Ο ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΩΣ ΠΡΟΜΑΧΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

          Ο Τεκτονισμός ή Ελευθεροτεκτονισμός, διαμορφώθηκε ως ένα φιλοσοφικό ρεύμα αναζήτησης της αλήθειας, προσδίδοντας ιδιαίτερη αξία στον μυθικό λόγο και στην μυσταγωγική μύηση με τελετές συμβολικού περιεχομένου. Ο Ελευθεροτεκτονισμός εμφανίστηκε στο προσκήνιο της ιστορίας στα τέλη του 16^ου, αρχές του 17^ου αιώνα. Ιστορικά, η πρώτη τεκτονική Μεγάλη Στοά υπήρξε η Μεγάλη Στοά της Αγγλίας, που ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1717 με τον τίτλο «Μεγάλη Στοά του Λονδίνου και του Γουεστμίνστερ». Το φαινόμενο του Τεκτονισμού, μπορεί να εμφανίστηκε οργανωμένα στη Δύση, αλλά υπήρχε αρκετά χρόνια πρωτύτερα στην Ανατολή, κυρίως υπό τον μανδύα των σούφικων Αδελφοτήτων, που ιδρύθηκαν εντός των κόλπων του Ισλάμ τον 10^ο αιώνα. Το πνεύμα όμως που διακρίνει τον Τεκτονισμό, ως ρεύματος αναζήτησης της αλήθειας χωρίς περιορισμούς, με σκοπό την λάξευση του «ακατέργαστου λίθου», όπως εκλαμβάνεται ο άνθρωπος, ώστε να επιτευχθεί η μόρφωση της ύπαρξής του ως ολοκληρωμένης και ελεύθερης προσωπικότητας, συναντιέται πολύ πριν από τον 16^ο αιώνα. Ο Τεκτονισμός ως τάση εντός του οικουμενικού πολιτισμού αγγίζει τα όρια εμφάνισης του ανθρώπου ως έλλογου όντος, που σκέπτεται, κρίνει και έχει συνείδηση περί του εαυτού του και του κόσμου εντός του οποίου υπάρχει.

Η 25^η Μαρτίου είναι αφιερωμένη στην Ελευθερία των Ελλήνων, ως επέτειος μνήμης της Εξέγερσης κατά της οθωμανικής επικυριαρχίας και έναρξης των πολυσχιδών αγώνων των υποδούλων για την απόκτηση της ελευθερίας τους και την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Δημόσια, τηρείται μια ένοχη, κατά τη γνώμη μου, σιγή κατά τους εορτασμούς της επετείου της 25^ης Μαρτίου, ως προς την συμβολή του Ελευθεροτεκτονισμού στους αγώνες των Ελλήνων και στην επίτευξη μιας ανεξάρτητης πατρίδας και μετάβασης από την δουλεία στην ελευθερία του Λαού.   Απεναντίας, πολύς λόγος γίνεται για την συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στους υπέρ της Ελευθερίας αγώνες, που συχνά είναι υπερβολικός και διανθισμένος με ποικίλα μυθεύματα.

Ίσως αυτή η σιγή να οφείλεται στο γεγονός της επιρροής που ασκεί η Ορθόδοξη Εκκλησία στον δημόσιο βίο και στο γεγονός, ότι αρκετά όψιμα, σε σύγκριση με την Καθολική Εκκλησία, από το 1930 και μετά η Ελλαδική Εκκλησία έχει καταγγείλει επανειλημμένα τον Τεκτονισμό «ως σύστημα αντιχριστιανικόν και πεπλανημένον» (1930, 1933), εξαγγέλλοντας συνάμα ότι «η ιδιότης του Μασώνου υπό οιανδήποτε μορφήν είναι ασυμβίβαστος προς την ιδιότητα του χριστιανού μέλους του Σώματος του Χριστού» (1972, 1996).

Ο Τεκτονισμός υπήρξε πάντοτε πρόμαχος της ελευθερίας της συνειδήσεως και των πολιτικών ελευθεριών και για τούτο καταδιώχθηκε συχνά με πολλή σκληρότητα από αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα. Η Καθολική Εκκλησία ως σύστημα θρησκευτικό και πολιτικό, αυστηρά συγκεντρωτικού χαρακτήρα, ιδίως κατά το παρελθόν, επανειλημμένα εξέδωσε καταδίκες κατά του Τεκτονισμού ήδη από το 1738. Ίσως η πλέον αυστηρή και πανηγυρική καταδίκη του Τεκτονισμού έγινε από τον Πάπα Λέοντα τον 13^ο με την Εγκύκλιό του Humanum Genus (1884). Αργότερα ακολούθησε ο εμπλουτισμός του Κώδικα Κανονικού Δικαίου του 1917 με τον κανόνα 2335, που θεωρεί ασυμβίβαστη την ιδιότητα του Καθολικού με εκείνη του Τέκτονα.

