ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ

Με αφορμή τα συλλαλητήρια για την “Μακεδονία”

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

“Κι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ’ επιστρώσεις διαδοχικές

φράγκικες ή σλαβικές, που αν τύχη και βαλθείς για να την αποκαταστήσεις

πας αμέσως φυλακή και δίνεις λόγο...”

Σε τρεις σειρές μονάχα, ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, έχει δώσει την ταυτότητα της Ελλάδας. Ένα παλίμψηστο λαών και πολιτισμών, συνάζονται σε τούτο τον ευλογημένο τόπο. Όσοι νιώθουν την Ελλάδα στην καρδιά τους, με όλο τον πλούτο του πολιτισμού που σμίλεψε μες στους αιώνες, απλά είναι Έλληνες και Ελληνίδες. Και τούτο δεν σημαίνει να εχθρεύεσαι τους λαούς που ζουν, είτε στη γειτονιά σου, όπως και αν θέλουν να λέγονται, είτε μακριά.

Στο κάτω κάτω, είναι θέμα παιδείας να γνωρίζουμε, πως ο Ελληνισμός, από τα αρχαία χρόνια ήταν οικουμενικός, ως προς τις αξίες του και πως ό,τι έχει σχέση με τούτο το υπέρμετρο μέγεθος του πνεύματος, δεν χωρά στα σύνορα μιας μικρής χώρας, αλλά εκτείνεται σχεδόν σε όλη την υφήλιο. Κι άμα προσπαθούν να στριμώξουν κάποιοι, ζηλότυπα τον Ελληνισμό, μονάχα στο κράτος που φέρει το όνομα Ελλάδα, τον πνίγουν, γιατί του στερούν το οξυγόνο, που είναι η ελευθερία και η απεραντοσύνη, σαν την θάλασσα που περιβάλλει τον τόπο μας.

Κάποια στιγμή έχουμε χρέος στους εαυτούς μας, αλλά και σε τούτη την πατρίδα, να παύσουμε να λατρεύουμε προγόνους που αγνοούμε, να πιστεύουμε πως οι άλλοι, θέλουν να μας αφανίσουν. Κάποια στιγμή, έχουμε χρέος ως λαός, να αποδεχτούμε, πως τα σύνορα μας μικραίνουν και πως η Ευρώπη μας ανήκει και πως ορθά την μοιραζόμαστε με ένα σωρό άλλους λαούς.

Και μ’ αφορμή το συλλαλητήριο της Αθήνας, για το “Μακεδονικό” όπως λεν, και το όμοιο, που έγινε πριν λίγο στην Θεσσαλονίκη, γιατί στ’ αλήθεια δε νιώθουμε όμορφα, που ένας λαός γειτονικός μας, έχει διαλέξει για την πατρίδα του όνομα από τη δική μας ιστορία κι εναντιωνόμαστε, με πάθος και συχνά χωρίς διόλου ήθος;

Συχνά με ρωτούν, ποια είναι η καταγωγή μου. Δεν είναι εύκολο με δυο λόγια να αναφερθώ στο θέμα. Ο παππούς και η γιαγιά απ’ την πλευρά του πατέρα μου ήταν από δυο ορεινά χωριά του Βερμίου. Η μητρική γλώσσα τους ήταν τα μακεδονικά. Όταν κατέβηκαν στη Νάουσα, πόλη με παράδοση παιδείας και με καλά ελληνικά σχολειά, μάθανε τα ελληνικά κι αργότερα, όταν στην οθωμανική περίοδο μετανάστευσαν στην Αίγυπτο, αναμίχθηκαν για τα καλά με την εκεί ελληνική παροικία. Ο πατέρας μου δεν ήξερε λέξη μακεδονική, θυμόταν όμως, πως όταν οι γονείς του θέλαν να πουν κάτι κρυφά απ’ τα παιδιά το λέγανε στη μητρική τους γλώσσα.

Η μάνα μου γεννήθηκε στην Πάντερμα της Μικράς Ασίας. Η γενιά του πατέρα της είχε φτάσει εκεί από την Κρήτη. Η μάνα της, η γιαγιά μου είχε παντρευτεί τον παππού με προξενιό, γιατί ήταν μορφωμένος, ως ψάλτης στην εκκλησιά και ήταν καλοβαλμένος συνάμα. Η γιαγιά είχε γεννηθεί στη Βουλγαρία. Αν ήταν Ρωμιά ή Βουλγάρα κανένας δεν το έμαθε. Πάντως στα βαθειά της γεράματα, που συχνά πυκνά το μυαλό της χανόταν σε καιρούς αλλοτινούς, της νιότης, μιλούσε μονάχα βουλγάρικα κι ανέφερε κάποιον άντρα, που μάλλον ήταν ο έρωτάς της, που δεν πρόλαβε ν’ ανθίσει. Κι από τη Μικρασία, το 1922, πριν από την επίσημη ανταλλαγή των πληθυσμών, οι Παπάζογλου, που έγιναν Παπαδοπουλαίοι στο κατόπι, έφτασαν πρόσφυγες, σχεδόν με τα πόδια το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, στη Σαλονίκη....

Μετά από αυτήν τη σύντομη ιστόρηση περί της καταγωγής μου, που είναι ένα παλίμψηστο ιστορίας, λέω, πως είμαι παιδί του Μεγάλου Ελληνισμού και τίποτα περισσότερο.

Δεν αισθάνομαι την ανάγκη επιβεβαίωσης για την ταυτότητά μου. Το πιο σημαντικό δεν είναι άραγε η ανθρώπινη υπόστασή μας; Μετέχοντας της ελληνικής παιδείας σε συνεχή διαδικασία ώσμωσης με τον πλούτο του κόσμου, χωρίς αποκλεισμούς, ως Έλληνας είμαι πολίτης του κόσμου, όπως έχει ειπωθεί και για τον Σωκράτη: “ὁ δὲ Σωκράτης βέλτιον, οὐκ Ἀθηναῖος οὐδ᾽ Ἕλλην ἀλλὰ κόσμιος εἶναι φήσας, ὡς ἄν τις Ῥόδιος εἶπεν ἢ Κορίνθιος· ὅτι μηδὲ Σουνίῳ, μηδὲ Ταινάρῳ μηδὲ τοῖς Κεραυνίοις ἐνέκλεισεν ἑαυτόν” (Πλούταρχος, Περί Φυγής Ηθικά 554).

Κλείνοντας την αδολεσχία μου προσθέτω όσα ακολουθούν ως κατακλείδα:

Στα σύνορα και στις μεθορίους των κρατών, γυρνώ την πλάτη κι ανταμώνω με ανθρώπους, από κάθε γειτονιά της γης. Είμαι λεύτερος σαν τον αέρα, σαν τις στάλες της βροχής κι όλος ο κόσμος στέκει απλωμένος στα πόδια μου. Το αίμα μου κατακαίει τις φλέβες μου καθώς κυκλοφορεί όλο δύναμη. Με το μέτωπο ορθό λέω στους πάντες, είμαι ένας Γύφτος, ένας ελεύθερος άνθρωπος, χωρίς καμιάν άλλη ταμπέλα απ’ αυτές, που οι εξουσίες φορτώνουν στους ανθρώπους, για να ξεχωρίζουν, τον έναν από τον άλλο και να τους ρίχνουν σε πεδία μαχών, όπου ματώνουν ωσάν σφάγια…

©ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

04/02/18