publication Society, NJ.

Schwarz (ed.), 1956. Great Ages and Ideas of the Jewish Peoples, Random House, New York.

Verman, Mark, The Books of Contemplation, 1992. SUNY New York Press, Albany, NY.

This is an interesting article by Paul Salahuddin Armstrong which I founded in the internet.

Η ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ ΕΧΕΙ ΠΛΗΓΩΘΕΙ. ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΣΚΙΑΖΟΥΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

          Στη συνεδρίαση της 22 Ιουνίου 2010 συζητήθηκε στο Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης η αίτηση που είχε υποβάλλει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης επί Γενικού Γραμματέα Δημ. Σταμάτη για να ερευνηθεί και να υπάρξει σχετική γνωμοδότηση αν τα βακούφια του τζαμιού της Νυμφαίας που υπάρχουν στην τοποθεσία «Χαν Ταρλαλάρ», όπως είναι γνωστή στους Μουσουλμάνους κατοίκους της Νυμφαίας του Δήμου Κομοτηνής, αλλά και σε όλους τους κατοίκους του Νομού Ροδόπης είναι πράγματι βακούφια ιδιοκτησίας του τζαμιού του Οικισμού Νυμφαίας ή είναι δημόσιες δασικές εκτάσεις, όπως θεωρούνται σύμφωνα με τεκμήριο του νόμου 998/1979. Η ίδια τοποθεσία σε έγγραφα δημοσίων υπηρεσιών αναφέρεται ως «Βορείως Οικισμού Νυμφαίας ή Γέφυρα Βοσκού» ή «Βορείως του Οχυρού Νυμφαίας».

          Η απόφαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης, όσον αφορά την παραπάνω υπόθεση εκδόθηκε και δεν είναι θετική για το τέμενος της Νυμφαίας. Το Συμβούλιο γνωμοδότησε ότι τα βακούφια στην τοποθεσία «Χαν Ταρλαλάρ»  δεν είναι καν βακούφια και δεν ανήκουν στο τζαμί της Νυμφαίας αλλά είναι δασικές εκτάσεις ιδιοκτησίας του ελληνικού κράτους.

          Η συμπεριφορά των οργάνων του κράτους σχετικά με την υπόθεση των βακουφιών του τεμένους της Νυμφαίας έχει πληγώσει βαθειά την καρδιά των Μουσουλμάνων της περιοχής Κομοτηνής, αλλά και όλης της Θράκης. Η συμπεριφορά των οργάνων του ελληνικού κράτους αντιμετώπισε ένα ευαίσθητο θέμα για τη Μουσουλμανική Κοινότητα της περιοχής Κομοτηνής, που σχετίζεται με το θεσμό των βακουφίων και με την προάσπιση της βακουφικής μουσουλμανικής περιουσίας με τρόπο που προδίδει αδιαφορία για την περιφρούρηση της νομιμότητας χωρίς διακρίσεις λόγω θρησκεύματος ή εθνοφυλεκτικής καταγωγής των πολιτών αυτής της χώρας.

          Αξίζει να κεντρίσουμε τη μνήμη όλων και να θυμηθούμε πώς ανέκυψε το ζήτημα με τα βακούφια της Νυμφαίας στην τοποθεσία «Χαν Ταρλαλάρ» και την εντέλει αμφισβήτησή τους, κατ’ αρχάς από πολίτες της Ροδόπης ποντιακής καταγωγής και στη συνέχεια από το ίδιο το Δημόσιο.

          Κατά το έτος 2005 κάτοικοι του Νομού Ροδόπης ποντιακής καταγωγής με πρωτοβουλία του σωματείου «Σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης ‘Η Τραπεζούντα’», αποφάσισαν μόνοι τους και χωρίς να ζητήσουν την άδεια του Μουτεβελή της βακουφικής περιουσίας του Ιερού Τεμένους του Οικισμού Νυμφαίας, να επιλέξουν ένα από τα βακούφια εμβαδού 10.214,54 τ.μ. ως χώρο διεξαγωγής πολιτιστικής εκδήλωσης με το όνομα «Παρχάρια». Στον ίδιο χώρο το 2007 η Δασική Υπηρεσία, προφανώς για να διευκολύνει όσους συμμετέχουν κάθε χρόνο στην ποντιακή εκδήλωση κατασκεύασε έργα υπαίθριας αναψυχής και συγκεκριμένα έξι κιόσκια και δύο βρύσες.

Σε απροσδιόριστο χρόνο και στον ίδιο παραπάνω χώρο άρχισε να κτίζεται μικρό λιθόκτιστο κτίσμα χριστιανικού ναού μετά την περάτωση και την εν συνεχεία καθιέρωσή του. Το κτίσμα ανεγείρεται χωρίς άδεια από τη Ναοδομία της Εκκλησίας της Ελλάδος ή την πολεοδομική αρχή ή την αρμόδια τοπικά δασική αρχή. Ο χαρακτήρας του ανεγειρόμενου ναού ως αυθαίρετης κατασκευής είναι γνωστός στη Διεύθυνση Δασών του Νομού Ροδόπης και σημειώνεται στην από 29.07.2009 έκθεση αυτοψίας δασολόγων της υπηρεσίας αυτής.

Ο Μουφτής Κομοτηνής και ο Μουτεβελής του Τεμένους Νυμφαίας θεώρησαν όλες τις παραπάνω ενέργειες ως πράξεις καταπάτησης του συγκεκριμένου ακινήτου και βίαιου αποχαρακτηρισμού του ως βακουφίου εκ μέρους μερίδας συμπολιτών μας. Οι Μουσουλμάνοι χαίρονται όταν χτίζονται χριστιανικές εκκλησίες, γιατί είναι τόποι λατρείας του Ενός και Μοναδικού Θεού προς τον Οποίον απευθυνόμαστε όλοι οι πιστοί που έχουν πνευματικό πρόγονό τους τον δίκαιο Αβραάμ (Ισραηλίτες, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι), αντίθετα με όσα ίσως νομίζουν φανατικοί κάθε πίστης. Στην περίπτωση όμως της ανέγερσης του μικρού ναού σε βακούφι του «Χαν Ταρλαλάρ» τα πράγματα είχαν μια άλλη διάσταση. Η κατάληψη του συγκεκριμένου βακουφιού από το σωματείο των Ποντίων και η επιλογή του ως χώρου για τα «Παρχάρια» ήταν μια αυθαίρετη πράξη που έδειχνε ολοφάνερα περιφρόνηση για την Μουσουλμανική Κοινότητα. Η κατασκευή του κτίσματος ήταν αυθαίρετη, δηλαδή παράνομη. Ο σκοπός ήταν φανερός για κάθε αντικειμενικό παρατηρητή των πρωτοβουλιών: Να αφαιρεθεί ένα βακουφικό αγροτικό ακίνητο από το Ιερό Μουσουλμανικό Τέμενος του Οικισμού Νυμφαίας Κομοτηνής και παραπέρα να αμφισβητηθεί, κατά την εντύπωση που αποκομίσαμε, έμπρακτα το δικαίωμα της Μουσουλμανικής Κοινότητας στα βακούφια της.

Ο Μουφτής Κομοτηνής κατάγγειλε την κατασκευή αυθαίρετου κτίσματος στο παραπάνω βακούφι σε όλες τις αρμόδιες Αρχές του Νομού Ροδόπης, χωρίς να εξαιρείται ο Εισαγγελέας Ροδόπης. Οι καταγγελίες του Σοφολογιότατου Μουφτή Κομοτηνής αγνοήθηκαν προκλητικά και απαράδεκτα. Στο Νομό Ροδόπης δεν υπήρξε αρμόδιος για να ενεργήσει το αυτονόητο οφειλόμενο στην περίπτωση της αυθαίρετης ανέγερσης μικρής εκκλησίας, δηλαδή να εφαρμοσθεί ο νόμος! Οι αρμόδιες αρχές σε άλλες περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών σε δασική έκταση επέβαλλαν εξοντωτικά πρόστιμα στους παραβάτες και επί πλέον διέταξαν την κατεδάφιση των κτισμάτων (βλ. χαρακτηριστική για το θέμα απόφαση ΕυρΔΑΔ επί προσφυγής υπ’ αριθ. 59259/00  Γεωργιάδη κατά Ελλάδος www.nsk.gr/edad/ee31.pdf). Πριν χρόνια ο άλλοτε υπουργός Βορείου Ελλάδος Βασίλης Ιντζές έχτισε στο δάσος Σέιχ Σου της Θεσσαλονίκης αυθαίρετα μια μικρή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου. Είναι αλήθεια πως όσο ο Ιντζές ήταν υπουργός κανένας δεν ασχολήθηκε με την αυθαίρετη κατασκευή στο δάσος. Όταν όμως ο Ιντζές απομακρύνθηκε από το δημόσιο βίο σύρθηκε κατηγορούμενος στα ποινικά δικαστήρια για την αυθαίρετη εκκλησία ένας παπάς που η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης είχε καταστήσει υπεύθυνο για εκείνο το εκκλησάκι! Μέχρι και σήμερα οι αρμόδιες διωκτικές αρχές για την προστασία των δασών και για την τήρηση των πολεοδομικών κανόνων είναι βυθισμένες σε σκοτάδι πλήρους άγνοιας ως προς τους υπεύθυνους ανέγερσης του αυθαίρετου κτίσματος μέσα σε δασική έκταση κατά την άποψη της Δασικής Υπηρεσίας, ενώ κατά την άποψή μας μέσα σε ξένο βακούφι στην τοποθεσία «Χαν Ταρλαλάρ»!!!