Διωγμοί του Τεκτονισμού και των Τεκτόνων εμφανίστηκαν στην Τσαρική Ρωσία διότι θεωρούνταν επικίνδυνος θεσμός για το ανελεύθερο και εξαιρετικά αυταρχικό καθεστώς. Τέλος, το ναζιστικό καθεστώς έθεσε υπό διωγμό τον Τεκτονισμό, όχι μόνο στην Γερμανία, αλλά και στις χώρες που κατακτούσε. Όταν οι Γερμανοί Ναζί εισέβαλαν στην Θεσσαλονίκη, μεταξύ των πρώτων πολιτών είχαν συλλάβει τον διαπρεπή Δικηγόρο Ιωάννη Λαδά, εξαιτίας της τεκτονικής του ιδιότητας.

Οι Έλληνες Τέκτονες υπήρξαν πρωτεργάτες στον αγώνα υπέρ της Ελληνικής Ελευθερίας. Οι τεκτονικές στοές, που λειτουργούσαν στα Ιόνια νησιά, στην Κωνσταντινούπολη και στην Σμύρνη, πολύ πριν από την έναρξη της Επανάστασης, αναδείχθηκαν εργαστήρια Ελευθερίας της Πατρίδας. Κατά το 1821, σύμφωνα με σοβαρές εικασίες υπήρχαν τεκτονικές στοές στο Ναύπλιο και στα Ψαρά. Η Φιλική Εταιρία ιδρύθηκε από Τέκτονες, τους  Νικόλαο Σκουφά, Εμμανουήλ Ξάνθο, Αθανάσιο Τσακάλωφ και λειτουργούσε με πρότυπο τις τεκτονικές στοές. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, που αναδείχθηκε  αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, ο Δημήτριος Υψηλάντης, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ο Νικόλαος Υψηλάντης, αρχηγός του Ιερού Λόχου, μέλος επίσης της Φιλικής Εταιρείας, ήταν Τέκτονες. Για να μην πλατειάσω με την παράθεση ονομάτων, περιορίζομαι να αναφέρω ότι μεταξύ των  επιφανών Ελλήνων Τεκτόνων ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Ο Τεκτονισμός αναδείχθηκε πρόμαχος της Ελευθερίας των Ελλήνων και σε άλλες κρίσιμες περιόδους, που ο Ελληνισμός διακινδύνευε. Αυτό συνέβη λόγου χάρη στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν στην τότε οθωμανική Μακεδονία, η βουλγαρική επεκτατικότητα, με λυσσαλέο τρόπο επιδίωκε να μειώσει ή να εξοβελίσει εντελώς το ελληνικό φρόνημα, κυρίως πληθυσμών της υπαίθρου, οπότε και τότε ο Τεκτονισμός έλαβε πρωτοβουλίες για να περισωθεί η ελληνική παρουσία στη Μακεδονία.

Περιορίζομαι να αναφέρω την τεκτονική Στοά των Σερρών «Αριστοτέλης», που ιδρύθηκε το 1904, ακριβώς μόλις είχε εκδηλωθεί βίαια η βουλγαρική επιθετικότητα στη Μακεδονία. Σκοπός της ίδρυσης της Στοάς αυτής εκ μέρους της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος, μαζί με άλλες τρεις στοές που ιδρύθηκαν αργότερα, στη Θεσσαλονίκη, στη Δράμα και στο Μοναστήρι, υπήρξε η πρόθεση να συμβάλλει αποφασιστικά ο Τεκτονισμός στην διαφύλαξη του Ελληνισμού και στην προετοιμασία της απελευθέρωσης της Μακεδονίας και στην ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος. Το 1913 οι Βούλγαροι έκαψαν την πόλη των Σερρών και συνέλαβαν ως ομήρους διακεκριμένα μέλη της ελληνικής Κοινότητας. Κατέστρεψαν την τεκτονική Στοά ολοκληρωτικά και συνέλαβαν τον Σεβάσμιό της Αναστάσιο Χρυσάφη, σπουδαίο Ιατρό Μαιευτήρα, τον Α΄ Επόπτη Κωνσταντίνο Σταμούλη, τον Β΄ Επόπτη Νέστωρα Φωκά και τον επίσης Τέκτονα Ιατρό Λεωνίδα Παπαπαύλου, τους οποίους δολοφόνησαν  με μαρτυρικό θάνατο.

Σήμερα η αίγλη του Ελληνικού Τεκτονισμού φαίνεται να έχει παρέλθει δυστυχώς. Διχοστασίες και σχίσματα έχουν πλήξει τον Τεκτονισμό εδώ και αρκετά χρόνια, με συνέπεια να εμφανίζεται κατακερματισμένος, δίχως το κύρος προηγούμενων χρόνων. Μεγάλο πλήγμα, κατά τη γνώμη μου δέχθηκε ο Ελληνικός Τεκτονισμός, όταν ο Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης, ως Υπουργός Δικαιοσύνης (1982-1986) του ΠΑΣΟΚ, είχε εξαγγείλει ότι η συμμετοχή δικαστικών λειτουργών στον Τεκτονισμό θα αντιμετωπισθεί ως πειθαρχικό παράπτωμα.

Μολονότι ο Ελληνικός Τεκτονισμός σήμερα περνά από δυσάρεστη καμπή, η συμβολή του στους αγώνες των Ελλήνων υπέρ της Ελευθερίας παραμένει άξια κάθε τιμής και ανέπαφη από σκόπιμες επιθέσεις της Λήθης….  

©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

25/03/2016