Ραμαζάνι και νηστεία

του Μητροπολίτη πρώην Βότρυος και Όρους Λιβάνου

Γεωργίου Khodr (Πατριαρχείο Αντιοχείας)

Δημόσιο ιφτάρ στο Κάιρο. Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες, μεταξύ των χριστιανικών δείπνων, γνωστών ως αγάπες και του μουσουλμανικού ιφτάρ, την περίοδο του Ραμαζανιού.

Το 2009 ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γεώργιος Khodr, του Πατριαρχείου Αντιοχείας, έγραψε ένα ζουμερό κείμενο, με αφορμή τη νηστεία του Ραμαζανιού.

Είναι μια ευλογημένη συγκυρία, που η Μεγάλη Σαρακοστή και η περίοδος του Ραμαζανιού, συμπίπτουν εφέτος. Τόλμησα λοιπόν να μεταφέρω ένα απόσπασμα του κειμένου του Σεβασμιότατου Ιεράρχη. Ο ίδιος, ως Άραβας νιώθει μεγάλη οικειότητα για τους ομοεθνείς του Μουσουλμάνους. Μάλλον το ίδιο θα ένιωθε και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, που τόσο ο ίδιος, πριν αναχωρήσει από τον κόσμο, όσο και ο πατέρας του πρωτύτερα, κατείχαν αξίωμα στην αυλή των Ομεϋαδών Χαλιφών της Δαμασκού.

Η άφιξη του Ραμαζανιού είναι ευχάριστη για μένα, καθώς αυτόν τον μήνα οι Μουσουλμάνοι υπόκεινται σε μια πορεία καθάρσεως. Στο Ραμαζάνι, όσοι επιδεικνύουν ειλικρινή ευσέβεια λαμβάνουν υπεροχή από τον Κύριό τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι προσεγγίζουν περισσότερο στο βάθος της προσευχής, και με τις απαγγελίες των προσευχών αναζητούν εγγύτητα ενώπιον του ελεήμονος Θεού.

Αυτή η περίοδος, είναι μια ευκαιρία τέλειας μοναξιάς για την υποστήριξη της αλήθειας και της υπομονής. Όποτε αντέχετε την πείνα και τη δίψα σας υπομονετικά θα δεχόσαστε επίσης τους ανθρώπους, ειδικά εκείνους που πορεύονται στον ίδιο δρόμο με σας. Η νηστεία είναι ένα πνευματικό προσκύνημα, όχι στην Καάμπα της Μέκκας, αλλά στον Κύριο της Καάμπα, όπως είπε η αγία Ράμπια αλ Ανταουίγια. Πρόκειται για μια πνευματική άσκηση, που αναζητά το πρόσωπο του Θεού, και τίποτα άλλο....

Μόνο ο Θεός κρίνει τις καρδιές. Προσευχόμαστε ώστε ο Θεός να δώσει σε αυτούς, που ασκούνται επιφανειακά και από συνήθεια, βάθος στην ευσέβειά τους. Η Παρθένος Μαριάμ μας διδάσκει, ότι η νηστεία συνδέεται με τη σιωπή και την ηρεμία. Είπε: «Έχω στ’ αλήθεια υποσχεθεί στον Φιλεύσπλαχνο να νηστέψω αυτή τη μέρα και δεν θα μιλήσω σε κανέναν άνθρωπο» (Σούρα Μαριάμ [19]: 26). Με το παραπάνω εδάφιο του Κορανίου εκφράζεται η αλήθεια ενός ρητού που αναφέρει: Όποτε το άτομο νηστεύει από τον κόσμο όλους τους μήνες που ζει, αυτοί οι μήνες γίνονται μήνες νηστείας. Ολόκληρη η πορεία είναι ένα μονοπάτι συμπόνιας, όπως λέει αυτή η προσευχή: «Θεέ μου, όσοι νηστεύουν έχουν βγει κερδισμένοι, είμαστε αμαρτωλοί υπηρέτες Σου. Φανέρωσε την συμπόνια Σου για μας, δώσε μας από τη χάρη και την καλοσύνη Σου. Συγχώρεσέ μας με το έλεός Σου, Εσύ ο πλέον ελεήμων από τους ελεήμονες». Όποτε ισχύει αυτό για έναν άνθρωπο, ανοίγει ένα παράθυρο για τη Θεϊκή Αγάπη χωρίς αποκλεισμούς.

Στο Ευαγγέλιο η νηστεία είναι μια σύσταση, αλλά όχι μια θεϊκή εντολή. Σε διάφορα μέρη της Καινής Διαθήκης η νηστεία σχετίζεται με την προσευχή. Η νηστεία δεν είναι αποκομμένη από την προσευχή, αλλά μάλλον στηρίζει την προσευχή. Αυτή η παράδοση συνεχίστηκε στην Πρώτη Εκκλησία: Όπως διαβάζουμε στο Βιβλίο των Πράξεων, το Άγιο Πνεύμα απευθύνεται στην Εκκλησία της Αντιόχειας που τηρούσε νηστεία κατά την λειτουργική σύναξη (Πράξεις 13: 1-6). Στην πρώτη περίοδο της Εκκλησίας, δεν υπήρχε κανόνας για τα είδη τροφής, που θα έπρεπε να απέχουν οι άνθρωποι, αλλά ο Επιφάνιος της Κύπρου, τον 4ο αιώνα, μιλά για αποχή από κρέας και από παράγωγα προϊόντά του. Αναφέρει επίσης, για ένα γεύμα την ημέρα, και αυτό επιβεβαιώνεται στην εν Τρούλλω Οικουμενική Σύνοδο (692 μ.Χ.). Η στιγμή που μπορώ να υποθέσω, ότι λάμβαναν το γεύμα τους οι Χριστιανοί, ήταν μετά τις προσευχές του εσπερινού (του ηλιοβασιλέματος).

Οι Ορθόδοξοι έχουν τέσσερις νηστείες, εκτός από τις Τετάρτες και τις Παρασκευές και σε μερικές γιορτές. Ωστόσο, υπάρχει μία ιδιαίτερη ένταση στη σύνδεση της νηστείας και της προσευχής, στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, που αποτελεί προετοιμασία για το Πάσχα. Η Σαρακοστή παραμένει η πιο σημαντική νηστεία, καθόσον σχετίζεται με την προσμονή της Μεγάλης Εβδομάδας ή Εβδομάδας των Παθών, που κορυφώνεται με την Ανάσταση, την «ἑορτή τῶν ἑορτῶν καί πανήγυρι τῶν πανηγύρεων». Όσον αφορά τη σημασία της Ανάστασης ή του Πάσχα, μπορούμε να πούμε, ότι κάθε σημαντική γιορτή πηγάζει από αυτήν.

Για τους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους, η νηστεία είναι η εκζήτηση του προσώπου του Θεού, και αυτό προϋποθέτει μετάνοια.

Αν θέλουμε να μελετήσουμε τη νηστεία στην εποχή μας, καταλαβαίνουμε, ότι είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στην υπερβολική χρήση τροφίμων που επικρατεί σ’ αυτήν την εποχή της κατανάλωσης. Είναι μια επιβεβαίωση των λέξεων του Χριστού: «Οὐκ ἐπ' ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ὁ ἄνθρωπος» (Ματθαίος 4: 4). Ο άνθρωπος ζει πρώτα με το Λόγο του Θεού, και τα υπόλοιπα του δίνονται ως συμπλήρωμα.

Για την απόδοση στα ελληνικά

Γ. Δούδος