Μετά τις καταγγελίες του Μουφτή και τις φωνές διαμαρτυρίας που ξεσηκώθηκαν για τις προηγούμενες αυθαιρεσίες ο Δημήτρης Σταμάτης Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης ανέλαβε δύο πρωτοβουλίες, που τις εμφάνισε ως ενέργειες υπέρ της νομιμότητας. Πρώτα πρώτα με αίτησή του παρέπεμψε την υπόθεση στο Συμβούλιο Ιδιοκτησίας  Δασών Θεσσαλονίκης προκειμένου να αποφασίσει γνωμοδοτικά αν τα ακίνητα στην τοποθεσία «Χαν Ταρλαλάρ», ανάμεσά τους κι αυτό όπου οργανώνονται «τα Παρχάρια» και χτίζεται αυθαίρετα εκκλησία είναι ιδιοκτησίας του Ιερού Τεμένους Νυμφαίας ως βακούφια του ή είναι δασικές εκτάσεις του Δημοσίου σύμφωνα με τεκμήριο κυριότητας του κράτους που προβλέπει ο νόμος 998/1979. Δεύτερη ενέργεια του Περιφερειάρχη ήταν να δώσει εντολή να παύσουν οι οικοδομικές εργασίες στο εκκλησάκι. Η πρώτη ενέργεια του Δημήτρη Σταμάτη υλοποιήθηκε, η δεύτερη εντολή του αγνοήθηκε απροκάλυπτα. Οι «άγνωστοι» παραβάτες του νόμου μετά την υποτιθέμενη εντολή παύσης των οικοδομικών εργασιών συνέχισαν την κατασκευή του τρούλου στο κτίσμα!

Και μετά την πρώτη παραπάνω ενέργεια του Δημ. Σταμάτη ως Περιφερειάρχη αρχίζουν οι παρανομίες των οργάνων του κράτους που πληγώνουν την καρδιά της Μειονότητας….

Ακούγεται βαρύς και σκληρός ίσως ο λόγος. Είμαστε βέβαιοι, πως κάθε άνθρωπος καλής θέλησης, με κοινό νου και κατά το δυνατό αντικειμενική κρίση, χωρίς αγκυλώσεις προκαταλήψεων κατά του Άλλου «εθνικής» ή «θρησκευτικής»χροιάς, όταν παρακολουθήσει την εξέλιξη των γεγονότων δεν θα μας αδικήσει….

Ο Δημήτριος Σταμάτης, Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ως όργανο της δημόσιας διοίκησης όφειλε κατ’ αρχήν το αυτονόητο. Δηλαδή να εφαρμόζει την κείμενη νομοθεσία του κράτους. Η κατόπιν αιτήσεως του Περιφερειάρχη παραπομπή της υπόθεσης αμφισβήτησης της ιδιοκτησίας στα βακούφια της τοποθεσίας «Χαν Ταρλαλάρ» στο Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης ήταν παράνομη ενέργεια. Γιατί σύμφωνα με το άρθρο  21 παράγρ. 1 του νόμου 3647/2008, που ρυθμίζει θέματα μουσουλμανικών βακουφίων στη Θράκη, προβλέπεται ότι η επίλυση ιδιοκτησιακής διαφοράς ή εκκρεμότητας σχετικά με βακουφικό ακίνητο γίνεται από ειδική επιτροπή που συγκροτείται με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας και όχι από το Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών.

Η διαφορά μεταξύ του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών και της Επιτροπής του άρθρου 21 παράγρ. του νόμου 3647/2008 είναι σημαντική. Πρώτα πρώτα το Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών για υποθέσεις που αφορούν την Θράκη εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για ένα συλλογικό όργανο διοίκησης και όχι δικαστήριο, ανεξάρτητα αν συμμετέχουν στη σύνθεσή του τρεις δικαστές, που εξετάζει την υπόθεση από «μακριά». Ιδίως στην υπόθεση των βακουφίων «Χαν Ταρλαλάρ», αυτοί που αποφάσισαν για το θέμα μπορεί να αγνοούσαν απόλυτα τις ευαισθησίες της Μειονότητας για τα βακούφια της και τούτο όχι για να κάνουν «χάρη» στους Μουσουλμάνους, αλλά για να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια και τις ευχέρειες εξακρίβωσης της αλήθειας και όχι να εκδώσουν την απόφαση-γνωμοδότησή του με σπουδή, όπως έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση, ώστε τα μέλη του Συμβουλίου να «βγουν» από την υποχρέωση που τους ανατέθηκε!

Οφείλουμε να τονίσουμε ότι το Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών δεν είναι δικαστήριο, αλλά μια επιτροπή, ένα όργανο της δημόσιας διοίκησης που καλείται να γνωμοδοτεί για θέματα της αρμοδιότητάς του. Το ότι στο Συμβούλιο συμμετέχουν τρεις δικαστές στη σύνθεσή του, απ’ τους οποίους ο ένας είναι πρόεδρος εφετών και προεδρεύει στις συνεδριάσεις του, δεν αναβαθμίζει τον χαρακτήρα του Συμβουλίου από συλλογικό όργανο της διοίκησης σε κάτι διαφορετικό. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών μπορεί να ελέγχονται δημόσια από κάθε διοικούμενο πολίτη, όπως κάθε ενέργεια ή παράλειψη οργάνου του κράτους. Κάτι τέτοιο συνήθως δεν θεωρείται ανεκτό όσον αφορά τις αποφάσεις των δικαστηρίων, μολονότι αυτή η άποψη μπορεί να αμφισβητηθεί με σοβαρά επιχειρήματα. Ο δικαστής που συμμετέχει σε συλλογικό όργανο της δημόσιας διοίκησης δεν αποβάλλει βέβαια την ιδιότητα που του έχει προσδώσει η πολιτεία. Αλλ’ όμως ο κανόνας πως «ο δικαστής γνωρίζει το δίκαιο» που προέρχεται από το λόγιο των Λατίνων «iura novit curia» στην περίπτωση που σχολιάζομε κατά τη γνώμη μου κάμπτεται γιατί αλλιώς θα είχαμε κατά αναμφισβήτητο μάλιστα τεκμήριο «αλάθητους» δικαστές «περί παντός επιστητού» ωσάν τις περί πίστεως εξαγγελίες του Πάπα Ρώμης «ex cathedra»!

Στην Επιτροπή επίλυσης ιδιοκτησιακών διαφορών ή εκκρεμοτήτων που αφορούν βακουφικά ακίνητα ο νόμος προβλέπει τη συμμετοχή δύο εκπροσώπων της Διαχειριστικής ή Βακουφικής Επιτροπής, που έχει σχέση με το αμφισβητούμενο βακούφι ή βακούφια προκειμένου να προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης των εκκρεμοτήτων. Επίσης κάτι άλλο σημαντικό όσον αφορά την Επιτροπή του άρθρου 21 του νόμου 3647/2008 είναι ότι, συνεδριάζει κοντά στον τόπο που βρίσκεται το αμφισβητούμενο βακούφι και υπάρχουν μέλη της που δεν αγνοούν τα πράγματα «από κοντά», ούτε παραβλέπουν παραμέτρους που απαιτούν χειρισμούς ιδιαίτερης ευαισθησίας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην παραπάνω Επιτροπή δεν αγνοείται η άποψη της Μειονότητας, όπως συμβαίνει στο Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης, που ορισμένα από τα μέλη του μπορεί για πρώτη φορά να άκουγαν για βακούφια, για Μουφτήδες κ.ά..

Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης  της 22.06.2010 προέδρευε ο κ. Δημήτριος-Στέφανος Βόσκας, πρόεδρος εφετών Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος είχε δώσει εντολή στη γραμματέα του Συμβουλίου να σταλούν κλήσεις για τη συνεδρίαση του οργάνου στη Μουφτεία Κομοτηνής και στο τζαμί της Νυμφαίας! Μάλλον υπήρχε άγνοια ότι η Μουφτεία Κομοτηνής είναι δημόσια υπηρεσία και δεν έχει αυτοτελή νομική προσωπικότητα, ενώ όσον αφορά την βακουφική περιουσία του τεμένους της Νυμφαίας ο νόμος 3647/2008 προβλέπει με σαφήνεια από ποιους εκπροσωπείται. Έτσι κατά τη συνεδρίαση τόσον ο Σοφολογιότατος Μουφτής Κομοτηνής, όσο και τα μέλη της διαχειριστικής επιτροπής της περιουσίας του ιερού τεμένους της Νυμφαίας βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη.

Το Συμβούλιο συνεδρίασε στο μικρό γραφείο του προέδρου εφετών κ. Βόσκα, γιατί αυτόν το χώρο επέλεξε ο ίδιος και δεν υπήρχε η άνεση να παρακολουθήσουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι τη διαδικασία. Ο Μουφτής Κομοτηνής και η διαχειριστική επιτροπή του τεμένους Νυμφαίας διόρισαν Δικηγόρο της Θεσσαλονίκης για να χειριστεί την  όλη υπόθεση.

