Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη διαβάζουμε τα εξής λόγια του Ιησού: “Ο άνεμος πνέει όπου θέλει· ακούς τη βοή του αλλά δεν ξέρεις από πού έρχεται και πού πηγαίνει· έτσι συμβαίνει και με καθέναν που γεννιέται από το Πνεύμα” (3:8). Πράγματι το Πνεύμα του Θεού, μοιάζει με τον άνεμο, που δεν γνωρίζει σύνορα και αγνοεί κάθε είδους περιορισμούς. Περιδιαβαίνει παντού στον Όμορφο Κόσμο του Θεού και πλημμυρίζει τα πάντα.
Πολύ συχνά η παρουσία του Αγίου Πνεύματος γίνεται αισθητή ανάμεσα στους ανθρώπους, μέσω των Αγίων του Θεού, που μοιράζονται την καθημερινότητά τους μαζί μας.
Δε νιώθω ικανός να γράψω για έναν Άγιο, που είχα την ευλογία να γνωρίσω και να μοιραστώ στιγμές της ζωής του. Από την άλλη, νιώθω πως έχω χρέος να γράψω για τον Άγιο που με συνάντησε.... Θέλω να γράψω για τον Χαζρέτ Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, τον τελευταίο Μουφτή της Κομοτηνής!
Οι Άγιοι άνθρωποι του Θεού δεν είναι τέλειοι. Κουβαλούν αδυναμίες, που συχνά στο μυαλό πολλών ανθρώπων δεν ταιριάζουν με την εικόνα του αγίου που έχουν φυλακίσει στο νου τους. Μα οι άνθρωποι του Θεού, που πορεύονται τον βίο τους στη γη, φορώντας τον δερμάτινο χιτώνα τους, είναι όμοιοι με το γένος των θνητών απογόνων του Αδάμ και της Εύας κατά πάντα. Θλίβονται και οργίζονται, απογοητεύονται και πληγώνονται, χαίρονται και σπαρταρούν από τον έρωτα.... Σ’ εκείνο που διαφέρουν από μας τους πολλούς, είναι πως η καρδιά τους είναι αφημένη πέρα ως πέρα στον Θεό και η αγωνία τους είναι, πώς να κάνουν το θέλημα του Θεού. Όχι από φόβο για την κόλαση, ούτε από πόθο για τον παράδεισο. Αλλά γιατί, κάποια στιγμή, ο Ίδιος ο Θεός τους ψιθύρισε στην καρδιά ένα μυστικό, κι αυτοί, άνδρες, γυναίκες ακόμα και μικρά παιδιά, το άκουσαν και έγινε ο πιο πολύτιμος θησαυρός τους.... Μ’ αυτό το μυστικό που τους ψιθύρισε ο Κύριος του Σύμπαντος Κόσμου, μπήκαν σ’ ένα δρόμο μακρύ, συχνά δύσκολο, αλλά γεμάτο χαρές πανηγυριού για να γίνουν Φίλοι του Θεού. Η ύπαρξή τους φανερώνει το θεοειδές αρχέτυπο του Ινσάν-ι Κιαμήλ, δηλαδή του άρτιου, του ακέραιου, του σώου ανθρώπου! Του ανθρώπου, που οι πληγές από τα παθήματα και τις αστοχίες του έχουν γιάνει, τα αμαρτήματά του έχουν σβήσει....
Διαβάζοντας στο Κοράνιο δυο εδάφια, συχνά στοχάζομαι ως προς το νόημά τους: “Κάθε μέρα ο Αλλάχ φανερώνει κάτι καινούργιο” (Σούρα Αρ Ραχμάν 29)· “Αλλάχ! Δεν υπάρχει Θεός παρά Αυτός, ο Ζωντανός, ο Αιώνιος. Δεν τον πιάνει νύστα, ούτε Τον παίρνει ο ύπνος” (Σούρα Αλ Μπάρακα 255). Νιώθω, πως ο Θεός είναι πλάι μας, σε όλους τους ανθρώπους, δίκαιους και άδικους, με στοργή και φροντίδα. Σκέφτομαι, πως πράγματι ο Θεός, ανύστακτα περιβάλλει με το έλεός Του και την παραμικρή “γωνίτσα” του υπέροχου Σύμπαντός Του. Μα, έχοντας την ευλογία να γνωρίσω έναν Άγιο άνθρωπο, μαρτυρώ, πως τα παραπάνω αγιέτ (εδάφια) του Κορανίου, αληθεύουν με την παρουσία των Αγίων Του στις πιο ταπεινές στιγμές της ζωής μας....
Ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή γεννήθηκε, μεγάλωσε και έμαθε τα πρώτα γράμματα στο ορεινό κεφαλοχώρι των Πομάκων της Ξάνθης, στον Εχίνο, παλιότερα γνωστό ως Σαχίν. Πρώτος του δάσκαλος ήταν ο πατέρας του, ο Χαφούζ Ιντρίς Μέτσο. Μέσα σε δυο περίπου χρόνια απομνημόνευσε ολόκληρο το ιερό Κοράνι και του δόθηκε ο τίτλος του Χαφούζη. Στο χωριό δεν ασχολούνταν μονάχα με την μελέτη, μα δούλευε και στα καπνά της οικογένειας. Τα πρώτα θεολογικά γράμματα τα σπούδασε στον Μεντρεσέ του Εχίνου. Ο άνθρωπος που σημάδεψε την σκέψη και το ήθος του, υπήρξε ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ.
Όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ ανακήρυξε την Τουρκία κοσμικό κράτος και εναντιώθηκε στους οθωμανικούς θρησκευτικούς θεσμούς, δεν ήταν λίγοι οι πιστοί Μουσουλμάνοι, που ήρθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στη Θράκη. Ανάμεσά τους ο Σεϊχουλισλάμης Μουσταφά Σαμπρή Εφέντης και ο Τσερκέζος λόγιος από την Σαμψούντα, Χαφούζ Αλή Ρεσάτ. Την δεκαετία του ’50 στον Εχίνο, ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ ίδρυσε ένα μεντρεσέ, γνωστό ως Medrese-yi Reşadiye. Ανάμεσα στους μαθητές του ήταν και ο Μέτσο Τζεμαλή. Όπως ομολογούσε ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, τον καιρό που ήταν μαθητής του Αλή Ρεσάτ, εξαιτίας της ανώριμης ηλικίας του, δεν μπορούσε να καταλάβει το πόσο σπουδαίος ήταν ο Δάσκαλός του. Με το πέρασμα των χρόνων και ιδίως, αφότου φόρεσε την μαύρη χέρκα (ράσο) και το σαρίκι του Μουφτή της Κομοτηνής, όλο και πιο συχνά έφερνε στο νου τον Άγιο Δάσκαλό του. Γιατί πράγματι, ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ ήταν ένας άγιος και σοφός άνθρωπος του Θεού.
Η απαξίωση του Ισλάμ στην κεμαλική Τουρκία προκαλούσε πόνο και οργή στον Χαφούζ Αλή Ρεσάτ. Ήδη, είχαν αρχίσει να εμφανίζονται μερικοί ιμάμηδες στη Θράκη, που ήταν πρόθυμοι, να γίνουν όργανα του νέου τουρκικού καθεστώτος, έστω και αν αυτό θα αλλοίωνε το Ισλάμ. Θυμόταν λοιπόν ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή τον Δάσκαλό του, που έλεγε, πως “δεν πρόκειται να πάω ακόμα και την Τζουμάα (Παρασκευή, ημέρα σύναξης των Μουσουλμάνων ως κοινότητας πιστών στο τζαμί), σε τζαμί, αν ο ιμάμης, θα έχει το νου και την καρδιά στραμμένα στην Άγκυρα και όχι στη Μέκκα!”
Στο τέλος της δεκαετίας του ’50 ο Μέτσο Τζεμαλή τέλειωσε τις πρώτες σπουδές και την μαθητεία του κοντά στον Χαφούζ Αλή Ρεσάτ, που είχε μεταφέρει τον μεντρεσέ του στην Κομοτηνή. Για δέκα περίπου χρόνια ασχολούνταν με τα καπνά στον Εχίνο, που ήταν η παραδοσιακή αγροτική απασχόληση της οικογένειας. Αυτή την περίοδο, γνώρισε την γυναίκα που παντρεύτηκε, την Χατιτζέ και εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Αρριανά.
Το 1966 δόθηκε μια υποτροφία από τον βασιλέα της Σαουδικής Αραβίας Φαϊζάλ στον Μέτσο Τζεμαλή και με την σύζυγό του εγκαταστάθηκαν στη Μεδίνα, για σπουδές στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της ιερής πόλης. Οι ανώτερες ισλαμικές θεολογικές και νομικές σπουδές διήρκεσαν δώδεκα χρόνια. Δίπλα του όλα αυτά τα χρόνια η Χατιτζέ. Μαζί απέκτησαν δύο θυγατέρες και ένα γιο, που δυστυχώς πέρασε στην άλλη ζωή νωρίς.
