Μεγάλη Εβδομάδα. Η περίοδος φανέρωσης του Θεού που ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών

"Κύριε, τὰ τελεώτατα φρονεῖν, τοὺς οἰκείους παιδεύων Μαθητάς, μὴ ὁμοιοῦσθαι τοῖς ἔθνεσιν ἔλεγες, εἰς τὸ κατάρχειν τῶν ἐλαχιστοτέρων· οὐχ οὕτω γὰρ ἔσται ὑμῖν τοῖς ἐμοῖς Μαθηταῖς, ὅτι πτωχὸς θέλων ὑπάρχω· ὁ πρῶτος οὖν ὑμῶν, ἔστω πάντων διάκονος, ὁ δὲ ἄρχων, ὡς ὁ ἀρχόμενος, ὁ προκριθεὶς δὲ ὡς ὁ ἔσχατος· καὶ γάρ ἐλήλυθα αὐτὸς τῷ πτωχεύσαντι Ἀδὰμ διακονῆσαι, καὶ λύτρον δοῦναι ἀντὶ πολλῶν, τὴν ψυχὴν τῶν βοώντων μοι· Δόξα σοι". Τροπάριο των Αίνων της Μεγάλης Δευτέρας... Είναι μοναδικό στην ιστορία των θρησκευμάτων, ο Θεός, να μην φανερώνεται στην ανθρωπότητα παντοδύναμος. Να αρνείται την εξουσία απόλυτου μονάρχη, ούτε να διεκδικεί την απρόσιτη στους θνητούς θέση του αδέκαστου κριτή. Μα επίσης, δεν παρουσιάζεται εμπρός μας, διηνεκώς, ως εξουσιαστής ψυχών και σωμάτων. Πρόκειται για τον Θεό, που φανερώνεται αδύναμος, διαλέγει να είναι περιφρονημένος, και ταυτίζεται με τους πληγωμένους ανθρώπους των κάθε λογής περιθωρίων. Αυτός είναι ο Ιησούς Χριστός της άκρας ταπεινώσεως, της σταύρωσης και της ταφής.... Ο Χριστός της Μεγάλης Εβδομάδας των Παθών. Το παραπάνω τροπάριο της Εκκλησίας πηγάζει από τους λόγους του Χριστού προς τους μαθητές του, όπως διασώζονται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (20: 25-28 και Μάρκου 10: 42-45). Και ακριβώς προβάλλει τον αντι-θεό! Τον Θεό της Μεγάλης Εβδομάδας. Είμαστε μάρτυρες και τραγικοί παρατηρητές ενός πολέμου στην γειτονιά μας, που πληγώνει την Ευρώπη βαθειά, στα συθέμελά της. Την πληγώνει η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, όπως και οι απειλές της κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας ή και κατά της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, μιας απόστασης μονάχα μιας ανάσας από την Ελλάδα. Αμφισβητούνται σε τούτο τον πόλεμο, όσα αποτελούσαν αιτία υπερηφάνειας, αιτία προβολής των αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού, σαν ανώτερου από άλλους πολιτισμούς. Καταρρίπτεται τελικά ο μύθος μιας ειρήνης σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, όπου κυριαρχούν η επιβολή των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, που εξυπηρετούνται από κράτη υποταγμένα στην λατρεία του Μαμμωνά! Γιατί εντέλει, η ειρήνη που βασιζόταν στα συμφέροντα και στις μεγαλειώδεις οικονομικές συμφωνίες αποδείχθηκε σαθρή και αισχρή πέρα ως πέρα. Γιατί έχει περιφρονήσει τον άνθρωπο, γιατί τον βλέπει μονάχα ως εργαλείο, καταδυναστεύοντάς τον, χάριν επέκτασης και παγίωσης της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Ο Νυμφίος της Εκκλησίας, που υπό την πίεση θυμικών εξάρσεων, αυτές τις μέρες οι Χριστιανοί θυμόμαστε, επιτρέποντας και κάποιο δειλό δάκρυ να κυλίσει στις παρειές, μένουμε στάσιμοι, λες έχουμε πεθάνει ήδη. Αρκούμαστε στον ασπασμό της εικόνας του, στο δάκρυ και στον αναστεναγμό ίσως. Ως εδώ. Μα ο κεκρυμμένος και αδύναμος Θεός των Παθών, λέει, πως οι Χριστιανοί που “κατεξουσιάζουν και κατακυριεύουν” άλλους, “δεν διαπράττουν απλώς μια αμαρτία, αλλά γίνονται ειδωλολάτρες” και “αρνούνται τελικά τον Χριστό, που ήρθε ακριβώς για να καταργήσει τα είδωλα”1. Λόγια φοβερά για τους πολιτικούς ηγέτες, κάθε πολιτικής απόχρωσης, και κάθε χώρας, μηδέ και προπάντων της Ελλάδος εξαιρουμένης, που γίνονται δυνάστες στους λαούς τους, με ποικίλα μέτρα και με πολύμορφες παραβιάσεις των κανόνων που συγκροτούν το κράτος δικαίου και τους θεσμούς αλληλεγγύης. Διότι το κράτος οφείλει να υπάρχει για να διακονεί τον άνθρωπο, ως ατομική ύπαρξη και ως κοινότητα ανθρώπων, χωρίς διακρίσεις οποιασδήποτε υφής ή πρόφασης. Αλλά δεν είναι μόνον οι πολιτικοί ηγέτες, αλλά όλοι μας, εφόσον υπάρχουν άνθρωποι κοντά μας, που άμεσα ή έμμεσα μπορεί να είναι του “χεριού μας”. Μιλάμε για μέλη της οικογένειάς μας, μιλάμε για συζύγους ή συντρόφους, μιλάμε για εργαζόμενους στις επιχειρήσεις μας ή για συνεργάτες στο γραφείο, που εξαρτώνται από τον μισθό που τους δίνουμε.... Και πάλι ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, κάνει αγάπη, όπως λένε στα ορθόδοξα μοναστήρια, και μας θυμίζει, τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή: “Τρία εστί τα μέγιστα και αρχέκακα, και πάσης, απλώς ειπείν, κακίας γεννητικά· άγνοια, φημί, και φιλαυτία και τυραννίς· αλλήλων εξηρτημένα και δι’ αλλήλων συνιστάμενα. Εκ γαρ της περί Θεού αγνοίας, η φιλαυτία· εκ δε ταύτης, η προς το συγγενές τυραννίς εστι2”. Κλείνοντας τις σκέψεις της Μεγάλης Δευτέρας, σιωπώ πια και στρέφω το νου στο βάθος της ύπαρξης, στην έσω καρδιά..., αφήνοντας μονάχα στεναγμούς ανεκλάλητους. 1.- Με πλάγια γράμματα είναι μικρά αποσπάσματα από το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα (Άρτος Ζωής, Αθήνα 2021). 2.- Κεφάλαια διάφορα θεολογικά τε και οικονομικά PG 90, 1192B. Γεώργιος Δούδος έγραψε Μεγάλη Δευτέρα 2022