Το Συμβούλιο είχε στη διάθεσή του κατ’ αρχάς σχετικό φάκελο της υπόθεσης που είχε σχηματίσει με ευθύνη της η δασική υπηρεσία της Κομοτηνής και της Περιφέρειας. Ο φάκελος όπως διαπιστώθηκε  από τον Δικηγόρο της Μουφτείας και κατά την εκτίμησή του δεν ήταν πλήρης. Λ.χ. δεν υπήρχαν αεροφωτογραφίες της περιοχής με σχετικές φωτοερμηνείες, από τις οποίες πιθανότατα θα επιβεβαιώνονταν οι ισχυρισμοί της Μουφτείας και των μουτεβελήδων της Νυμφαίας, ότι τα βακούφια στο Χαν Ταρλαλάρ, πριν λίγα χρόνια, όταν η Νυμφαία ανθούσε πληθυσμιακά ήταν χωράφια και όχι δασικές χορτολιβαδικές εκτάσεις, μορφή που εμφανίζουν σήμερα. Επίσης οι Δασολόγοι που συνέταξαν εκθέσεις σχετικές με την υπόθεση, δεν ήταν σε θέση να διακρίνουν το είδος των οθωμανικών τίτλων ιδιοκτησίας που αφορούσαν τα χωράφια που στη συνέχεια αφιερώθηκαν και έγιναν βακούφια. Τέλος και ιδιαίτερα σημαντικό, η δασική υπηρεσία αρκέσθηκε σε μια επισκόπηση των μεταφρασμένων οθωμανικών  τίτλων ιδιοκτησίας και των αφιερωτηρίων σε συνδυασμό με τοπογραφικό διάγραμμα που συνέταξε κατόπιν παραγγελίας της επιτροπής διαχείρισης της βακουφικής περιουσίας του τεμένους Νυμφαίας ιδιώτης τοπογράφος μηχανικός λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά δεδομένα. Το ορθό θα ήταν να γίνει ερμηνεία όλων των προηγουμένων στοιχείων ώστε να διαπιστωθεί αν το τοπογραφικό διάγραμμα των βακουφιών ταυτοποιούνται με τα χωράφια που αναφέρονται στους παλιούς οθωμανικούς τίτλους και στα έγγραφα αφιέρωσής τους αργότερα. Τίποτα δεν έγινε από τα παραπάνω, με αποτέλεσμα, δίχως πειστική αιτιολογία να καταλήξουν οι Δασολόγοι που είχαν συντάξει τις εκθέσεις του φακέλου, πως δεν υπάρχει ταυτοποίηση ανάμεσα στους αγρούς των παλιών τίτλων και των εγγράφων αφιέρωσής τους με τα ακίνητα που είχαν αποτυπωθεί στο τοπογραφικό διάγραμμα. Η δασική υπηρεσία ήταν υπεύθυνη για το σχηματισμό του υπηρεσιακού φακέλου της υπόθεσης, αυτό είναι ανάγκη να τονισθεί και πάλι!  Ό,τι στοιχεία ζήτησε από τη Μουφτεία και τους διαχειριστές των βακουφιών της Νυμφαίας δόθηκαν. Επομένως οι παραλείψεις βαρύνουν αποκλειστικά την αρμόδια κρατική υπηρεσία και όχι την επιτροπή διαχείρισης των βακουφιών!

Η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών ρυθμίζεται από σχετικό προεδρικό διάταγμα, χωρίς να προβλέπονται όλες οι περιπτώσεις που θα μπορούσαν  να προκύψουν στη διαδικασία. Παρόλα αυτά, ενόψει του γεγονότος ότι προεδρεύει του Συμβουλίου αυτού δικαστής, καθιστά ευχερή τη διεξαγωγή της διαδικασίας με κανόνες αντικειμενικής τάξης χωρίς μεροληψία υπέρ ή κατά κάποιου από τα εμπλεκόμενα μέρη, κατ’ αναλογική εφαρμογή διατάξεων της πολιτικής ή της διοικητικής δικονομίας.

Κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου της 22.06.2010 συνέβησαν τα εξής παράτυπα. Μολονότι από το προεδρικό διάταγμα που ρυθμίζει τη διαδικασία στο παραπάνω Συμβούλιο δεν προβλέπεται η δυνατότητα παρέμβασης τρίτων στη συζήτηση της εκκρεμούς υπόθεσης, ορισμένα σωματεία της Κομοτηνής που εκπροσωπούνταν από Δικηγόρους, όπως κι ένας Δικηγόρος της πόλης ατομικά δήλωσαν την πρόθεσή τους να παρέμβουν στη διαδικασία υπέρ των δικαιωμάτων του Δημοσίου. Μεταξύ των σωματείων ήταν και ο «Σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης ‘Η Τραπεζούντα’» που διοργανώνει ‘τα Παρχάρια’.

Ο προεδρεύων δικαστής του Συμβουλίου, κατ’ αρχάς εντελώς απαράδεκτα απαγόρευσε να είναι παρών στη συνεδρίαση ο Σοφολογιότατος Μουφτής Κομοτηνής, μολονότι είχε κλητευθεί όπως αναφέρθηκε ήδη και επίσης με απόλυτα αμετροεπή τρόπο απαγόρευσε να παρακολουθήσει τη διαδικασία ο βουλευτής Ροδόπης κ. Χατζηοσμάν που είχε έρθει επί τούτου από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη.

Ο προεδρεύων δικαστής του Συμβουλίου, αντί να αποφασίσει εκ των προτέρων για το αν θα επιτραπεί η συμμετοχή στη διαδικασία εκείνων που δήλωσαν την πρόθεσή τους να παρέμβουν υπέρ του Δημοσίου, μετά την ανάγνωση της εισήγησης που είχε συντάξει η εφέτης-εισηγήτρια έδωσε πρώτα το λόγο σε δικηγόρους που εκπροσωπούσαν παρεμβαίνοντες και στο τέλος στον Δικηγόρο που εκπροσωπούσε τον Μουφτή Κομοτηνής και τη διαχειριστική επιτροπή των βακουφίων της Νυμφαίας.

Ο Δικηγόρος του Μουφτή Κομοτηνής και του Μουτεβελή των βακουφίων της Νυμφαίας, προφορικά, αλλά και με το υπόμνημα που κατέθεσε στο Συμβούλιο, πρότεινε την αναρμοδιότητα του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης, μιας και όπως αναφέρθηκε παραπάνω ο νόμος για τα βακούφια προβλέπει ως αρμόδια για τη συγκεκριμένη ειδική επιτροπή επίλυσης ιδιοκτησιακών διαφορών ή εκκρεμοτήτων για βακουφικά ακίνητα. Η εφέτης που έκανε την εισήγηση στο Συμβούλιο είχε επισημάνει την πρόβλεψη από τον ειδικό νόμο 3647/2008 της επιτροπής που προανέφερα, αλλά δικαιολόγησε την δικαιοδοσία του Συμβουλίου από το γεγονός ότι δεν έχει εκδοθεί ακόμα η κοινή υπουργική απόφαση που προβλέπεται από το άρθρο 21 του νόμου αυτού, με την οποία θα καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής ως προς την λειτουργία της επιτροπής επίλυσης ιδιοκτησιακών διαφορών ή εκκρεμοτήτων για βακουφικά ακίνητα. Κατά την ταπεινή μας γνώμη η άποψη της εισηγήτριας είναι ιδιαίτερη πρωτότυπη, όταν εξαρτά την εφαρμογή διάταξης νόμου που ισχύει από το 2008 από την έκδοση υπουργική απόφασης! Μας θυμίζει την πρακτική οικονομικών εφοριών που αρνούνται να εφαρμόσουν νόμους του κράτους με την πρόφαση ότι δεν εκδόθηκε ακόμα σχετική εγκύκλιος σε σχέση με τον ισχύοντα νόμο! Πρόκειται για την εκδήλωση μιας ιδιότυπης αναρχίας και αμφισβήτησης των νόμων που ισχύουν που προέρχεται από όργανα του κράτους και στην συγκεκριμένη περίπτωση από τακτικό δικαστή!