Στην πολυκατοικία που έμενε η οικογένεια του Μέτσο Τζεμαλή στη Μεδίνα, υπήρχε ένας Αιγύπτιος θυρωρός. Σκούπιζε, καθάριζε και φρόντιζε την οικοδομή. Οι πιο πολλοί από τους ενοίκους τον προσπερνούσαν, θεωρώντάς τον έναν φτωχό άνθρωπο, που άφησε τη γη του και ξενιτεύτηκε για να τα βγάλει πέρα πιο εύκολα. Ο Τζεμαλή έδειχνε σεβασμό για τον θυρωρό κι ένα βράδυ, αποκάλυψε στο νεαρό φοιτητή από την Ελλάδα, πως η εγκατάστασή του στη Μεδίνα, ήταν υπακοή στο θέλημα του Αλλάχ και δεν έγινε απλά για ένα καλύτερο μεροκάματο. Επίτηδες είχε διαλέξει μια δουλειά, που αρκετοί θεωρούσαν παρακατιανή, για να κρύβει τον εαυτό του από τον κόσμο. Στη Σαουδική Αραβία επικρατούσε ως επίσημη ιδεολογία του κράτους, το μουσουλμανικό δόγμα των Ουαχάμπι. Σε πολλά πράγματα, οι Ουαχάμπι ουλεμάδες ήταν άκαμπτοι και αυστηροί. Αρνούνταν τον σεβασμό στα μνήματα των Αγίων ανθρώπων του Θεού και είχαν καταστρέψει το κοιμητήριο, όπου αναπαύονταν μέλη της Οικογένειας του Προφήτη. Γιορτές, όπως η ενθύμηση της γέννησης του Προφήτη, που σε άλλες μουσουλμανικές χώρες γιορτάζονταν, στη Σαουδική Αραβία ήταν απαγορευμένες. Οι Σούφι, οι άνθρωποι που είχαν ξεκινήσει το δρόμο για να συναντήσουν και να σμίξουν με τον Αλλάχ, υπήρχαν μονάχα μυστικά στην Σαουδική Αραβία. Ο θυρωρός της οικοδομής που έμενε ο Μέτσο Τζεμαλή ήταν ένας Σούφι. Το εκμυστηρεύτηκε στον Πομάκο από την Ελλάδα και του αποκάλυψε, πως η αποστολή της παρουσίας του στην ιερή πόλη του Προφήτη, ήταν να βοηθήσει να κρατηθεί αναμμένο το λυχνάρι για όσους έψαχναν να βρουν το μονοπάτι....
Ο Μέτσο Τζεμαλή αποφοίτησε το 1976 από το Πανεπιστήμιο της Μεδίνας και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1978. Περιόδευε στα ιερά τεμένη του νομού Ροδόπης, κηρύττοντας τον Λόγο του Θεού.
Το 1985 διορίστηκε Τοποτηρητής Μουφτής της Κομοτηνής. Ο διορισμός του στην Μουφτεία το 1985 δεν ήταν μια αυθαίρετη απόφαση της Αθήνας. Τον είχαν προτείνει για την θέση αυτή εξέχοντα μέλη της Μειονότητας. Αξίζει να αναφέρουμε τον πρώην βουλευτή Ροδόπης και πρόεδρο της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής Γιασάρ Μεχμέτογλου, τον βουλευτή Ροδόπης Μεχμέτ Μουφτήογλου, τον βουλευτή Ξάνθης Αχμέτ Φαΐκογλου και δέκα τέσσερις (14) Θεολόγους και Ιεροκήρυκες. Αργότερα, με την απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Α3/19/30-3-1990 (ΦΕΚ Γ΄ 61), διορίστηκε Μουφτής Κομοτηνής.
Η ανάληψη των καθηκόντων του Μουφτή δεν ήταν εύκολη. Κύκλοι της Μουσουλμανικής Μειονότητας, που μάλλον καθοδηγούνταν από το Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής και επιδίωκαν να μετατρέψουν την θέση του Μουφτή σε εργαλείο αντιπαράθεσης με τις επιλογές του ελληνικού κράτους, προσπάθησαν να εκφράσουν δυναμικά την αντίθεσή τους στην επιλογή του κράτους. Εκείνη τη δύσκολη στιγμή, ένας πεχλιβάνης από το Μεγάλο Δέρειο του Έβρου, ο μακαριστός Μεχμέτ Μποσταντζή, μαζί και με άλλους συναθλητές του, κατέβηκαν στην Κομοτηνή και στάθηκαν δίπλα στο νέο Μουφτή, στον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή. Οι παραδοσιακοί παλαιστές, οι πεχλιβάνηδες, στην Θράκη, ελληνική και τουρκική, αλλά και σε περιοχές της Μακεδονίας, που γίνονται παραδοσιακοί αγώνες πάλης σε διάφορες ευκαιρίες, θεωρούνται, κάτι σαν λαϊκοί ήρωες.
Τα πρώτα χρόνια, η παρουσία του Μέτσο Τζεμαλή στην Μουφτεία ήταν μια καθημερινή δοκιμασία. Δεχόταν απειλές για τη ζωή του ιδίου και της οικογένειάς του. Είχε εξαπολυθεί από το “βαθύ τουρκικό κράτος” μια τρομοκρατία στην κοινότητα των Μουσουλμάνων της Ροδόπης. Ακόμα και φίλοι του, δεν τολμούσαν να τον χαιρετήσουν δημόσια. Κάθε τόσο κυκλοφορούσαν απειλές για εισβολή στην Μουφτεία, για την βίαιη αποπομπή του. Άλλοτε πάλι, διαδίδονταν φήμες, ότι θα έρθουν εκτελεστές της οργάνωσης των Γκρίζων Λύκων από την Τουρκία για να τον δολοφονήσουν. Αρκετές φορές, είτε όταν ξεκινούσε από τα Αρριανά για την Κομοτηνή, είτε στην επιστροφή του, άλλαζε το δρομολόγιο της διαδρομής. Υπήρξαν βράδια που απέφυγε να επιστρέψει στο σπίτι του και διανυκτέρευε στο σπίτι του μακαριστού πολιτευτή Χαλήλ Γιασάρ, στον συνοικισμό Καλκάντζα (Ήφαιστος) της Κομοτηνής. Εκείνες τις νύχτες, ο χρόνος περνούσε με ατέλειωτες συζητήσεις ανάμεσα στους δύο άνδρες και σε άλλους, που τύχαινε να βρίσκονται. Eπί δύο περίπου χρόνια, από τον διορισμό του στη θέση του Μουφτή, ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, συνοδευόταν από περιπολικό της Αστυνομίας, κατά την μετάβασή του από τα Αρριανά στην έδρα της Μουφτείας!
