Επανειλημμένα και ποικιλότροπα έχω συνηγορήσει δημόσια υπέρ της διατήρησης της δικαιοταξίας του ιερού μουσουλμανικού Νόμου στα πλαίσια της ελληνικής έννομης τάξης. Επανειλημμένα έχω υπερασπισθεί τη λειτουργία του Μουφτή ως ιεροδίκη μεταξύ Μουσουλμάνων ελληνικής ιθαγένειας, σε υποθέσεις αστικού δικαίου, σύμφωνα με όσα προσδιορίζουν νόμοι του 1914 και του 1990 που είναι σε ισχύ.
Τόσο το ισλαμικό σύστημα δικαίου, όσο και οι δικαστικές δικαιοδοσίες του Μουφτή αμφισβητούνται εντονότατα εδώ και καιρό. Κάθε τόσο το ζήτημα εμφανίζεται εκ νέου στην επιφάνεια της επικαιρότητας. Τελευταία το Κόμμα Οικολόγων Πρασίνων της χώρας, με ανακοίνωσή τους (02.02.2012) στρέφεται κατά του καθεστώτος μερικής ετεροδικίας που απολαμβάνουν οι Έλληνες Μουσουλμάνοι καταγγέλλοντας πως οι ρυθμίσεις του ιερού μουσουλμανικού Νόμου δεν είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τούτο το κείμενο θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω σαν ανοικτή επιστολή, που απευθύνεται σε όλους τους Μουσουλμάνους, άνδρες και γυναίκες που κατοικούν στην Ελλάδα και είναι Έλληνες πολίτες και ιδίως στους Μουφτήδες Κομοτηνής, Ξάνθης και στον τοποτηρητή Μουφτή Διδυμοτείχου, αλλά και σε όλους τους επιστήμονες της Μειονότητας που έχουν αποφοιτήσει από ισλαμικά πανεπιστήμια κύρους με σπουδές θεολογίας, δικαίου και ερμηνείας του δικαίου.
Η εφαρμογή του ιερού μουσουλμανικού Νόμου ως προς τους Έλληνες Μουσουλμάνους έχει θεωρηθεί από ορισμένους θεωρητικούς σαν προνόμιο. Προσωπικά, με μια πιο δημοκρατική ανάγνωση της κατάστασης θα υποστήριζα, ότι έστω και ασυναίσθητα εκ μέρους της πολιτείας, αποτελεί εκδήλωση βάθους της δημοκρατίας αυτός ο πλουραλισμός στους δικαιϊκούς θεσμούς!
Κρίνω αναγκαίο να υπενθυμίσω στους φίλους μου Μουσουλμάνους, στους σοφολογιότατους Μουφτήδες και στον τοποτηρητή Μουφτή, στους εκλεκτούς επιστήμονες του ισλαμικού δικαίου, ότι στη Δυτική Θράκη εφαρμόζονται τα διδάγματα και οι αρχές της σχολής των Χανεφί, που είναι η μόνη από τις τέσσερις σουννιτικές σχολές δικαίου που αναγνωρίζει ότι οι «πύλες της Ijtihad» δεν έχουν κλείσει αλλά απεναντίας παραμένουν ορθάνοιχτες!
Ο Bediuzaman Said Nursi έχει γράψει τον ‘Εικοστό έβδομο Λόγο’ του ως «Πραγματεία επί της ανεξάρτητης ερμηνείας του Νόμου (Ijtihad)». Αμέσως μετά την επίκληση του πολυεύσπλαχνου και ελεήμονα Αλλάχ ο άγιος και σοφός διδάσκαλος του Ισλάμ διακηρύττει ότι «η πύλη της ανεξάρτητης ερμηνείας και εφαρμογής του Νόμου είναι ανοιχτή»! Ο σύγχρονος δάσκαλος του Ισλάμ M. Fetullah Gülen, έχει ταχθεί είτε ο ίδιος, είτε επιστήμονες που μοιράζονται τον οραματισμό του υπέρ της Ijtihad (βλ. Συνέντευξη του M. Fetullah Gülen το 2005 [An Interview with Fetullah Gülen. The Muslim World Vol. 95 No 3 July 2005 σ. 450, John O. Voll ‘Fetullah Gülen: Transcending Modernity in the New Islamic Discourse στον τόμο Turkish Islam and the Secular State: The Gülen Movement, Syracuse University Press σσ. 245-247, Dr Ihsan Yilmaz ‘Ijtihad and Tajdid by Condact: The Gülen Movement’ στον ίδιο παραπάνω τόμο σσ. 208-237). H Ijtihad έχει χαρακτηρισθεί ως μια επανερμηνεία των αρχών του Ισλάμ για τον 21ο αιώνα (David Smock)! Ο Muhammad Allama Iqbal, Ινδός φιλόσοφος και ποιητής τεράστιου πνευματικού κύρους, είχε υποστηρίξει, ότι η αξία της ijtihad και η ανάγκη αξιοποίησής της είναι ιδιαίτερα επίκαιρη στη σύγχρονη εποχή, προκειμένου, στα πλαίσια του Ιερού Μουσουλμανικού Δικαίου, να αντιμετωπισθούν οι νέες καταστάσεις και επί πλέον να δημιουργηθούν νέοι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί, που είναι αναγκαίοι και για τον μουσουλμανικό κόσμο του εικοστού αιώνα (βλ. The Reconstuction of Religious Thought in Islam. SH Muhammad Ashraf Publishers and Books, 2000). Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω τον φωτισμένο Σεΐχη Μουχάμμαντ Αμπντού, που αναδείχθηκε μεταρρυθμιστής του Πανεπιστημίου Αλ-Άζχαρ του Καΐρου και έγινε Μεγάλος Μουφτής της Αιγύπτου την περίοδο της βρετανικής επικυριαρχίας στη χώρα ως το θάνατό του (1905). Ο Μουχάμμαντ Αμπντού ήταν ένθερμος συνήγορος της επαναφοράς της ijtihad στην καθημερινή πρακτική της ζωής των Μουσουλμάνων, γιατί πίστευε πως έτσι θα υπήρχε ανανέωση στην καθημερινότητα και στην κατανόηση του Ισλάμ. Έγραψε πολλά έργα μεταξύ των οποίων και το δωδεκάτομο ‘Tafisr al Manar’ που εκδόθηκε από μαθητή του το 1927. Στον τομέα του ιερού Νόμου ο Αμπντού βασιζόμενος στις ερμηνευτικές προσεγγίσεις του στο Κοράνιο και σε άλλες πηγές της μουσουλμανικής παρακαταθήκης υποστήριξε ριζοσπαστικές αλλαγές. Ήταν αντίθετος προς την εφαρμογή της πρακτικής λύσης του γάμου, γνωστής ως talaq (ιδιότυπο προνόμιο του άνδρα που αποφασίζει μονομερώς τη λύση του γάμου με την αποπομπή της γυναίκας), του ta'adud al-zawjat ή πολυγαμίας, που την θεωρούσε προϊσλαμική αρχαϊκή συνήθεια, ενώ υποστήριζε την λήψη αποφασιστικών μέτρων προστασίας των συζύγων και των παιδιών (nafaqa) κ.λπ..
Αλλά αξίζει θαρρώ να υπενθυμίσουμε τί ακριβώς εννοείται με τη λέξη ‘Ijtihad’. Η ijtihad αποτελεί μια επιστήμη, ένα σύστημα ερμηνευτικής μεθοδολογίας του συνόλου της θεολογίας και κοσμοαντίληψης του Ισλάμ, όπως και των κανόνων του ιερού νόμου, που δεν βασίζεται αποκλειστικά στο Κοράνιο και στη Σούννα, αλλά εμπιστεύεται σημαντικά τον ανθρώπινο λόγο, την αφαιρετική σκέψη και διαβαθμίζει σύμφωνα με τις αξιώσεις της λογικής τις προτεραιότητες κατά τη ρύθμιση των βιοτικών σχέσεων. Αποτελεί μια καινοτόμο διαδικασία που μπορεί να καταστήσει τον ιερό μουσουλμανικό νόμο μια δικαιοταξία ικανή να προσφέρει λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν κυρίως οι Μουσουλμάνοι, που ζουν σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Ελλάδα και συμμετέχουν ενεργά στις εξελίξεις της κοινωνίας τους, χωρίς απώλεια της ιδιοπροσωπίας τους. Η ijtihad χαρακτηρίζεται δικαιολογημένα ως ένθεος ισλαμικός διαφωτισμός. Για τούτο είναι απόλυτα αναγκαίο να τονισθεί πως η ελευθερία της σκέψης, της έρευνας και της έκφρασης, αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για την άσκηση της Ijtihad.
Πρέπει να ομολογήσω ότι στη Δυτική Θράκη, αυτοί που κατά κύριο λόγο όφειλαν να ασκήσουν την ijtihad κατά την εφαρμογή του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου, προκειμένου οι Μουσουλμάνοι που εμπιστεύονται την κρίση τους ως ιεροδικών να βρίσκουν λύσεις συμβατές με τις συνθήκες της ζωής τους, επιδεικνύουν συνήθως ατολμία ή και μια αγκύλωση προσκόλλησης σ’ ένα δήθεν «ιερό» παρελθόν που αποϊεροποιεί συχνά βάναυσα τη ζωή του σήμερα!