          Ο Δικηγόρος του Μουφτή Κομοτηνής και του Μουτεβελή των βακουφίων της Νυμφαίας, προφορικά, αλλά και με το υπόμνημα που κατέθεσε στο Συμβούλιο πρότεινε την αντισυνταγματικότητα της πρόβλεψης του νόμου 998/1979 (άρθρο 62 §1 περ. α΄ και β΄ ),που εφαρμόζει το τεκμήριο της ιδιοκτησίας του Δημοσίου για όλες τις εκτάσεις στην ελληνική επικράτεια που εμφανίζουν μορφή δασικής έκτασης, σύμφωνα με την έννοια του νόμου και όχι σύμφωνα με την εικόνα που έχει ο μέσος άνθρωπος που διαθέτει κοινό νου, λόγω εγκατάλειψής τους για ένα σωρό λόγους, με εξαίρεση εφαρμογής αυτού του τεκμηρίου τις περιφέρειες των Πρωτοδικείων  των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης και των Νομών Λέσβου, Σάμου και Χίου και των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων και Κυκλάδων. Η προηγούμενη ρύθμιση είναι αντίθετη στο άρθρο 4 παράγραφοι 1 και 2 του Συντάγματος, αφού καθιερώνει διακρίσεις μεταξύ Ελλήνων πολιτών και νομικών προσώπων διαφόρων γεωγραφικών περιοχών της χώρας αλλά είναι αντίθετη και προς τις διατάξεις του άρθρου 17 παφράγραφοι 1, 2 περ. α΄ του Συντάγματος και του άρθρου 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τέλος, ο Δικηγόρος του Μουφτή Κομοτηνής και του Μουτεβελή των βακουφίων της Νυμφαίας, προφορικά, αλλά και με το υπόμνημα που κατέθεσε στο Συμβούλιο πρότεινε, για την περίπτωση που ούτε η ένσταση της αναρμοδιότητας του Συμβουλίου γίνει δεκτή, ούτε η ένσταση της αντισυνταγματικότητας του τεκμηρίου ιδιοκτησίας του Δημοσίου γίνει δεκτή, μολονότι και οι δύο ενστάσεις ήταν αναμφίβολα νόμιμες, ενόψει των κενών που διαπιστώθηκαν, κατά την άποψη του Μουφτή Κομοτηνής και του Μουτεβελή της Νυμφαίας στον υπηρεσιακό φάκελο της υπόθεσης που σχημάτισε με δική της αποκλειστικά ευθύνη η δασική υπηρεσία, να διαταχθεί η διεξαγωγή πραγματογνωμοσύνης, κάτι που προβλέπεται ρητά από το νόμο, προκειμένου να ερευνηθεί αν τα βακούφια του Χαν Ταρλαλάρ ταυτοποιούνται με τα χωράφια που αναφέρονται στους οθωμανικούς τίτλους και στα έγγραφα της κατοπινής αφιέρωσής τους ως βακουφίων.

Είναι ανάγκη να γίνει μια διευκρίνιση. Με αφετηρία την καλή πίστη και λαμβάνοντας υπόψη την πεποίθηση που διακατέχει τους Μουτεβελήδες της Νυμφαίας και τους λιγοστούς ηλικιωμένους πλέον κατοίκους του Οικισμού, ότι οι εκτάσεις στην τοποθεσία Χαν Ταρλαλάρ ήταν από παλιά χωράφια και πρόκειται για τις ίδιες εκτάσεις που αναφέρονται στους οθωμανικούς τίτλους και στη συνέχεια στα έγγραφα αφιέρωσής τους που φυλάσσονται στο αρχείο της Μουφτείας Κομοτηνής, δεν μπορεί να είναι ανακριβείς, τουλάχιστον σκόπιμα. Μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης μάθαμε και το εξής: Ότι κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Μεταξά και ενόσω κατασκευάζονταν τα οχυρωματικά έργα στη μεθόριο Ελλάδας-Βουλγαρίας, οι χωρικοί της Νυμφαίας δεν μπορούσαν να καλλιεργούν τους αγρούς τους στην τοποθεσία Χαν Ταρλαλάρ κατόπιν κρατικής διαταγής και γι’ αυτό το λόγο τους είχε καταβληθεί αποζημίωση εξαιτίας στέρησης της χρήσης των εκτάσεών τους, στην τοποθεσία Χαν Ταρλαλάρ!

 Παρόλα αυτά θα πρέπει να γίνει κατανοητό από κάθε ενδιαφερόμενο ότι η δημόσια διοίκηση και οι δικαστικές αρχές δεν μπορούν να στηρίζονται σε καλόπιστες υποθέσεις, όσο και αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις υπέρ αυτών των υποθέσεων για να οδηγηθούν σε οριστικές αποφάσεις επίλυσης οποιασδήποτε διαφοράς ή αμφισβήτησης. Ιδίως προκειμένου για την αναγνώριση ή όχι δικαιωμάτων ιδιοκτησίας σε ακίνητα, ακόμα και αν διεκδικούνται από το κράτος, πρέπει να βασίζονται σε απόλυτα πειστικά στοιχεία, σε αναμφισβήτητες αποδείξεις. Το ίδιο ισχύει και για τα βακούφια στο Χαν Ταρλαλάρ. Όπως ειπώθηκε ήδη τα στοιχεία που συνέλλεξε η δασική υπηρεσία και έθεσε υπόψη του Συμβουλίου δεν ήταν πλήρη. Το Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών δεν διέταξε τη διεξαγωγή πραγματογνωμοσύνης για να υπάρξει η ζητούμενη απόδειξη ως προς το καθεστώς ιδιοκτησίας των παραπάνω ακινήτων, κάτι που ήταν αναγκαίο, ακόμα και αν αποδεικνυόταν η έλλειψη ιδιοκτησίας του τζαμιού της Νυμφαίας σ’ αυτά!

Την παράλειψη του κράτους οφείλει να καλύψει πλέον η Μουσουλμανική Κοινότητα της Κομοτηνής. Ο Σοφολογιότατος Μουφτής κ. Μέτσο Τζεμαλή, η επιτροπή διαχείρισης των βακουφίων της Νυμφαίας, όπως και η οικονομικά εύρωστη διαχειριστική επιτροπή βακουφικής περιουσίας Κομοτηνής οφείλουν με αναμφισβήτητου κύρους στοιχεία να προβούν σε ταυτοποίηση των αγρών που αναφέρονται στους οθωμανικούς τίτλους με εκείνους που αφιερώθηκαν στη συνέχεια ως βακούφια του ιερού τεμένους της Νυμφαίας και βρίσκονται στην τοποθεσία Χαν Ταρλαλάρ ή όπως αλλιώς έχει ονομασθεί κατά τη διαδρομή του χρόνου η ίδια περιοχή.

Η απόφαση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης, για να τοποθετούνται τα πράγματα στις οφειλόμενες διαστάσεις τους δεν είναι απόφαση δικαστηρίου. Αποτελεί γνωμοδότηση ενός πολυπρόσωπου οργάνου της δημόσιας διοίκησης προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που είναι αρμόδιος για την δασοκομία και την δασοπονία της χώρας. Η γνωμοδότηση του Συμβουλίου δεν δημιουργεί εμπόδιο προσφυγής στα δικαστήρια του κράτους για να κρίνουν οριστικά και αμετάκλητα τον αληθινό ιδιοκτήτη μιας αμφισβητούμενης έκτασης.

Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση του ζητήματος των βακουφικών εκτάσεων του τζαμιού της Νυμφαίας στο Χαν Ταρλαλάρ εκ μέρους των αρχών και των υπηρεσιών του κράτους στην Κομοτηνή γέννησε βαθειά πίκρα στους Μουσουλμάνους και άθελα ανέσυρε δυσάρεστες μνήμες από το παρελθόν στο προσκήνιο της συλλογικής συνείδησης.

Η Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με Γραμματέα τον Δημήτριο Σταμάτη, η Δασική Υπηρεσία της Κομοτηνής αλλά δυστυχώς και η Εισαγγελία Πρωτοδικών Ροδόπης, όταν έλαβαν γνώση της αυθαίρετης κατασκευής κτίσματος για να χρησιμοποιηθεί μετά την περάτωσή του ως χριστιανικός ναός, σε περιοχή που εξ αντικειμένου είναι υπό την εποπτεία των δασικών αρχών επέδειξαν από τη μια μεριά μεροληπτική ανεκτικότητα στους παραβάτες του νόμου, το γνωστό ποντιακό σωματείο που αναφέρθηκε ήδη, έως απόλυτης ατιμωρησίας και από την άλλη μεριά, επέδειξαν μάλλον περιφρόνηση στις καταγγελίες του Μουφτή Κομοτηνής που διαμαρτυρόταν για την βάναυση καταπάτηση βακουφικής περιουσίας, ώστε ουσιαστικά τις αγνόησαν προκλητικά!  

Το Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης, με τη συγκεκριμένη σύνθεσή του της συνεδρίασης της 22.06.10 και με την απόφαση-γνωμοδότηση που εξέδωσε στην υπόθεση των βακουφικών ακινήτων του Χαν Ταρλαλάρ επέτρεψε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι δεν αναζήτησε βασανιστικά προκειμένου να βρεθεί η αλήθεια. Το περιεχόμενο της   γνωμοδότησης του Συμβουλίου απέδειξε την ατολμία του οργάνου να αντιμετωπίσει τα σοβαρά νομικά ζητήματα που τέθηκαν υπόψη του, απόλυτα τεκμηριωμένα, εκ μέρους της Μουφτείας Κομοτηνής και της διαχειριστικής επιτροπής των βακουφίων του τεμένους Νυμφαίας και φαίνεται πως προτίμησε, με βάση τα ελλιπέστατα στοιχεία του φακέλου υπόθεσης να αποφανθεί ότι τα αμφισβητούμενα ακίνητα στην τοποθεσία «βορείως του Οχυρού Νυμφαίας» ή «Χαν Ταρλαλάρ» ανήκουν στο Δημόσιο ως δασικές εκτάσεις, κατ’ εφαρμογή του αντισυνταγματικού τεκμηρίου κυριότητας του κράτους.

Υπήρξε μια μακρά περίοδος, από το 1962 έως το 1990, που το ελληνικό κράτος στη Θράκη εφάρμοσε μια υποχθόνια πολιτική εθνοκάθαρσης, με σκοπό είτε να εξωθήσει τους Μουσουλμάνους μειονοτικούς πολίτες να εγκαταλείψουν για πάντα την Ελλάδα ή να τους ωθήσει να εγκατασταθούν σε άλλες περιοχές της ελληνικής επικράτειας.