Ο Ρομ στην καταγωγή, Χαλήλ Γιασάρ υπήρξε μια σπουδαία προσωπικότητα της Θράκης. Την περίοδο που ο τουρκικός εθνικισμός μεταξύ μειονοτικών Ελλήνων πολιτών, όλο και αυξανόταν, με την δραστηριότητα του ανεξάρτητου βουλευτή Αχμέτ Σαδίκ, ο Χαλήλ Γιασάρ αγωνιζόταν ενάντια στο φαινόμενο, που δίχαζε τους Θρακιώτες Μουσουλμάνους.
Κάποια στιγμή στην προσωπική ζωή του, ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, ένιωσε την πίκρα της βαθειάς απώλειας. Η λατρεμένη και ευλογημένη σύζυγός του Χατιτζέ, πέρασε στην παρουσία του Αλλάχ.
Ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, ενόσω ήταν Μουφτής Κομοτηνής και δεχόταν έντονο πόλεμο, ο ίδιος, ποτέ δεν είχε χρησιμοποιήσει υβριστικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, ακόμα και για τους πιο “επιφανείς” από τους πολέμιούς του. Έδειχνε απίστευτη αντοχή, όχι μόνο απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, αλλά και στην ελληνική αθλιότητα. Πολλές κυβερνήσεις και υπουργοί από την Αθήνα, του φέρθηκαν με απαξιωτικό τρόπο, ενώ δεν έλειψαν κι εκείνοι, που προσπαθώντας να τον «υποτάξουν», τον απειλούσαν συνεχώς ότι, μετά από πιέσεις της Τουρκίας, θα τον καθαιρέσουν και θα προκηρύξουν εκλογές για ανάδειξη Μουφτή! Δεν ήταν λίγοι οι Χριστιανοί τοπικοί πολιτικοί, στο χώρο της Αυτοδιοίκησης, που στις θρησκευτικές μουσουλμανικές γιορτές, επισκέπτονταν τον Τούρκο Γενικό Πρόξενο Κομοτηνής για να του ευχηθούν, αγνοώντας με αμέτρητη αμετροέπεια τον φυσικό θρησκευτικό ηγέτη της Μουσουλμανικής Θρησκευτικής Κοινότητας, τον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι, που μπορούσαν να κατανοήσουν το μαρτύριο, αλλά και την ανυπέρβλητη υπομονή του Αγίου Ανθρώπου του Θεού.
Χειρισμοί του ελληνικού κράτους, εντελώς άστοχοι και συχνά ιδιοτελείς, διαφόρων παραγόντων, είχαν αποδυναμώσει τον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, από τον διοικητικό έλεγχο αρκετών τζαμιών. Οι ιμάμηδες αυτών των τζαμιών, προσχωρούσαν στη δικαιοδοσία του λεγόμενου εκλεγμένου Μουφτή, του Ιμπραήμ Σερήφ. Πάντως, είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμα και αυτοί οι ιμάμηδες, δεν έπαυσαν να δείχνουν βαθύ σεβασμό στο πρόσωπο του Μέτσο Τζεμαλή. Δεν έλειψαν κι εκείνοι, που ζητούσαν παρακλητικά από τον Χαφούζ Τζεμαλή, να δείξει κατανόηση για την επιλογή τους...
Στην περιφέρεια της Μουφτείας Κομοτηνής, οι νόμιμοι θρησκευτικοί γάμοι Μουσουλμάνων, ενόσω ήταν Μουφτής ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, δεν φυλλορροούσαν, όπως συνέβαινε στην περιφέρεια της Μουφτείας Ξάνθης. Ιμάμηδες που ακολουθούσαν τον Ιμπραήμ Σερήφ έσπευδαν στην Μουφτεία και ζητούσαν την έκδοση άδειας γάμων, που θα τελούσαν.
Ο Μέτσο Τζεμαλή, ως Μουφτής, με πολλή υπομονή, αντέστρεψε στην περιφέρεια της Μουφτείας Κομοτηνής το αρνητικό κλίμα. Στη συνείδηση της τεράστιας πλειοψηφίας των Μουσουλμάνων όλης της Θράκης, ήταν ο αδιαμφισβήτητος θρησκευτικός ηγέτης. Το κύρος του Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή αναγνωριζόταν επί σειρά ετών και από στελέχη κυβερνήσεων της Αθήνας. Υπήρξαν περισσότερες από μια περιπτώσεις, που η Αθήνα, δεν προχώρησε στην επικύρωση νομοσχεδίων, που αφορούσαν τη Μουσουλμανική Θρησκευτική Κοινότητα της Θράκης, διότι ο Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο είχε εκφράσει, χωρίς τυμπανοκρουσίες, την αντίθεσή του προς τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς!
