ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΜΙΑΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ Η ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ, ΝΟΜΙΚΟΣ

g_doudos@yahoo.com

Όταν ο καθηγητής κ. Γ. Καμίνης ήταν Συνήγορος του Πολίτη, απαντώντας σε σχετική ερώτηση που του είχε τεθεί στη Βουλή των Ελλήνων, είχε υποστηρίξει ότι η απόκτηση ιθαγένειας, δεν αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα αλλά ότι η απόδοσή της σε ένα φυσικό πρόσωπο συνιστά διοικητική πράξη του κράτους.

          Όσοι πολιτικοί στην Ελλάδα εξέφραζαν και συνεχίζουν να υιοθετούν ρατσιστικές και ξενοφοβικές θέσεις, έστω πονηρά έρπουσες,  με μεγάλη σπουδή είχαν φροντίσει τότε (2010) να κάνουν «σημαία» τους την άποψη του Συνηγόρου του Πολίτη, προκειμένου να καλύψουν τον επαίσχυντο φασισμό που αποτελεί στοιχείο της πολιτικής ιδεολογίας τους. Και αυτοί οι πολιτικοί δεν ανήκουν μόνο στην «Χρυσή Αυγή» ή στο «ΛΑΟΣ», αλλά πλουτίζουν την μεγάλη δεξαμενή της ελληνικής Δεξιάς τη «Νέα Δημοκρατία», ενώ σταγονίδια υπήρχαν πάντοτε στο ιδιόμορφο ελληνικό «σοσιαλιστικό» κόμμα του ΠΑΣΟΚ.

  

          Είναι αλήθεια ότι η πράξη πολιτογράφησης αλλοδαπού ως Έλληνα πολίτη, πράγματι αποτελεί διοικητική πράξη. Το ζήτημα είναι κατά πόσο η χορήγηση ελληνικής ιθαγένειας σ’ ένα αλλοδαπό ή ανιθαγενές φυσικό πρόσωπο αποτελεί  διοικητική πράξη του κράτους, σε πλαίσια απόλυτης διακριτικής ευχέρειας ως τα ακραία όρια της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος ή τίθενται, ή πρέπει να τεθούν περιορισμοί στη διακριτική ευχέρεια του κράτους ως προς την απόδοση ή την άρνηση απόδοσης ιθαγένειας έτσι ώστε να αποφευχθεί η κατάχρηση δικαιώματος.

          Κατά τη γνώμη μας η ιθαγένεια (έννοια συνώνυμη προς την υπηκοότητα και προς τον αγγλικό όρο citizenship ή nationality), μολονότι υποδηλώνει το νομικό δεσμό ενός προσώπου με συγκεκριμένο κράτος κατά τρόπο που να αποτελεί το πλέον σημαντικό στοιχείο της νομικής του προσωπικότητας, εντούτοις στα πλαίσια του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο άρθρο 6 διακηρύσσει τα εξής: «Καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας». Η Διακήρυξη αναφέρεται στα φυσικά πρόσωπα και η προηγούμενη διάταξη αναγνωρίζει ότι στα πλαίσια της οργανωμένης με κανόνες δικαίου διεθνούς κοινότητας, που συντίθεται από επί μέρους ανεξάρτητα κράτη, ο άνθρωπος πέραν της φυσικής υπόστασής του που αποτελεί ένα βιολογικό φαινόμενο, έχει δικαίωμα να είναι φορέας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στα όρια ύπαρξης και λειτουργίας ενός ή περισσότερων κρατών. Υπ’ αυτή την έννοια το φυσικό πρόσωπο έχει νομική υπόσταση, ως υποκείμενο δικαιωμάτων αλλά και υποχρεώσεων στα πλαίσια της έννομης τάξης.

 Στη συνέχεια, το άρθρο 15 αναφέρει στην παράγραφο 1 ότι «Καθένας έχει το δικαίωμα μιας ιθαγένειας».

          Ο τύπος των εθνικών κρατών είναι ακόμα η κυρίαρχη μορφή οργάνωσης των λαών, μολονότι η «εθνική» ομοιογένεια των λαών σε πάρα πολλές περιπτώσεις έχει αλλοιωθεί καταλυτικά. Παρόλα αυτά, μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, στη διάρκεια του οποίου έγινε τραγικά ολοφάνερο πως όλοι οι λαοί συνδέονται μεταξύ τους με πολύ περισσότερα κοινά στοιχεία από εκείνα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν πως τους κρατούν απομονωμένους και απομακρυσμένους μεταξύ τους. Συγχρόνως μορφοποιήθηκε στο επίπεδο του διεθνούς δημοσίου δικαίου η απαίτηση για μια διακήρυξη, που θα αποτελούσε πλέον και εφεξής τον σκληρό πυρήνα του δικαιϊκού συστήματος που εισήγαγε ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, ως επίσημη οργάνωση της Διεθνούς Κοινότητας, για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε οικουμενικό επίπεδο.