Στις 16.05.1962 ο τότε υπουργός εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ είχε εκδώσει απόρρητη διαταγή, που παρείχε την ευχέρεια στον πρόεδρο του Συντονιστικού Συμβουλίου Θράκης, του γνωστού παντοδύναμου οργάνου που ρύθμιζε τις μειονοτικές υποθέσεις παραβιάζοντας σύνταγμα και νόμους, με διαταγή του να αναστέλλει στη Θράκη ακόμα και την εφαρμογή της νομοθεσίας του κράτους αν έκρινε ότι «αντίκειται προς την ακολουθητέαν μειονοτικήν πολιτικήν». Οι παλαιότεροι, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί, δεν μπορεί παρά να θυμούνται τον «δυνάστη» της μειονότητας Κωνσταντίνο Κουκουρίδη, πρώην νομάρχη  Έβρου επί κυβερνήσεων ΕΡΕ και προέδρου του  Συντονιστικού Συμβουλίου Θράκης όσο κυβερνούσε η ΕΡΕ και αργότερα επί δικτατορίας των συνταγματαρχών. Ο Κ. Μητσοτάκης είχε χαρακτηρίσει την μειονοτική πολιτική στη Θράκη σαν αποικιακή (βλ. Σωτ. Ριζάς, ‘Από την κρίση στην ύφεση’, εκδ. Παπαζήση Αθήνα 2003, σ. 141). Τα μέτρα της εθνοκάθαρασης προέβλεπαν μονομερή στήριξη του χριστιανικού στοιχείου για την ανάσχεση της μουσουλμανικής «δημογραφικής απειλής» και την εξουδετέρωση της αύξησης του μουσουλμανικού πληθυσμού (αποφάσεις ΣυντΣυμβΘράκης 41/29.10.65 και 42/04.05.66). Την ίδια περίοδο η ΚΥΠ είχε καταρτίσει ένα σχέδιο επιδότησης των χριστιανικών γεννήσεων για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της υπογεννητικότητας μεταξύ των Χριστιανών της περιοχής. Το σχέδιο της ΚΥΠ υλοποιήθηκε μετά την πάροδο δεκαετιών από τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χριστόδουλο.

Το αποκορύφωμα της πολιτικής εθνοκάθαρσης σε βάρος της Μουσουλμανικής Κοινότητας της Θράκης σημαδεύεται με το πρόγραμμα ανταμοιβής της εθνικοφροσύνης των Ορθοδόξων Χριστιανών με ακίνητα ιδιοκτησίας μειονοτικών πολιτών ή με απαλλοτριώσεις μεγάλων εκτάσεων αποκλειστικά ιδιοκτησίας Μουσουλμάνων. Η απόφαση 51/27.03.1967 του Συντονιστικού Συμβουλίου Θράκης είναι σαφέστατη: «…θα φύγουν οι Τούρκοι όταν καθ’ οιονδήποτε τρόπον τους αγοράσωμεν την γην των». Ο περιφερειάρχης Θράκης με βαθμό υφυπουργού επί δικτατορίας Κωνσταντίνος Μπράβος είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός ως προς τους στόχους του κράτους απέναντι στη Μειονότητα: «Πάνω απ’ όλα σκοπός μας είναι να τους αραιώσωμεν (τους Μουσουλμάνους της Θράκης) διά της πτητικότητος εις το εσωτερικόν και εξωτερικόν». Τέλος το 1972 αποφασίσθηκε από τους αρμόδιους για τις τύχες των Μουσουλμάνων της Θράκης «να δεσμεύωνται αμέσως τα ακίνητα διά τα οποία, φερόμενα προς πώλησιν υπό Μουσουλμάνων, δεν καθίσταται δυνατή η απόδειξη της κυριότητάς τους». Προκειμένου να αλλάξουν χέρια μουσουλμανικές ιδιοκτησίες γης είχε στηθεί από το κράτος ένας μηχανισμός δανείων «εθνικής σκοπιμότητας» με δελεαστικά ευνοϊκούς όρους που έδινε η Αγροτική Τράπεζα σε Χριστιανούς για να αποκτήσουν εκτάσεις Μουσουλμάνων. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια, όταν τα πανέμορφα σπίτια που είχε χτίσει η ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ στην Κομοτηνή έμεναν άδεια και αδιάθετα, γιατί η αγορά τους από Μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες απαγορευόταν. Στα πλαίσια της κολοβωμένης ελληνικής δημοκρατίας και σε εφαρμογή μιας βάναυσης ρατσιστικής πολιτικής ο υποψήφιος αγοραστής σπιτιών της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ, μολονότι είχε την ελληνική ιθαγένεια, όφειλε να προσκομίσει και πιστοποιητικό ‘εθνικότητας’! Θυμηθείτε και το άρθρο 19 του ρατσιστικού νόμου περί ιθαγενείας του 1955 που λειτούργησε επί χρόνια ως εργαλείο αυθαιρεσίας του κράτους σε βάρος μειονοτικών της Θράκης, που τις πιο πολλές φορές στερούνταν την ελληνική υπηκοότητα, μόνο και μόνο γιατί οι χαφιέδες κάποιων υπαλλήλων του Υπουργείου Εξωτερικών στη Θράκη δεν είχαν κέφια!

Το Ιμαρέτ του Γαζή Εβρενός στην Κομοτηνή καταπατήθηκε από τη Μητρόπολη Μαρωνείας και έγινε εκκλησιαστικό μουσείο! Το Μεγάλο Τέμενος του  Διδυμοτείχου ήταν αποθήκη και σήμερα παραμένει κλειστό, ενώ πρόκειται για ένα μνημείο της ανθρωπότητας!

Υπήρξαν περιπτώσεις που σε χωριά με μουσουλμανικό πληθυσμό προβάλλονταν ένα σωρό εμπόδια για την ανέγερση μιναρέ πλάι στο τζαμί του χωριού ή ταλαιπωρούνταν ιμάμηδες αλλά και μουφτήδες από τις κρατικές υπηρεσίες γιατί το ύψος του μιναρέ του Α ή του Β τζαμιού θεωρήθηκε ότι ξεπερνούσε τα επιτρεπτά όρια! Πρόσφατα στην Κομοτηνή η κυβέρνηση υποχώρησε στους εκβιασμούς του μητροπολίτη της πόλης και δεν τόλμησε να διορίσει διοικητή του τοπικού νοσοκομείου αξιόλογη κυρία, μόνο και μόνο γιατί είναι Μουσουλμάνα!

Αν και οι θεσμικές διακρίσεις σε βάρος της Μουσουλμανικής Μειονότητας έχουν καταργηθεί, εντούτοις φαίνεται πως υπάρχουν κύκλοι που επιθυμούν να συντηρούν τις διακρίσεις του παρελθόντος σε βάρος των Μουσουλμάνων πολιτών. Το δυστύχημα είναι ότι σ’ αυτή την απαράδεκτη πρακτική παρασύρονται και ορισμένοι υπάλληλοι και όργανα της δημόσιας διοίκησης, οι οποίοι συμπεριφέρονται κατά παράβαση του άρθρου 25 του Συντάγματος που απαγορεύει την κατάχρηση δικαιώματος. Οι Πόντιοι που χτίζουν αυθαίρετα εκκλησία σε «δασική έκταση του δημοσίου» (το αναφέρουμε ως υπόθεση) είναι άγνωστοι για τις διωκτικές αρχές και οι μηχανισμοί κολασμού της αυθαίρετης δόμησης σε δασική έκταση, άλλη μια φορά ως υπόθεση, δεν λειτουργούν τουλάχιστον στη Θράκη! Απεναντίας η κατάληψη βακουφιού της Μουσουλμανικής Κοινότητας δεν διεγείρει το αναγκαίο ενδιαφέρον των αρχών, σε βαθμό, που το αρμόδιο όργανο του κράτους στην Θράκη (ο πρώην Περιφερειάρχης Δ. Σταμάτης) να αρνείται ουσιαστικά να εφαρμόσει το νόμο του κράτους για τα βακούφια! Μετά από όλα αυτά και έχοντας υπόψη την απόφαση-γνωμοδότηση του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας Δασών Θεσσαλονίκης που σχολιάσαμε, αναρωτιόμαστε, είναι δυνατό ακόμα να ισχύει η απόρρητη εντολή του Ευάγγελου Αβέρωφ για αναστολή εφαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στη Θράκη αν επιβάλλεται από μια στρεβλή αντίληψη περί «εθνικού συμφέροντος»;          

  

  

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

          Πριν λίγο καιρό διάβασα μια ενδιαφέρουσα σκέψη του Ραββίνου Zalman Schachter-Shalomi, πνευματικού οραματιστή της κίνησης Ανανέωσης του Ιουδαϊσμού: ‘Δεν πιστεύω ότι κάποιος έχει προνομιακό δικαίωμα αποκλειστικότητας επάνω στην αλήθεια…’. Όσο και αν ακούγεται αυτονόητη η άποψη του σεβαστού Ραββίνου, παρατηρώντας τους διχασμούς της ανθρώπινης φυλής εξαιτίας θρησκευτικών διαφορών και αναλογιζόμενοι το μέγεθος της απάνθρωπης βαρβαρότητας που προκαλούν και εκτρέφουν οι διαφορές με θρησκευτικό υπόβαθρο, θα συμφωνήσει πως το αυτονόητο δυστυχώς δεν είναι κατανοητό και αποδεκτό! Η άποψη του Ραββίνου δεν εισηγείται την αμφισβήτηση της αλήθειας, αλλά επισημαίνει το γεγονός πως η αλήθεια δεν χωρά ούτε στο νου ενός ανθρώπου, ούτε στα περιορισμένα όρια ακόμα και της πιο πολυπληθούς θρησκευτικής κοινότητας. Η αλήθεια της ζωής, η αλήθεια του κόσμου είναι πνεύμα και πνέει όπου θέλει, χωρίς να υπόκειται στους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου…