Όπως ο Δάσκαλός του, ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ, έτσι και ο Χαφούζ Τζεμαλή, ιδίως όταν ανέλαβε τις ευθύνες του, ως Μουφτής Κομοτηνής, υπήρξε αντίθετος στην βλάσφημη εργαλειοποίηση της θρησκείας του Ισλάμ για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων, από οπουδήποτε και αν προέρχονταν. Πίστευε πολύ βαθειά στην οικουμενικότητα του Ισλάμ και στην παγκοσμιότητα του ιερού Κορανίου, που καταλύει τις διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων εξαιτίας καταγωγής, πίστης, γλώσσας. Η Παράδοση (Σούννα), που άφησε ως πολύτιμη κληρονομιά στην ανθρωπότητα ο Προφήτης Μωάμεθ, είθε να τον σκεπάζουν οι ευλογίες και η ειρήνη του Αλλάχ, επιβεβαίωσαν με ακρίβεια, όσα υπάρχουν θησαυρισμένα στο Κοράνιο, κατά των κάθε λογής διακρίσεων. Αυτό ακριβώς υποστήριζε ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή και για τούτο αντιμαχόταν τις επιλογές της Τουρκίας, που αρκετά χρόνια στη Θράκη, χρησιμοποιεί την θρησκεία ως όχημα αλλοίωσης των συνειδήσεων των Μουσουλμάνων, χάριν των στόχων του τουρκικού εθνικισμού στην περιοχή.
Επειδή το Ισλάμ είναι η θρησκεία του Θεού που αντιμάχεται τις διακρίσεις και τον διχασμό των ανθρώπων, ο Μέτσο Τζεμαλή ως Μουφτής, με πράξεις, που συχνά δεν γίνονταν γνωστές, ενεργούσε υπέρ της ενότητας όλων των Μουσουλμάνων στην περιφέρεια της Μουφτείας Κομοτηνής. Είναι γνωστό δυστυχώς, ότι το ελληνικό κράτος επί χρόνια, αρνούνταν να χορηγεί οικοδομικές άδειες, ακόμα και για την ανάπλαση τζαμιών, που κόντευε να τα γκρεμίσει ο χρόνος ή για την ανέγερση μιναρέδων. Συχνά, η άρνηση του κράτους για να συντηρηθούν παλιά τζαμιά σε χωριά ή να χτιστούν μιναρέδες, οφείλονταν σε παρεμβάσεις φανατικών Μητροπολιτών! Είναι γνωστά σε όλη τη Θράκη τα μεβλούτ που τελούνται στα χωριά Φιλύρρα (Μπουγιούκ Σικερλή) και Δοκός (Τομπρούκ κιοΐ). Ο Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή είχε καταφέρει, σχεδόν στα πρώτα χρόνια της θητείας του ως Μουφτής, παρακάμπτοντας τις απαγορεύσεις, να γίνουν εργασίες ανάπλασης του τεμένους της Φιλύρρας. Η επιτροπή που ήταν υπεύθυνη για την τέλεση του μεβλούτ, αποφάσισε για να τον ευχαριστήσουν, να είναι επίσημος προσκεκλημένος. Ήταν γνωστό, ότι στην Φιλύρρα υπήρχαν ακόλουθοι του Ιμπραήμ Σερήφ. Έτσι ο Χαφούζ Τζεμαλή, για να μην δημιουργηθούν προβλήματα διχασμού μεταξύ των Μουσουλμάνων, που θα λάμβαναν μέρος στο μεβλούτ, ευχαρίστησε την επιτροπή για την τιμητική πρόσκληση που του έκαναν, αλλά αρνήθηκε να είναι παρών στην τελετή. Μάλιστα, είχε πει τα εξής στα μέλη της επιτροπής: Από εδώ που βρίσκομαι, με τις προσευχές μου, θα είμαι κοντά σας κατά το μεβλούτ, αλλά δεν θα έρθω, για να μην υπάρξει διχασμός. Εκείνο που χρειαζόμαστε οι Μουσουλμάνοι είναι ενότητα.... Ο Μέτσο Τζεμαλή αγωνιζόταν για την ενότητα των Μουσουλμάνων της περιφέρειας της Μουφτείας Κομοτηνής, κλείνοντας στις προσευχές του, ακόμα κι εκείνους, που τον αγνοούσαν και αναγνώριζαν σαν Μουφτή Κομοτηνής τον Ιμπραήμ Σερήφ, ακόμα και αν μιλούσαν υποτιμητικά σε βάρος του!