Επειδή σύμφωνα με όσα εξέθεσα πιο πάνω γίνεται φανερό πως υπάρχουν δυνατότητες ο ιερός μουσουλμανικός Νόμος να είναι ένα σύστημα δικαίου που χωρίς να φοβάται τη νεωτερικότητα θα μπορεί να ρυθμίζει ικανοποιητικά καταστάσεις που εμφανίζονται ή και προκαλούν στην εποχή μας οι σύγχρονες συνθήκες και σ’ ένα περιβάλλον ελάχιστα παραδοσιακό, όπως είναι το ευρωπαϊκό ή το αμερικανικό, χωρίς να χρειασθεί να μιμηθεί εξωισλαμικά πρότυπα.
Δανείζομαι και μεταφέρω τις εξής σκέψεις του Νουρ Αλί Ελαχί, γνωστού και ως Οστάντ Ελαχί, σπουδαίου Ιρανού πνευματικού δασκάλου, φιλοσόφου και δικαστή: «…στην εποχή των προφητών δεν υπήρχαν άλλοι νόμοι παρά οι θρησκευτικοί, εκείνοι έδωσαν επίσης μερικούς κοινωνικούς νόμους να εφαρμόζονται. Αυτοί οι νόμοι, κατά το μέτρο που ο πολιτισμός της κοινωνίας εξελίσσεται, δεν βασίζονται πια πάνω στη θρησκεία, αλλά πάνω στο ηθικό αίσθημα» (Μπαχράμ Ελαχί, Η Οδός της Τελειότητας, ελληνική μετάφραση εκδόσεις ‘Εκάτη’ 1991).
Μετά από όσα εξέθεσα προηγουμένως, είμαι αναγκασμένος να δημοσιοποιήσω τις ακόλουθες απόψεις μου, ως έσχατη προσπάθεια υπέρ της διατήρησης σε ισχύ του Ιερού Μουσουλμανικού Νόμου στην Ελλάδα.
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που καθιερώνει την ανισότητα σε βάρος των γυναικών κατά τη ρύθμιση των κληρονομικών δικαιωμάτων τους!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που ανέχεται η λύση ενός γάμου να αποτελεί κατά κύριο λόγο δικαίωμα του άνδρα και υποχρεώνει τη γυναίκα συχνά σε παθητική σιωπή!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που απομακρύνει ανήλικα παιδιά από τη μητέρα τους, σε περίπτωση θανάτου του πατέρα και αναθέτει την επιμέλειά τους πολλές φορές σε άσχετους συγγενείς της πατρικής γραμμής!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που αρνείται να αναγνωρίσει δικαιώματα εξώγαμων παιδιών έναντι του φυσικού πατέρα τους!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που ενώ η απονομή της δικαιοσύνης γίνεται από ανθρώπους, δεν προβλέπει δεύτερο βαθμό δικαστικής δικαιοδοσίας ώστε να παρέχονται εγγυήσεις διόρθωσης των ανθρώπινων λαθών των δικαστών!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που θεωρεί ανήλικα κορίτσια ακόμα και αν είναι 11 ή 12 ετών ικανά για γάμο, επειδή απλά και μόνο έχουν έμμηνη ρύση και επιτρέπει να παντρεύονται συχνά με σχετική ευκολία ανήλικοι μεταξύ τους ή ανήλικα κορίτσια με ενήλικους άνδρες!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που έστω και αν είναι σε αχρησία ως πρακτική, εντούτοις σιωπηλά ανέχεται την πολυγαμία!
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που ενώ οφείλει να υπάρχει για να εξυπηρετεί σύγχρονους ανθρώπους, με σύγχρονες ανάγκες και προβλήματα, σε συνθήκες της εποχής μας, επιμένει κατά την εφαρμογή του συνήθως να αποπνέει την οσμή της μούχλας από ένα απώτατο παρελθόν….
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που κατά το στάδιο της εφαρμογής του, συχνά επιτρέπει την προσβολή θεμελιωδών πανανθρώπινων αρχών του πολιτισμού χάριν μιας προσήλωσης σε κάτι που θεωρείται ιερό ενώ επί της ουσίας αναιρεί το όντως Ιερό, που είναι η αξία των ανθρώπων χωρίς διακρίσεις φύλου.
Δεν μπορώ να υποστηρίξω ένα σύστημα νόμων, που κατά το στάδιο της εφαρμογής του συχνά γίνεται άλλοθι για την ανοχή της βαρβαρότητας!
No comments:
Post a Comment