          Η διεύρυνση του δικαίου προστασίας του ανθρώπου καταδεικνύει κατά τη γνώμη μου την πολιτισμική πρόοδο του ανθρώπου σε συλλογικό επίπεδο. Με την Γαλλική Επανάσταση είχε διακηρυχθεί η προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη, που αποτελούσε μια ανατροπή του καθεστώτος υποτέλειας των ανθρώπων στην αυθαίρετη εξουσία του μονάρχη. Χωρίς αμφιβολία το δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων του πολίτη ήταν σημαντική πρόοδος. Έπρεπε όμως να φτάσει ο κόσμος στα όρια της ακραίας καταστροφής με τα γεγονότα κυρίως του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και όσα συνέβησαν από τις δυνάμεις του Άξονα, για να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι αρκετή η κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων, τα οποία άλλωστε συνάπτονται με την έννοια του κράτους. Ήταν απόλυτη ανάγκη, μετά τη διακύβευση αυτής της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης από τις ναζιστικές και τις φασιστικές δυνάμεις, η Διεθνής Κοινότητα να προχωρήσει στην κατοχύρωση του δικαιωμάτων του ανθρώπου, χωρίς άλλους προσδιορισμούς.

          Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κατάρτισε τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει με το νόμο 2101/1992 (ΦΕΚ Α΄ 192). Μάλιστα οι διατάξεις της παραπάνω κυρωθείσας Διεθνούς Σύμβασης έχουν αυξημένη ισχύ σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 28 του Συντάγματος.

          Παραθέτω το κείμενο του άρθρου 7 της Σύμβασης:

«1. Το παιδί εγγράφεται στο ληξιαρχείο αμέσως μετά τη γέννησή του και έχει από εκείνη τη στιγμή το δικαίωμα ονόματος, το δικαίωμα να αποκτήσει ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, το δικαίωμα να γνωρίζει τους γονείς του και να ανατραφεί από αυτούς.

2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν για τη θέση σε εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία τους και με τις υποχρεώσεις που τους επιβάλλουν οι ισχύουσες σ' αυτό το πεδίο διεθνείς συνθήκες, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ελλείψει αυτών, το παιδί θα ήταν άπατρις». 

          Έχω τη γνώμη πως δε χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία και εξειδικευμένες γνώσεις κάποιος για να κατανοήσει από τις προηγούμενες διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης που κυρώθηκε ως νόμος του κράτους με αυξημένη μάλιστα ισχύ, σύμφωνα με πρόβλεψη του άρθρου 28 του Συντάγματος, ότι η απόκτηση ιθαγένειας, δηλαδή η νομική σύνδεση ενός ανθρώπου μ’ ένα κράτος, αποτελεί δικαίωμα και ότι η Διεθνής Κοινότητα δεν ανέχεται την ύπαρξη ανθρώπων απάτριδων, δηλαδή ανθρώπων χωρίς ταυτότητα νομικής σύνδεσής τους με ένα κράτος.

          Στ’ αλήθεια, οι νομικοί επιστήμονες, έχουμε ένα χρέος απέναντι στην κοινωνία. Να μη λησμονούμε πως οι νόμοι, που με την ερμηνεία και την εφαρμογή τους ασχολούμαστε, όπως και γενικότερα τα ποικίλα συστήματα δικαίου είναι θεσπίσματα, στις καλύτερες περιπτώσεις, της ανθρώπινης σοφίας και επομένως είναι κοσμήματα πολιτισμού, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που είναι κατασκευάσματα της δυναστικής αυθαιρεσίας βάρβαρων εξουσιαστών, ακόμα και αν φορούν τον μανδύα της αντιπροσωπευτικής δυτικής δημοκρατίας. Επομένως οι νομικοί θεσμοί που υιοθετούνται από τα διάφορα κράτη, ως δημιουργήματα της ανθρώπινης διάνοιας, δεν μπορεί να είναι τέλειοι, μολονότι η αποδοχή τους από τον λαό είναι υποχρεωτική λόγω του εξαναγκασμού που επιφυλάσσει σε όποιον διαφωνεί ή αμφισβητεί το κύρος των νόμων η κρατική βία. Έτσι μολονότι κατά τη γνώμη μου, ορθά η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να τακτοποιήσει ανάλογα με τις περιπτώσεις την ιθαγένεια ή τη νόμιμη διαμονή μεταναστών που γεννήθηκαν ή ζουν για πολλά χρόνια στην Ελλάδα, καθότι ιδίως η απόκτηση ιθαγένειας από ένα φυσικό πρόσωπο δεν μπορεί να αποτελεί μονομερές δικαίωμα του κράτους, που μπορεί ακόμα να το ασκεί και καταχρηστικά στα πλαίσια της απόλυτης εξουσίας του, αλλά δικαίωμα του ανθρώπου, που εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις πρέπει να μπορεί να αξιώσει την ικανοποίησή του. Πέρα από τις παραπάνω νομικές υφής σκέψεις, θα πρέπει πολύ ρεαλιστικά να παραδεχθούμε, ότι στα πλαίσια οργάνωσης της οικουμένης σε επί μέρους «ανεξάρτητα» κράτη, η ιθαγένεια ως ιδιότητα του ανθρώπου, ως υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δημοσίου δικαίου αποτελεί μια ανθρώπινη ανάγκη, που πρέπει να ικανοποιείται και να μην παραμένει σε εκκρεμότητα, γιατί ο ανιθαγενής άνθρωπος στερείται σημαντικών δικαιωμάτων που συμβάλλουν αποφασιστικά στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του, σε ηθικό, σε πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.        

©ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014