Η ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ[1]

Γιώργος Α. Δούδος

g_doudos@yahoo.com

.

Η Θράκη, όπως δείχνουν τα πράγματα, είναι το κομμάτι της ελληνικής επικράτειας, όπου η διαφθορά και ο εκχυδαϊσμός των κατοίκων αποτελεί καθεστώς εδώ και χρόνια. Στην Θράκη διαγκωνίζονται δύο πολιτικές, που καθοδηγούνται και εμπνέονται από αδιαφανείς κύκλους ελληνικούς και τουρκικούς. Τα μυστικά κονδύλια και από τις δύο πλευρές διανέμονται με υπόγειες διαδρομές του χρήματος, για να εξαγορασθούν συνειδήσεις Ελλήνων πολιτών, κυρίως της Μουσουλμανικής Μειονότητας, και να γίνουν είτε όργανα επέκτασης της επιρροής ενός ‘τουρκισμού’, που αμφισβητείται ακόμα και στην Τουρκία, είτε δουλικοί υπήκοοι υποτιθέμενων ελληνικών συμφερόντων, θολής νομιμότητας.

          Ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Δυτικής Θράκης, που εξαιρέθηκε από την βίαιη μετακίνηση προς την Τουρκία, αποτελούνταν κατά κύριο λόγο από θρησκευόμενους Μουσουλμάνους. Η θρησκευτική τους αυτοσυνειδησία, ταυτόσημη με την ταυτότητα του Οθωμανού υπηκόου, ήταν αρκετή, χωρίς επιπλέον κατηγορούμενο εθνοτικού προσδιορισμού. Στη Σύμβαση Ανταλλαγής Ελληνικών και Τουρκικών Πληθυσμών του 1923, που αποτέλεσε μέρος της Συνθήκης της Λωζάνης, όσον αφορά την εξαίρεση κατοίκων από την ανταλλαγή, γίνεται λόγος για Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης και Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, προσδιορίζοντας σε άλλο σημείο τους Έλληνες ως Χριστιανούς Ορθοδόξους. Και οι δύο προσδιορισμοί δεν αναφέρονταν σε εθνικές μειονοτικές κοινότητες, αλλά σε θρησκευτικές κοινότητες, των Μουσουλμάνων και των Ρωμιών, Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών, χωρίς την βούληση περαιτέρω  εθνοτικού προσδιορισμού.

          Φυλετικά οι Μουσουλμάνοι της Θράκης αποτελούνται από Τούρκους, που κυρίως κατοικούν στα πεδινά του άλλοτε νομού Ροδόπης και σε μικρότερο βαθμό στα πεδινά του άλλοτε νομού Ξάνθης, από Πομάκους, που κατοικούν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης, τόσο στην περιφερειακή ενότητα Ξάνθης, όσο και στην περιφερειακή ενότητα Ροδόπης, ενώ υπάρχει λιγότερος πομακικός πληθυσμός στα ορεινά της περιφερειακής ενότητας Έβρου. Τέλος και στις τρεις περιφερειακές ενότητες της Θράκης συναντούμε την φυλετική ομάδα των Μουσουλμάνων Ρομά, που είτε κατοικούν σε οικισμούς της Ξάνθης (Δροσερό), της Κομοτηνής (Ήφαιστος ή Καλκάντζα και Αλάν Κουγιού), αλλά και στην Αλεξανδρούπολη, στο Διδυμότειχο και σε άλλα χωριά.