Μια μέρα επισκέφθηκε απροειδοποίητα την Μουφτεία ένας στρατηγός και ζήτησε να δει τον Μουφτή. Δεν χρειάστηκε να περιμένει πολύ και ο Χαφούζ Τζεμαλή τον δέχτηκε εγκάρδια στο γραφείο του. Παρακάλεσε τον Χαφούζη, έτσι αποκαλούσαν όσοι γνώριζαν τον πάντοτε χαμογελαστό κλητήρα της Μουφτείας, να τους φέρει καφέ, που ήξερε καλά την τέχνη του ψησίματός του. Αφού ο στρατηγός και ο Μουφτής απόσωσαν τον καφέ τους, ο φιλοξενούμενος άνοιξε την καρδιά του. ‘Μουφτή μου, είναι κάτι που χρόνια τώρα, από τα νιάτα μου, είναι μεγάλο βάρος στην ψυχή μου. Με το που βρέθηκα στα μέρη σας, πήρα την απόφαση νά ’ρθω να σας συναντήσω και να σας εξομολογηθώ τον καημό που με βαραίνει. Σοφολογιότατε, ήσασταν μικρό παιδί στη διάρκεια του Εμφυλίου, αλλά δεν μπορεί να μην θυμάστε τους τρεις συγχωριανούς σας, που βρέθηκαν σκοτωμένοι, λίγο παραέξω από τον Εχίνο σε κάποιο ρέμα. Ο Μουφτής συγκατένευσε με ένα νεύμα. Ο στρατηγός συνέχισε. Ήταν τρία παλικάρια, που νύχτα τους πήραν μακριά από τα σπίτια τους και τους δολοφόνησαν. Στο χωριό και σ’ όλη την ορεινή Ξάνθη διαδόθηκε αμέσως, πως οι τρεις νεκροί ήταν θύματα των κομμουνιστών. Η αλήθεια ήταν εντελώς διαφορετική. Ήμουν νεαρός υπαξιωματικός του εθνικού στρατού. Και βρισκόμουν στο μέρος που δολοφονήθηκαν από μας, από τον εθνικό στρατό οι άμοιροι τρεις Εχινιώτες. Μας δόθηκε η εντολή από τους ανωτέρους μας να διαπράξουμε τούτο το έγκλημα, για να κάνουμε τους Πομάκους να μισήσουν τους αντάρτες!’ Ο στρατηγός σιώπησε και ευθύς σηκώθηκε. Φίλησε το χέρι του Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή και του είπε φεύγοντας: ‘Μουφτή μου, ευχαριστώ που με άκουσες. Κάνε σε παρακαλώ μια προσευχή, μήπως ειρηνεύσει η ψυχή μου...’.
Ο Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο, υπήρξε μύστης του μπάτιν (στην ερμηνευτική του Κορανίου, μπάτιν είναι το κεκρυμμένο, που μόνον εκείνοι και εκείνες που έχουν το χάρισμα της θείας γνώσης, μπορεί να το κατανοήσουν), όπως και γνώστης του ζάχιρ (ζάχιρ είναι το φανερό που είναι προσιτό στην κατανόηση όλων), που κοσμούν τις σούρες του Κορανίου. Ο Χαφούζ Τζεμαλή δεν γνώριζε μόνο τους τύπους και τις προσιτές στους πάντες παραδόσεις που συγκροτούν το κέλυφος της θρησκείας του Ισλάμ, ήταν ο μύστης και των κεκρυμμένων του εσώτατου Ισλάμ. Ο Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο, υπήρξε ψυχαγωγός πολλών αναζητητών της Οδού της πραγμάτωσης του γνώθι σαυτόν και της ολοκλήρωσης του ανθρώπινου προσώπου, με στόχο να αγγίξει το θεοειδές αρχέτυπο του Ινσάν-ι Κιαμήλ (Insan i Kâmil)! Για τούτο, αξιώθηκε να περιβάλλεται από μαθητές και μαθήτριες, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, που τους αγκάλιαζε με την ίδια τρυφερότητα της στοργής και της σοφίας του. Ο Χαζρέτ Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή ήταν ένας Σούφι Δάσκαλος του Ισλάμ για τον 21ο αιώνα!
Η Τουρκία, μέχρι τη στιγμή που πέρασε στην παρουσία του Αγαπημένου του, επέμενε να αμφισβητεί τον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή. Ήταν πρόσωπο, persona non grata και του απαγορευόταν να εισέλθει στην τουρκική επικράτεια. Ο ακροδεξιός και εθνικιστής βουλευτής Αχμέτ Σαδίκ (1947-1995), απειλούσε ότι θα εξολοθρεύσει τον Χαφούζ Τζεμαλή! Οι εθνικιστές Τούρκοι ανάμεσα στην Μειονότητα, τον αποκαλούσαν προδότη του τουρκικού έθνους!
Αναφέρομαι στον Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο, στον Μουφτή Κομοτηνής, ως χαζρέτ 1, γιατί πράγματι υπήρξε ένας άγιος και σοφός άνθρωπος του Θεού. Τον διέκρινε μια θαυμαστή ευρυχωρία πίστεως, σημείο, ότι η ύπαρξή του ήταν αφημένη στην Πνοή του Αγίου Πνεύματος (ar’ ruhu’l qudus).
