ΜΑΤΕΜ, καθαρτήριο και χαροποιό

Το πένθος είναι ανθρώπινο βίωμα που μας καθιστά οικείους με  την οδύνη. Το πένθος κυρίως για την απώλεια αγαπημένου προσώπου σηματοδοτεί την υπαρξιακή μετοχή μας στη βαθύτατη αίσθηση του κενού. Η διάβασις του πένθους θα μπορούσε να ειπωθεί ότι συνιστά αναπόδραστη νομοτέλεια για κάθε άνθρωπο.

          Την αφορμή για τις σκέψεις περί πένθους προσφέρει η έναρξη του νέου σεληνιακού έτους των Μουσουλμάνων, που εφέτος αρχίζει την εσπέρα της 14^ης Νοεμβρίου 2012 και συμπίπτει με την 1^η του πρώτου μήνα του ισλαμικού θρησκευτικού ημερολογίου Μουχαρέμ του έτους 1343 από Εγίρας[i]. Για μεγάλο αριθμό μελών σούφικων αδελφοτήτων, ιδίως για τους Ριφαήδες και τους Μπεκτασήδες, όπως και για Σιΐτες Μουσουλμάνους, Αλεβή της Τουρκίας, Αλαουΐ της Συρίας η έναρξη του μήνα Μουχαρέμ είναι η περίοδος του Ματέμ. Η λέξη matem (τουρκικά) σημαίνει κατ’ αρχάς πένθους, αλλά ορθότερη απόδοση στην ελληνική είναι η λέξη «απώλεια, στέρηση».

Την περίοδο του Ματέμ οι Σούφι και οι πιστοί που αναφέρθηκαν, κατά τρόπο διαδραστικό βιώνουν το πένθος της τραγικής απώλειας του Ιμάμη Χουσεΐν στο πεδίο της μάχης της Καρμπάλα (10 Μουχαρέμ 61 έτος από Εγίρας/10 Οκτωβρίου 680 μ. Χ.). Έξη δεκαετίες μετά την Εγίρα[ii]  συγκρούστηκαν στην Καρμπάλα[iii] εκείνοι, που έθεταν ως προτεραιότητα για την κοινότητα των Μουσουλμάνων (Ούμμα) την πιστότητα στο πρωτείο του Πνεύματος με ηγέτη τον Ιμάμη Χουσεΐν και εγγονό του Προφήτη Μωάμεθ με εκείνους κατέλαβαν την ηγεσία της Ούμμα κατά τρόπο έκνομο, μετατρέποντας το διακονικό λειτούργημα του Χαλίφη, ως διαδόχου του Προφήτη, σε φορέα εξουσίας κληρονομικής χροιάς υπό την ηγεσία του Γιαζίντ ιμπν Μουαουίγια (Μωαβία), κατά πλήρη μίμηση των μοναρχών της εποχής.

Η περίοδος του Ματέμ διαρκεί δέκα μέρες και περατώνεται την 10^η μέρα του μήνα Μουχαρέμ, γνωστή ως Ασούρα. Είναι η ημέρα συντριβής των δυνάμεων του Ιμάμη Χουσεΐν και του τραγικού θανάτου του ίδιου, των στενών συγγενών του που ακολουθούσαν, των συντρόφων του….

Η διάβασις του πένθους προσφέρεται ως μια περίοδος μετάνοιας, περισυλλογής, βίωσης της οδύνης που είναι σύμφυτη με την επίγεια οδοιπορία των ανθρώπων. Αλλά το πένθος δεν είναι κατάσταση κατάθλιψης, όπως φαίνεται να επιδιώκουν να το βιώσουν την περίοδο του Ματέμ  Σιΐτες Μουσουλμάνοι προκαλώντας αλύπητα βαθειές  πληγές και οδύνες στο σώμα τους.

Η διάβασις του πένθους είναι δίχως αμφιβολία καθαρτήρια, αλλά ως διάβασις δεν είναι κατάσταση στατική αλλά προσβλέπει στην έλλαμψη του Φωτός.

Η διάβασις του πένθους θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι το πρώτο μέρος στη βίωση της χαρμολύπης, όντας η πορεία της λύπης. Η χαρά από την άλλη μεριά είναι η απόληξη της καθαρτήριας αναβάσεως που συνίσταται από την έλλαμψη και εν συνεχεία από την μέθεξη στην όντως Ζωή διά της θεώσεως του ανθρώπου, διά της απώλειας του φθοροποιού εγώ εντός της θείας Παρουσίας, που σημειώνεται στην ορολογία του σούφικου μυστικισμού με τη λέξη φανά.

Η αναίρεση του θανάτου συντελέστηκε εκ μέρους του Ιησού, του Λόγου του Θεού (Ρουχουλλάχ). Ο Σταυρός δεν έθεσε τέλος στη ζωή Του, αλλ’ απεναντίας φανερώθηκε ως υπόδειγμα της διαβάσεως του πένθους προς την Ζωή….

Τούτο το Ματέμ, που αρχίζει απόψε μετά το δειλινό, είθε να γίνει διάβασις του πένθους, εις ανάμνηση της θυσίας του Ιμάμη  Χουσεΐν και μετοχή στην κατάλυση της ισχύος του θανάτου και της απέλπιδας οδύνης. Οι άγιοι Μάρτυρες της πίστεως ανά τους αιώνες, που ανόρθωσαν αιματηρά την αξιοπρέπεια του ανθρώπου βιώνοντας την χαρμολύπη του Σταυρού και της Ανάστασης στέκουν ως δείχτες πορείας και κολώνες που σμίγουν τη γη με τον ουρανό…. Για Ιμάμ! 

Εσπέρα 14 Νοεμβρίου 2012/ 1 Μουχαρέμ 1343 από Εγίρας

Ο πτωχός Χατζ Αλή Οσμάν αρ Ριφαή
και για την αντιγραφή Γιώργος Α. Δούδος  

           

---

[i] Στον Ιουδαϊσμό, στις ανατολικές αρχαίες εκκλησίες (Ορθόδοξη, Κοπτική, Αρμενική, Συροορθόδοξη κ.ά, όπως και στο Ισλάμ η καινούργια ημέρα αρχίζει με τη δύση του ήλιου της προηγούμενης μέρας του σύγχρονου ημερολογίου. Λ.χ. η 1 Μουχαρέμ του έτους 1434 από Εγίρας συμπίπτει με την 15/11/12, αλλά αρχίζει από το εσπέρας της 14/11/12.

[ii] Εγίρα: Είναι η φυγή του Προφήτη Μωάμεθ από τη Μέκκα προς την πόλη Γιαθρίμπ, που μετονομάστηκε Μεντίνα και σηματοδοτεί την έναρξη μέτρησης του χρόνου για τους Μουσουλμάνους.

[iii] Η Καρμπάλα ή Κερμπελά βρίσκεται σήμερα στο Ιράκ και είναι μετά τη Μέκκα η πλέον ιερή πόλη για τους Σία Μουσουλμάνους και για όλους εκείνους που τιμούν ιδιαίτερα τον Ιμάμη Αλή και την Οικογένεια του Προφήτη Μωάμεθ (Αχλαλμπέιτ).