          Είμαστε μάρτυρες αλλαγών που πριν τριάντα χρόνια φαίνονταν σενάρια επιστημονικής φαντασίας σε πολλούς τομείς. Όλες οι αλλαγές δεν είναι θετικές και προς όφελος των ανθρώπων. Λόγου χάρη, το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης (globalization) έχει σχεδιασθεί και επιχειρείται να επιβληθεί με κάθε μέσον και τρόπο σε κάθε γωνιά του πλανήτη από πολυεθνικά κέντρα του καπιταλισμού, με μόνο σκοπό την αύξηση των δεικτών κερδοφορίας των θυτών και την χωρίς αναστολές θυσία ολόκληρων λαών στο βωμό της αδηφάγου κατανάλωσης. Μια άλλη όμως αλλαγή που έχει επέλθει στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, είναι η ανεξέλεγκτη μεταβολή της σύνθεσης των εθνικών κοινωνιών.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, τουλάχιστον στη χώρα μας, η «εθνική» ομοιογένεια ήταν γεγονός ή τουλάχιστον θεωρούνταν ως τέτοιο. Σήμερα αυτό που ονομάζουμε πολυπολιτισμικότητα είναι δεδομένο πλέον χωρίς αμφιβολία. Είναι δεδομένο ορατό σχεδόν σε κάθε πόλη, όπως και στην ελληνική ύπαιθρο. Ο γλωσσικός, φυλετικός, θρησκευτικός και πολιτισμικός εμπλουτισμός της άλλοτε ομοιογενούς ελληνικής κοινωνίας είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα. Τα κρατικά σύνορα σχεδόν παντού έπαυσαν να είναι τόσο στεγανά όσο στο παρελθόν. Μπροστά στην ανάγκη επιβίωσης αμέτρητων ταλαίπωρων συνανθρώπων μας, που προκειμένου να αντικρύσουν την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής δεν υποχωρούν μπροστά στο φόβο ακόμα και της απώλειας της μίζερης ζωής που κάνουν και τολμούν να διαλέξουν την προσφυγιά και την ανασφάλεια ενός αβέβαιου μέλλοντος.

Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες ο αυτισμός του αυτοχθονισμού δεν είναι σε θέση να αμυνθεί προκειμένου να διατηρηθεί η εθνοτική ομοιογένεια της κοινωνίας της χώρας μας και το ελληνικό έθνος να παραμείνει «ανάδελφο».

Η παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού έδειξε τα πραγματικά δόντια αυτού του συστήματος και προκάλεσε ρήξεις σε ένα σωρό παραδοσιακές κοινωνίες χωρών κυρίως του λεγόμενου τρίτου κόσμου, που μέχρι πριν λίγα χρόνια επιβίωναν μέσα στους πατρογονικούς θεσμούς αλληλεγγύης που λειτουργούσαν, ώσπου κατέρρευσαν!

Για όλους εκείνους τους πολίτες αυτής της χώρας, που δε λησμόνησαν πως η ανθρωπιά είναι ταυτότητα σύμφυτη προς την υποστατική τους ποιότητα η λύση της εκδίωξης των «ξένων» από την Ελλάδα δεν είναι καλοδεχούμενη. Απεναντίας προκαλεί ποικίλες συνειδησιακές αντιδράσεις γιατί γίνεται κατανοητή η εθνικιστική ρατσιστική βαρβαρότητα που ενθαρρύνει όσους και όσες προβάλλουν μια νέα «εθνοκάθαρση» της ελληνικής επικράτειας, ως λύση στο πρόβλημα των προσφύγων που κατέληξαν στη χώρα με μόνο εφόδιο την ελπίδα μιας καλύτερης θέσης κάτω από τον ήλιο…. 

Το ερώτημα που απαιτεί άμεση απάντηση είναι τούτο: Ποιες είναι οι δυνάμεις που θα μπορούσαν να άρουν τα αδιέξοδα της διαφοράς ανάμεσα σε ανθρώπους που συνθέτουν την πολυπολιτισμική πραγματικότητα στην δική μας κοινωνία, από το βόρειο άκρο του νομού Έβρου ως τις κρητικές ακτές του Λυβικού πελάγους κι από τα νησιά του Ιονίου ως το απομονωμένο Καστελόριζο;

Ίσως το πιο ισχυρό στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός ανθρώπου ή μιας κοινότητας ανθρώπων είναι η θρησκεία. Ακόμα και εκείνοι που αμφισβητούν την θετική αξία της θρησκείας θα συμφωνήσουν νομίζω με την προηγούμενη άποψη. Η άρση των αδιεξόδων που προκαλούν οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων δεν μπορεί να συνηγορήσει υπέρ μιας αφομοιωτικής ισοπέδωσης των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων, ούτε υπέρ της κατάλυσης των πολύμορφων θρησκευτικών πιστεύω με την ταυτόχρονη επιβολή μιας συγκριτιστικής υπέρ-θρησκείας. Κάτι τέτοιο ίσως θα εξυπηρετούσε τους στόχους της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης που σχεδιάζει έναν ενιαίο διφυή τύπο ανθρώπου: Τον παραγωγό-εξάρτημα της μηχανής  και συγχρόνως βουλιμικό καταναλωτή….    

Στην αρχή έγινε λόγος για τις τραγωδίες που γεννά ο θρησκευτικός φανατισμός και τους ματωμένους διχασμούς που προκαλούν μεταξύ των ανθρώπων οι κατά τα φαινόμενα χαώδεις έχθρες χάριν της μιας και μοναδικής αλήθειας που πιστεύουν ότι κατέχουν, σαν ζηλόφθονες ιδιοκτήτες, πιστοί με σκοτισμένο νου και μαραμένη καρδιά, κάθε θρησκείας δυστυχώς, με ελάχιστες εξαιρέσεις του κανόνα τούτου.

Παρόλα αυτά οι θρησκείες είναι εκείνες που μπορούν να οικοδομήσουν γέφυρες επικοινωνίας και συμφιλίωσης ανάμεσα στους πιστούς τους και στους άλλους, της αντίπερα όχθης, εφόσον κατανοήσουν το λιτό και ουσιώδες. Ότι όλες οι θρησκείες και οι σχολές θρησκευτικής σκέψης είναι ευλογημένοι δρόμοι προς την μία και μόνη αλήθεια, που αλλάζει όψεις κατά καιρούς· άλλοτε κρύβεται και άλλοτε φανερώνεται, μα πάντοτε, από τους πλέον αρχαίους χρόνους, παραμένει πολυτίμητη ωσάν μαργαριτάρι, που περιμένει να το ανακαλύψει ο τολμηρός και συνάμα πυρωμένος από πόθο αναζητητής του.  

Για τον αμέσως προηγούμενο λόγο οι θρησκείες του κόσμου, από τις πιο αρχέγονες ως τις περισσότερο «εκλεπτυσμένες» διαθέτουν έναν άδηλο κορμό κοινών αρχών ηθικής με τους οποίους εμπνέουν και καθοδηγούν τη συμπεριφορά ανθρώπων και κοινοτήτων προς ό,τι εννοούμε ως θετικό, ως καλό. Υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής θετικής ενέργειας που τροφοδοτεί αενάως τις θρησκείες του κόσμου και προέρχεται από το Πνεύμα της Ζωής, είτε το παραδέχονται οι θεολόγοι είτε όχι, μολονότι είναι απόλυτα αισθητό στους ανθρώπους καλής θέλησης κάθε πίστης και παράδοσης!

Δικαιολογημένα λοιπόν ο σημαντικός ρωμαιοκαθολικός θεολόγος και ιερέας Hans Küng προτείνει μια παγκόσμια ηθική (global ethic) ή ηθική της ανθρωπότητας ως προϊόν έμπνευσης από τις θρησκείες της γης προκειμένου να αναπτυχθούν η κατανόηση μεταξύ όλων εκείνων των λαών, που σήμερα ζουν σε άγνοια και προκατάληψη ο ένας για τον άλλο, να προωθηθεί η συμφιλίωση ανάμεσα σε λαούς που τους χωρίζουν από το παρελθόν αρνητικές ιστορικές καταστάσεις, παρωχημένες πλέον στην εποχή μας για να συντηρούνται, να εδραιωθεί η ειρήνη και η φιλία επάνω στον πλανήτη!

Η χριστιανική οικουμενική κίνηση ως συνεχής πορεία αλληλοκατανόησης απομακρυσμένων μεταξύ τους πιστών, που ενώ κατ’ ουσία μοιράζονται κοινή κληρονομία πίστεως και πνευματικότητας, εντούτοις ζουν ακόμα δυστυχώς σε κλίμα μίσους, άγνοιας και καχυποψίας μεταξύ τους είναι μια ευλογία χάριν της ανθρωπότητας και της εκκλησίας που υπάρχει στο όνομα του Χριστού.