Είχα την πολύτιμη ευκαιρία να γνωρίσω τον Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή και να συνδεθώ πνευματικά μαζί του, επί πολλά χρόνια. Με αφορμή το πρόσωπο του σεβάσμιου Μουφτή Κομοτηνής επιτρέψτε μου να καταθέσω τα εξής, ως προσωπική μαρτυρία μου: Ο Θεός δεν ξεχωρίζει τους ανθρώπους του, όπως συνήθως κάνουμε εμείς, οι κοινοί θνητοί, ανάλογα με την ετικέτα της θρησκείας, του έθνους ή της καταγωγής, που τους αποδίδεται. Ο Θεός, γνωρίζει εκείνους που τον αγαπούν, τους δικαίους ενώπιόν Του και αγνοεί τις ιδιότητες που προσθέτουν οι άνθρωποι για να τους ξεχωρίσουν. Ο Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο είναι ένας αληθινός Άγιος και όπως συμβαίνει με τους αγίους του Θεού, μετά την αναχώρησή τους από τον κόσμο των φαινομένων, καθώς δεν υφίστανται πλέον τους περιορισμούς του σώματος, ενδυναμώνονται με απροσδιόριστη σε μέγεθος και αγαθότητα δύναμη. Η αποκλειστικά πνευματική τους υπόσταση, είναι πλέον πλήρης χάριτος! Το πνεύμα του Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή έχει αποδεσμευθεί από τους εγκόσμιους περιορισμούς και έχει μεταμορφωθεί σε μπάρακα, σε ένθεο δώρο και ευλογία!
Εκείνο που με λυπεί, καθώς γράφω αυτές τις σειρές, ως ελάχιστο μνημόσυνο για τον Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο, είναι ότι υπήρξαν αξιωματούχοι του κράτους, που ενώ τους δόθηκε η ευκαιρία να γευθούν ευλογίες από την επαφή τους με τον Μουφτή Κομοτηνής, απέδειξαν πως ήταν εντελώς ανώριμοι για κάτι τέτοιο. Απεναντίας, με την αμετροέπεια που τους διακρίνει, αποκάλυψαν την μωρία τους, λόγω της νομής της εξουσίας, και κατέδειξαν πως το κράτος, δεν διαθέτει ηθική, ούτε γνωρίζει να τιμά ανθρώπους που το αξίζουν.
Η νομοθεσία του ελληνικού κράτους, από το 1991 και μετά (Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 24/12/1990, που κυρώθηκε με το νόμο 1920/1991), αναγνωρίζει τον Μουφτή ως ανώτερο δημόσιο υπάλληλο, κάτι που είναι απαράδεκτο. Ο Μουφτής έπρεπε να αναγνωρίζεται ως δημόσιος λειτουργός, όπως οι επίσκοποι και οι υπόλοιποι κληρικοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Παρόλα αυτά, το κύρος του Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή αποτελούσε κατά κανόνα, “ηθικό” ανάχωμα σε αυθαίρετες ενέργειες, τόσο σε βάρος του ίδιου, όσο και γενικότερα σε βάρος της Μουσουλμανικής Θρησκευτικής Κοινότητας.
Αφότου ανέλαβε Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων ο Κώστας Γαβρόγλου, της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, το τοπίο άλλαξε αρνητικά. Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων, με επικεφαλής τον Γιώργο Καλαντζή, επανειλημμένα έστελνε “αγενέστατα” έγγραφα προς τον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή. Τα έγγραφα της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, καλούσαν τον Μουφτή να πειθαρχήσει σε εντολές της Αθήνας και του υπενθύμιζαν την ιδιότητά του ως δημοσίου υπαλλήλου και τις πειθαρχικές ευθύνες του σε περίπτωση απειθαρχίας!
Η θητεία του Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή ως Μουφτή Κομοτηνής, έληγε, σύμφωνα με Κανονιστική Πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας της 17/12/2010 (ΑΔΑ: 4ΙΙ19-27), τον Δεκέμβριο του 2020 (ΦΕΚ Υ.Ο.Δ.Δ. 407). Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με άρθρο που είχε εισαγάγει εμβόλιμα σε νόμο για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο “και άλλες διατάξεις” (άρθρο 48 νόμος 4559/2018), αποφάσισε να απολύσει τους Μουφτήδες Κομοτηνής και Ξάνθης. Με τον παραπάνω νόμο, εφευρέθηκε η όψιμη αιτιολογία, ότι ο Μουφτής Κομοτηνής Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή και ο Μουφτής Ξάνθης Μεμέτ Εμίν Σινίκογλου, είχαν υπερβεί το 67ο έτος της ηλικίας τους. Για πρώτη φορά τέθηκε όριο ηλικίας για τους Μουφτήδες στην Ελλάδα, εξομοιώνοντάς τους, από πλευράς ηλικίας σε σχέση με την παροχή των υπηρεσιών τους, με τους ανώτερους και ανώτατους δικαστές, με τους ακαδημαϊκούς δασκάλους, με τους γιατρούς του ΕΣΥ, μολονότι οι Μουφτήδες, είναι θρησκευτικοί λειτουργοί του σουννιτικού Ισλάμ. Μάλιστα, αν ληφθεί υπόψη, ότι οι απλοί παπάδες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, παραμένουν αμετακίνητοι στις θέσεις τους χωρίς όριο ηλικίας (άρθρο 14 Κανονισμού της Εκκλησίας της Ελλάδος αρ. 230/2012 ΦΕΚ Α΄73 “Περί Εφημερίων και Διακόνων), γίνεται ολοφάνερη η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης το 2018, να απαλλαγεί κυρίως από τον Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, που ουδέποτε υπήρξε δουλικός απέναντι, ιδίως, στον Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων!
