ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΝΗΜΗ

«Σήμερον συγκαλεῖται ἡμᾶς τοῦ ἀθλοφόρου ἡ παγκόσμιος πανήγυρις…. Χαίροις ὁ τήν ἀνδρείαν τοῦ Πνεύματος σεαυτῷ περιθέμενος. Χαίροις ὁ καταργήσας τάς ἐπινοίας τῶν παρανόμων …».

Από τα στιχηρά του εσπερινού του αγίου Δημητρίου.

                Οι μάρτυρες, τούτα τα ματωμένα άνθη, του αγρού της οικουμένης, είναι οι κατ’εξοχήν άγιοι που διασώζουν με τα μαρτύρια και τις θυσίες τους ό,τι πιο πολύτιμο κοσμεί την ύπαρξή μας. Διασώζουν την ελευθερία και την τιμή, με την οποία νοείται υποστατικά ο άνθρωπος. Έτσι αληθεύει ο λόγος του ποιητή Αράτου, πως «ἐκ Διός ἀρχώμεσθα… Τοῦ γάρ και γένος εἰμέν…».

          Ο άγιος Δημήτριος ο Μεγαλομάρτυρας όρθωσε το ανάστημά του μπροστά στην απαίτηση της εξουσίας του καιρού του, να αρνηθεί ό,τι κατ’αυτόν αποτελούσε πολυτιμότατο στοιχείο της ιδιοπροσωπείας του, την πίστη του! Η πίστη αυτή δεν ήταν μονοδιάστατη. Περιείχε το κόσμημα της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Συγχρόνως, η άρνησή της, κατόπιν επιβολής θα εσήμαινε εκούσιο εξανδραποδισμό και αλλοτρίωση του προσώπου, έως πλήρους αφανισμού. Για τούτο και στο απολυτίκιο αναγνωρίζεται ο Μεγαλομάρτυρας ως υπέρμαχος της οικουμένης «ἐν τοῖς κινδύνοις».

          Ο ελληνικός τόπος έχει λιπανθεί με το αίμα και τα τίμια οστά μαρτύρων, γνωστών και ανωνύμων, αλλά ουδενός ασήμαντου, σε δίσεκτες περιόδους μελανών σελίδων της ιστορίας. Μου έρχονται στο νου οι αναρίθμητοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στα χρόνια της Κατοχής. Οι γυναίκες και οι άνδρες, που δίχως δογματικές προσκολλήσεις ή κομματικές σκοπιμότητες αλλά χάριν φιλοπατρίας στρατεύτηκαν σε αγώνα ευγενικό, για να διασώσουν ελευθερία και τιμή πρωτίστως. Αυτοί οι αγωνιστές στοιχίζουν τις τάξεις των μαρτύρων με προεξάρχοντες Δημήτριο τον Μυροβλήτη, Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο, αλλά και Υπατία την Αλεξανδρινή Φιλόσοφο. Βασανίστηκαν σε ξερονήσια ή σε φυλακές μετά τον πόλεμο ή οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα από τους κατακτητές, ή αργότερα, μετά το τέλος του αιματηρού εμφυλίου που κατασπάραξε τις σάρκες των Ελλήνων αδιακρίτως, από τους επιγόνους των δωσιλόγων που επικράτησαν. Όμοια τα αθλήματά τους, σαν εκείνο του Δημητρίου και του συναθλητή του Νέστωρος, άσχετα αν άνθρωποι σκοτισμένοι το λησμονούν.

          Το μικρό απόσπασμα από το στιχηρό του εσπερινού του Αγίου αναφέρεται σε παγκόσμια πανήγυρη. Και πράγματι, επειδή οι Μάρτυρες των ανθρώπων «περιτίθενται ἑαυτοῖς τό Πνεῦμα» γίνονται οικουμενικοί. Υπερβαίνουν όρια γλωσσών, φυλών και χρωμάτων, αλλά και παραδόσεων και πίστεων ακόμη. Έτσι καθώς μνημονεύουμε Δημητρίου του Μεγαλομάρτυρος, θα ήταν παράλειψη να μην γίνει μνεία του πρωτομάρτυρος Μανσούρ αλ Χάλλατζ από την Βαγδάτη. Μνημονεύουμε του αγίου μάρτυρος Thich Quang Duc, Βουδιστή Μοναχού, που αναλώθηκε από το πυρ στις 11 Ιουνίου 1963 στη Σαϊγκόν, προσφέροντας την ύπαρξή του θυσία υπέρ της ειρήνης στον τόπο και μεταξύ των συνανθρώπων του. Αν συνεχίσουμε ο κατάλογος δεν θα έχει τέλος….

          Οι καλλιτέχνες απέδωσαν τον Δημήτριο έφιππο να χτυπά θανάσιμα με δόρυ τον εχθρό. Οι ερμηνείες πολλές αλλά μία, η πλέον ουσιώδης, ελάχιστα αναφέρεται έως καθόλου. Ο εχθρός του Δημητρίου, είναι ο εχθρός που καθένας και καθεμιά κρύβουμε στον κόρφο. Το εγώ μας, που μας γεμίζει πάθος, που τρέφει την κτητικότητα και οικοδομεί ένα σωρό είδωλα για να λατρέψουμε, αρνούμενοι την Αλήθεια…. Αυτός είναι ο εχθρός που χτυπά θανάσιμα ο Δημήτριος με το δόρυ.

          Ο Δημήτριος και γενικά οι Μάρτυρες τιμούνται από τους πάντες. Με εξαίρεση τους φανατικούς Προκρούστες. Την οθωμανική περίοδο η εκκλησία του αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη ήταν μουσουλμανικό τέμενος. Το υπόγειο μαρτύριο του Αγίου, ο τόπος όπου φυλακίστηκε και μαρτύρησε φυλαγόταν νυχθημερόν από Δερβίσηδες Μεβλεβήδες, τα τέκνα του Τζαλαλαντίν Ρουμί, που πρόσφεραν στους προσκυνητές Χριστιανούς, Μουσουλμάνους, περίεργους κατιτίς ως ευλογία….