Καρπός εναγώνιας αγαπητικής αναζήτησης φωτισμένων πνευματικών κύκλων διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων  είναι η σχετικά όψιμη ανάπτυξη του διαθρησκειακού διαλόγου. Οι φανατικοί των στεγανών είναι αρνητικά καχύποπτοι έως απόλυτα εχθρικοί προς τον διαθρησκειακό διάλογο, θεωρώντας πως τείνει στη δημιουργία μιας υπέρ-θρησκείας, ενώ κάτι τέτοιο είναι είτε κακόβουλο ψέμα, είτε σαθρό αστείο. Κάθε λαός, κάθε θρησκευτική κοινότητα έχει επίγνωση του πνευματικού και πολιτιστικού πλούτου που επί αιώνες διατηρεί και καλλιεργεί και κανένας δεν έχει την πρόθεση να την εκθέσει σε κάποιο φτηνό δημοπρατήριο, οποιεσδήποτε σκοπιμότητες κι αν προβάλλονται πως δήθεν θα εξυπηρετηθούν. Η κατάλυση των επί μέρους εθνών και κοινοτήτων με πολιτισμική ταυτότητα χάριν δημιουργίας μιας άχρωμης μάζας ατόμων, χωρίς ιδιοπροσωπία δεν είναι στόχος ούτε της χριστιανικής οικουμενικής κίνησης, ούτε της κίνησης του διαθρησκειακού διαλόγου. Παρά τις επιθέσεις και τις έμπρακτες αμφισβητήσεις που δέχεται η ανθρώπινη υπόσταση ως αξία από τη μηδενιστική τάση που καλλιεργεί το άδηλο διευθυντήριο των  υποχθόνιων διεθνών κερδοσκόπων, εντούτοις έχει αναπτυχθεί η συνείδηση ενός κοινού κώδικα ηθικών αξιών, που μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στις παρούσες απαιτήσεις των συνθηκών. Όλοι εκείνοι που ζουν μέχρι και τώρα στην άγνοια ή στην προκατάληψη απέναντι στον Άλλο, τον διπλανό τους αλλά διαφορετικό, μπορούν να έρθουν σε επαφή πλέον και να αποκαταστήσουν μεταξύ τους κοινωνία ανθρώπινη. Έχει αναπτυχθεί η συνείδηση της ζωτικής ανάγκης πως η συνύπαρξη στην ευλογημένη κοινή συμπαντική κατοικία μας, επάνω στον φλοιό της Μητέρας Γης απαιτεί να αποκτήσουμε ο ένας για τον άλλο κατανόηση και να καλλιεργήσουμε την αλληλογνωριμία, που θα αποκαταστήσει την ούτως ή άλλως υποστατική μέθεξη που μας συνδέει, ακόμα κι αν μας διαφεύγει. Έχει καταστεί κατανοητή πλέον η επιστημονική αλήθεια,  πως τα πάντα, από τα ορυκτά, που μέχρι πριν λίγα χρόνια τα θεωρούσαμε «νεκρή φύση» ως το ανθρώπινο είδος, με όλα όσα κοσμούν σε όλο το εύρος της τη γήινη πανίδα και χλωρίδα, υπάρχουμε σε συνθήκες αλληλοπεριχώρησης και νομοτελειακής αλληλεξάρτησης. Η αρχέγονη καρδιακή γνώση με τις ποικίλες μορφές της είχε συλλάβει από αιώνες τώρα την αλήθεια της ενότητας ως στοιχείου του Κόσμου. Οι Πυθαγόρειοι και οι Νεοπλατωνικοί την απέδιδαν με τον λακωνικό αφορισμό «εν το παν», στη βουδιστική παράδοση αποδόθηκε ως κατάσταση του interbeing κατά την  ορολογία του Βουδιστή μοναχού και δασκάλου Thich Nhat Hanh, οι ιθαγενείς των υψιπέδων των Άνδεων την αποκαλούν ayni στη γλώσσα Quechua. Στην ανατολική θεολογία των μέσων χρόνων προκειμένου να αποδοθεί κατά κάποιο τρόπο το μυστήριο της υποστατικής ποιότητας της Τριάδας χρησιμοποιήθηκε η λέξη «περιχώρηση»….

Στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία του λαού είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και η κυρίαρχη θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο χάρτη των θρησκευμάτων δεν έχει επηρεασθεί από την εγκατάσταση απροσδιόριστου επακριβώς αριθμού, πάντως πολλών χιλιάδων, οικονομικών προσφύγων, πολλοί απ’ τους οποίους διαφοροποιούνται ως προς τα πιστεύω τους από την πλειοψηφία των Ελλήνων και των Ελληνίδων.

Ο ιστός της ελληνικής κοινωνίας λόγω της διαμονής στη χώρα μεγάλου αριθμού προσφύγων ποικίλων εθνοτικών και θρησκευτικών ταυτοτήτων έχει υποστεί αλλοιώσεις ως προς την ομοιογένεια, εθνική και θρησκευτική, που τον χαρακτήριζε κατά το παρελθόν. Η πολυπολιτισμικότητα της ελληνικής κοινωνίας είναι αναντίρρητο γεγονός, ολοφάνερο ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ταυτόχρονα με την ανάδειξη αυτής της πραγματικότητας έχουν γίνει φανερά φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας που υπήρχαν ανέκαθεν σε κεκαλυμμένη και λανθάνουσα μορφή και επηρεάζουν περισσότερο τα μεσαία και κατώτερα στρώματα της κοινωνίας.

Λαμβάνοντας υπόψη τις προηγούμενες αλλαγές στην Ελλάδα αναρωτιόμαστε, τί  πρωτοβουλίες έχει αναλάβει η Ελλαδική Ορθόδοξη Εκκλησία, με το εξ αντικειμένου κύρος που διαθέτει και την επιρροή που είναι σε θέση να ασκήσει σε μεγάλο αριθμό του ελληνικού πληθυσμού, προκειμένου να εξοβελισθεί ο ρατσισμός και η ξενοφοβία; Ποιες πρωτοβουλίες έχουν αναλάβει Έλληνες επίσκοποι και κληρικοί της επικρατούσας εκκλησίας προκειμένου να αναπτυχθεί ο σεβασμός και η ανεκτικότητα απέναντι στον Άλλο, που ζει σε κλίμα ανασφάλειας και βιώνει συχνά καταστάσεις που αναιρούν πλήρως τον σεβασμό στο ανθρώπινο πρόσωπό του;

Δυστυχώς η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα παραμένει πεισματικά καχύποπτη έως και εχθρική απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα, με ελάχιστες λαμπρές εξαιρέσεις ορισμένων μεμονωμένων κληρικών. Ακόμα και Έλληνες πολίτες που δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι μετά βίας είναι ανεκτοί από την ορθόδοξη πλειονότητα. Οι μειονότητες στην Ελλάδα είναι υπό απαγόρευση με εξαίρεση την θρησκευτική κοινότητα των Μουσουλμάνων της Θράκης που είναι ανεκτή διότι η ύπαρξή της προβλέπεται από ένα βασικό νομοθέτημα, τη Συνθήκη της Λοζάνης του 1923 (sic)!

Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα περιφρονεί έμπρακτα την οικουμενική κίνηση. Επίσημα η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν έλαβε μέρος σε εκδηλώσεις κατά την εβδομάδα προσευχής για την χριστιανική ενότητα, αρνούμενη κάθε συνεργασία με άλλες χριστιανικές εκκλησίες και ομολογίες του τόπου. Η συμμετοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών δεν αφορά τους πιστούς αλλά ορισμένα διαπιστευμένα στελέχη των δύο επί μέρους εκκλησιών. Ο διάλογος για την ενότητα μεταξύ Ορθόδοξης και  Καθολικής Εκκλησίας είναι για τους ορθόδοξους  πιστούς απόλυτα «άγνωστος τόπος» και ενδιαφέρει ορισμένους μητροπολίτες και ακαδημαϊκούς θεολόγους. Η Ελλαδική Εκκλησία αντιμετωπίζει τους εντόπιους Προτεστάντες (Ευαγγελικοί, Πεντηκοστιανοί κ.λπ.), τους Καθολικούς (Λατίνοι και Ελληνόρρυθμοι), ακόμα και τους Αντιχαλκηδόνιους (Αρμένιους και Κόπτες) ως αιρετικούς. Ιδίως οι μύδροι κατά των Ελληνορρύθμων Καθολικών, που ονομάζονται μειωτικά «Ουνίτες», είναι ακατάσχετοι γιατί θεωρούνται πως άοκνα επιβουλεύονται την «Ορθοδοξία», αλλά και το ελληνικό έθνος, παρά τον ελαχιστότατο αριθμό τους! Ο εδραιωμένος από τον 4^ο αιώνα και μετά χριστιανικός αντισημιτισμός με ιδεολογικά επιχειρήματα χυδαία εφευρήματα «πατέρων» της εκκλησίας είναι αναλλοίωτα υπαρκτός και σήμερα σε όλες τις κατά τόπους εθνικές ορθόδοξες εκκλησίες. Οι Ισραηλίτες παραμένουν «εσμός των θεοκτόνων», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ύμνος της Μεγάλης Πέμπτης και θεωρούνται προαιώνιοι εχθροί του Ελληνισμού! Η αποκήρυξη του αντισημιτισμού από την Καθολική Εκκλησία, από τις Λουθηρανικές και άλλες κοινότητες που προήλθαν από την Μεταρρύθμιση, με θεολογικό στοχασμό και συγκεκριμένες πράξεις «μετάνοιας» δεν έχει αγγίξει την ορθόδοξη εκκλησία στην Ελλάδα, όπως και τις ομόδοξες εκκλησίες της αλλού. Το Ισλάμ αν δεν αγνοείται πλήρως από την επικρατούσα εκκλησία στην Ελλάδα, σε επίπεδο καθημερινότητας αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση και εχθρικότητα. Εντελώς εσφαλμένα και απαράδεκτα σε σχέση με το διακόνημά τους  ορθόδοξοι Έλληνες ιεράρχες αναμασούν με κάθε επισημότητα έναν μύθο, πως δήθεν ο «Τούρκος» είναι το αρχέτυπο του εχθρού για τους Έλληνες και περαιτέρω συγχέουν το Ισλάμ με τον σύγχρονο τουρκικό εθνικισμό. Ο τρόπος ανάγνωσης εκ μέρους των εκκλησιαστικών ανδρών της ιστορίας του τόπου κατά την οθωμανική περίοδο είναι ιδιαίτερα επιλεκτικός και συνήθως απόλυτα παραμορφωτικός σε βάρος της αλήθειας!