Λίγο καιρό πριν εγκαταλείψει τα εγκόσμια ο Χαζρέτ Χαφούζ Μέτσο Τζεμαλή, εκμυστηρεύτηκε κάποιες σκέψεις του, μπροστά στον καλό του φίλο Γιατρό Ιμπράμ Ονσούνογλου, που κατέγραψε ο Μουσταφά Τσολάκ Αλή: “Εμένα πολύ με δυσφήμισαν. Δεν έδωσα σημασία. Το μόνο που μ’ ενόχλησε ήταν όταν ο Μουσταφά Μπατζακσίζ, όταν αναφερόταν για μένα έγραφε τ’ όνομά μου ως ‘Μήτσο’. Αυτό με πλήγωσε. Πριν πεθάνει, μου έστειλε έναν κοινό μας γνωστό, που μου είπε πως ζητά να τον συγχωρέσω. Είπα: Εγώ να τον συγχωρέσω, αλλά τι θα πει αυτό, ο Αλλάχ θα συγχωρέσει έναν άνθρωπο που συκοφαντεί έναν πιστό, που δηλώνει Μουσουλμάνος, αποκαλώντας τον ‘Μήτσο’ λες και έγινε χριστιανός;...
Εγώ 32 χρόνια υπηρέτησα τη μειονότητα και το Ισλάμ. Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια δε χάθηκε σπιθαμή βακουφικής γης. Μια μέρα ήρθε ένας υπεύθυνος. ‘Σοφολογιότατε’ μου είπε, ‘θέλουμε μια υπογραφή σας, που να δηλώνετε πως το τάδε βακουφικό ακίνητο, μας το παραχωρείτε. Κι εμείς θα σας παραχωρήσουμε αντίστοιχο χώρο στον Σώστη και θα τελειώσουμε την ανταλλαγή. Και για τη βοήθειά σας θα σας δώσουμε κι εσάς 4 εκατομμύρια δραχμές’. ‘Να το συζητήσω με το δικηγόρο μου και θα σας ενημερώσω’ είπα. Γύρισα στη Μουφτεία, κάλεσα τον δικηγόρο Χασάν Ιμάμογλου. Του είπα: ‘Πάνε πες τους πως όσο καιρό θα κάθεται στο πόστο του Μουφτή ο Χαφούζ Τζεμαλί, δε θα πάρετε σπιθαμή βακουφικής γης’. Πήγε ο Χασάν και τους το είπε. Και πρόσθεσε: ‘Γι’ αυτό το θέμα δε χρειαζόταν να ενοχλήσετε τον Μουφτή. Αν ρωτάγατε εμένα, θα σας έλεγα την απάντηση που θα δώσει’.
Προσωπικά είμαι κατά, του να μένει ο Μουφτής στη θέση του εφόρου ζωής”.
Ο Μουσταφά Τσολάκ Αλή ρώτησε: Νομίζω και εσάς η αντίστασή σας δεν είναι για την συνταξιοδότηση σας, αλλά για τον τρόπο που έγινε. Αν σας έλεγαν σας συνταξιοδοτούμε λόγω ηλικίας, πείτε μας 3 ονόματα που μετά από σας μπορούν να συνεχίσουν άξια αυτή τη δουλειά, να διαλέξουμε έναν απ’ αυτούς, ποια θα ήταν η στάση σας;
“Έτσι ακριβώς όπως τα λες. Μπορούσε να γίνει ανταλλαγή απόψεων. Εγώ μπορούσα να δώσω κάποια ονόματα -που δε θέλω να τα πω εδώ-,που μετά από μένα μπορούν να συνεχίσουν άξια τη δουλειά αυτή και να υπηρετούν το Ισλάμ. Αλλά εδώ έγινε πραξικόπημα. Και όχι πραξικόπημα σε μένα, αλλά στη Μουφτεία”.
Τα ξημερώματα της Τζουμάα (Παρασκευής), της 23ης του μηνός Ραμπί’αλ Θάνι του έτους 1441 από Εγίρας, (20/12/2019), πέρασε στην παρουσία του Αγαπημένου του, ο Χαζρέτ Χαφούζ Τζεμαλή Μέτσο.
Επί τριάντα τρία χρόνια διακόνησε την Μουφτεία Κομοτηνής και τους Μουσουλμάνους της περιοχής. Αναγνωρίσθηκε ως σημαντικός Ουλεμά από ισλαμικές χώρες και του αποδόθηκαν εξαιρετικές τιμές. Υπήρξε ο τελευταίος Μουφτής Κομοτηνής, ως το θέρος του 2018 που απολύθηκε από την θέση του, με απόφαση της τότε κυβέρνησης της Ελλάδος….
Γιώργος Δούδος, Νομικός
13/09/2022