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, μολονότι κατά τον 19^ο αιώνα είχε καταδικάσει συνοδικά με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον «εθνοφυλετισμό» (εθνικισμός και ρατσισμός) ως αίρεση, δυστυχώς συνεχίζει να πάσχει από αυτή την «πνευματική νόσο», που αναιρεί τραγικά το μήνυμα του Χριστού όπως διασώζεται στα Ευαγγέλια. Με εξαίρεση μάλλον την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας και ορισμένες τοπικές εκκλησίες σε χώρες όπου η ορθόδοξη κοινότητα αποτελεί ελάχιστη μειονότητα, όλες οι άλλες εθνικές ορθόδοξες εκκλησίες αποδέχονται τον εθνοφυλετισμό ως στοιχείο της ταυτότητάς τους!

Οι εθνικιστικές και ρατσιστικές ιδεοληψίες της ορθόδοξης εκκλησίας στον τόπο μας επηρεάζουν και τις πρακτικές του κράτους, καθιερώνοντας συμπεριφορές διακρίσεων, πολλές απ’ τις οποίες έχουν νομοθετική κάλυψη σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα και άλλα νομοθετήματα αυξημένης τυπικής ισχύος!

Στη Θράκη αποτελεί εξαίρεση ο Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθωρίου κ. Παντελεήμων Καλαφάτης, ο οποίος όχι μόνο δεν περιφρονεί τους Μουσουλμάνους της περιοχής του αλλ’ αντιθέτως καλλιεργεί σχέσεις σεβασμού και συνεργασίας απέναντι στον Μουφτή Ξάνθης κ. Μ. Ε. Σινίκογλου.

Δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλους ιεράρχες της Θράκης. Στο παρελθόν ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Δαμασκηνός Ρουμελιώτης, με την ένοχη συγκατάθεση του κράτους, αφαίρεσε από την μουσουλμανική κοινότητα της πόλης το ιστορικό Ιμαρέτ του Γαζή Εβρενός, κτιριακό συγκρότημα που περιελάμβανε τέμενος, πτωχοκομείο και τόπο σύναξης δερβισών (ντέργκα) και το μετέτρεψε σε εκκλησιαστικό μουσείο. Παλιότερα οι κατακτητές της Θράκης Βούλγαροι είχαν εγκαταστήσει στον χώρο του Ιμαρέτ παρεκκλήσι του Αγίου Βόριδος (19^ος αιώνας).

Τον Ιανουάριο του 1990 διαδραματίστηκαν στην Κομοτηνή οξύτατα προσχεδιασμένα με επιμέλεια επεισόδια που προκάλεσαν εθνικιστές Ορθόδοξοι Χριστιανοί της πόλης εναντίον Μουσουλμάνων συγκατοίκων τους. Καταστράφηκαν καταστήματα ιδιοκτησίας Μουσουλμάνων, που εκ των προτέρων είχαν σημαδευτεί κατάλληλα, ενώ η μανία των «σταυροφόρων» κατέστρεψε και δύο καταστήματα αρμενικών συμφερόντων, προφανώς γιατί ήταν «ξένα» και οι καταστροφείς δεν διέθεταν εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για να διακρίνουν τους Αρμένιους από τους Τούρκους! Ο τοπικός μητροπολίτης Δαμασκηνός όχι μόνο δεν προσπάθησε να εμπνεύσει στους θερμοκέφαλους πιστούς του την αγάπη προς τον πλησίον, απεναντίας μέσω τοπικού ραδιοφωνικού σταθμού που κάλυπτε τα επεισόδια έστειλε συγχαρητήρια προς τους λάτρεις της τυφλής βίας λέγοντας μάλιστα: «Σήμερα γράψατε λαμπρές σελίδες. Κινηθήκατε και θα ξυπνήσουν αυτοί που έχουν τα τέλματα (;) στο κλεινόν άστυ…». Τα επεισόδια εκείνα στην Κομοτηνή το 1990 χαρακτηρίστηκαν ως η «ελληνική νύχτα των κρυστάλλων».   

Ο κ. Άνθιμος Ρούσσας, άλλοτε μητροπολίτης στην Αλεξανδρούπολη, όταν διοργανώθηκε πανθρακικό συνέδριο στην πόλη, «έβαλε στη θέση του» τον τότε πρόεδρο της Βουλής Απ. Κακλαμάνη, που παρατήρησε την πλήρη απουσία Μουσουλμάνων συνέδρων στη διοργάνωση. Πρόσφατα, ο ίδιος ιεράρχης από τη νέα έδρα στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια κηρύγματος σε εκκλησία της πόλης κατάγγειλε τους Τούρκους ως εχθρούς του έθνους των Ελλήνων…. Είναι ο ίδιος άνθρωπος που επανειλημμένα σε κηρύγματά του είχε προτείνει επέμβαση της χώρας κατά της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και βέβαια κατά των Ορθοδόξων αδελφών και τέκνων του (;) εκεί, έστω και αν σήμερα θεωρούνται σχισματικοί.

Ο Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης κ. Παντελεήμων Καλπακίδης μετέτρεψε πρόσφατα το «Μούσα Τσελεμπή Τζαμί» ή «Μεντρεσέ Τζαμί» της Βέροιας σε κέντρο εκκλησιαστικών εκδηλώσεων και τοποθέτησε στη θέση του ‘μιχράμπ’ υπερμεγέθη απεικόνιση του αποστόλου Παύλου. Το τζαμί τούτο θεωρείται ιδιοκτησία της Μητρόπολης Βεροίας και Ναούσης, κάτι που προβάλλει έντονα ο κ. Καλπακίδης, αλλ’ όμως τα χρήματα που απαιτήθηκαν για την αποκατάστασή του δόθηκαν από το ελληνικό δημόσιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αλήθεια πως στη Βέροια δεν υπάρχουν Μουσουλμάνοι και θα μπορούσε κάλλιστα το τζαμί να χρησιμοποιείται για πνευματικές και πολιτιστικές διοργανώσεις, θα όφειλε όμως ο τοπικός μητροπολίτης να σεβασθεί την ιερότητα του χώρου και να μην προβεί σε διακοσμητικές επεμβάσεις που καταδεικνύουν πλήρη περιφρόνηση του ιερού κατά την αντίληψη του Άλλου.

Στη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον με τις πολλές ορθόδοξες εκκλησίες, μερικές απ’ τις οποίες μένουν αλειτούργητες τις Κυριακές δεν θα βρείτε εκκλησία για τους ρωσόφωνους ή τους Γεωργιανούς κατοίκους της πόλης. Η μικρή αγγλικανική κοινότητα της πόλης άλλες φορές φιλοξενούνταν στην αρμενική εκκλησία και άλλοτε στη γερμανόφωνη ευαγγελική εκκλησία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα οφείλει και έχει χρέος να αλλάξει προσανατολισμό προκειμένου στους καιρούς των απρόβλεπτων μεταβολών στην σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας απ’ άκρου εις άκρο της χώρας να εμπνεύσει στους πιστούς της την ανθρώπινη αλληλεγγύη και να τους απελευθερώσει από ξενοφοβικά και βάρβαρα ρατσιστικά συμπλέγματα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα οφείλει και έχει χρέος να συμμετάσχει χωρίς φοβίες στην καλλιέργεια του διαθρησκειακού διαλόγου με τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες που υπάρχουν εδώ (Μουσουλμάνους και Ισραηλίτες). Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουν δικαίωμα να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τους συμπολίτες τους που ακολουθούν άλλες οδούς πνευματικής παράδοσης, εξίσου όμως σεβαστές.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα οφείλει και έχει χρέος να καταστήσει τους πιστούς κοινωνούς στο όραμα του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών και στη διαδικασία διαλόγου με την Καθολική Εκκλησία.

Η  Ορθόδοξη Εκκλησία, όντας πράγματι επικρατούσα θρησκεία πληθυσμιακά στην Ελλάδα οφείλει να κηρύξει έμπρακτα τη συμφιλίωση με τον Άλλο, που θεωρούνταν εχθρός, προβάλλοντας την ανθρώπινη αξία του χωρίς όρους και προϋποθέσεις!