Τους Πομάκους ως φυλετική ομάδα, τους συναντούμε στην Βουλγαρία (μεταξύ 150.000 έως 250.000), χωρίς να αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερη εθνοτική ομάδα πληθυσμού, στην Ελλάδα (περίπου 50.000) και στην Τουρκία, κυρίως Ανατολική Θράκη και λιγότερο στην Ανατολία (μεταξύ 300.000 έως 600.000). Πρόκειται παραδοσιακά για κοινότητα αγροτών και κτηνοτρόφων, που επί αρκετά χρόνια απέφευγαν τις επιγαμίες, ακόμα και με Μουσουλμάνους Τούρκους. Έχουν λευκή επιδερμίδα, είναι κατά κανόνα λιγνοί, άνδρες και γυναίκες, με φωτεινά χαρακτηριστικά. Η γλώσσα τους, τα πομάκικα, ανήκει στην ομάδα των νοτιοσλαβικών γλωσσών και είναι συγγενής με τα μακεδονικά σλαβικά, όπως και με τα βουλγαρικά. Είναι μια γλώσσα που εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο τις ανάγκες μιας αγροτοκτηνοτροφικής κοινότητας ανθρώπων και τουλάχιστον στην Ελλάδα, υπάρχουν διαφορετικές διάλεκτοι στην ορεινή Ξάνθη και στα ορεινά της Ροδόπης και του Έβρου. Οι Πομάκοι ποτέ δεν έδειξαν ενδιαφέρον για να αποκτήσει η γλώσσα τους γραφή, γραμματική και συντακτικό. Λογοτεχνία δεν υπάρχει, ενώ απεναντίας υπάρχει ενδιαφέρων λαογραφικός πλούτος με δημοτικά τραγούδια, παραμύθια και παροιμίες.

Μέχρι σήμερα κανένας σοβαρός και το κατά δύναμη αντικειμενικός ανθρωπολόγος ή εθνολόγος δεν ασχολήθηκε με τους Πομάκους. Οι Τούρκοι, στα πλαίσια του τουρκικού εθνικισμού που προέκυψε ταυτόχρονα με την κεμαλική τουρκική Δημοκρατία διεκδικεί τους Πομάκους ως τουρκικό φύλο, χωρίς να συνηγορούν προς τούτο ούτε γλωσσολογικά, ούτε ανθρωπομορφικά στοιχεία. Οι Βούλγαροι διεκδικούν τους Πομάκους ως Βούλγαρους Μουσουλμάνους, επικαλούμενοι την συγγένεια μεταξύ της πομακικής με την βουλγαρική γλώσσα και δεν τους αναγνωρίζουν ως ξεχωριστή εθνοτική ομάδα, όπως αναφέρθηκε. Τέλος οι Έλληνες έχουν σκαρφιστεί διάφορα μυθεύματα, κατά τη γνώμη μου, για να κατασκευάσουν μια ελληνική φυλετική καταγωγή των Πομάκων. Άλλοτε θεωρούνται οι αρχαίοι Θράκες ελληνικό φύλο και οι Πομάκοι απόγονοί τους. Άλλες φορές προβάλλονται ως απόγονοι των Αγριάνων, που  ήταν αρχαίο παιονικό φύλο της Θράκης και κατοικούσε στην επάνω κοιλάδα του Στρυμώνα, μεταξύ Αίμου και Ροδόπης. Ενώ τέλος, άρχισαν μερικοί εθνικιστικοί κύκλοι στην Ελλάδα, να ψελλίζουν μια καταγωγή των Πομάκων από στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά τη γνώμη μου, οι Πομάκοι είναι ο καρπός της επιμιξίας αρχαίων Θρακών με το κύμα των Σλάβων που κατέκλυσε την Βαλκανική, από τις αρχές του 6^ου αιώνα μ.Χ. φθάνοντας ως τις εσχατιές της Πελοποννήσου. Πριν από την ανταλλαγή πληθυσμών υπήρχαν Πομάκοι και στα Μογλενά της Δυτικής Μακεδονίας (σημερινή περιοχή Αλμωπίας του νομού Πέλλας με επίκεντρο την πόλη της Αριδαίας). Τα χαρακτηριστικά των Πομάκων ακόμα και στις μέρες μας μοιάζουν με των Σλάβων των Βαλκανίων (Σέρβοι, Κροάτες, Βόσνιοι, Μακεδόνες).

Υπάρχουν πολλές βάσιμες εικασίες, που περιμένουν τον σοβαρό μελετητή για να επιβεβαιωθούν, ότι οι Πομάκοι είχαν ασπασθεί τον βογομιλισμό, που ήταν διαδεδομένος στην Μακεδονία, στη Θράκη και στη Βουλγαρία των μέσων χρόνων, όπως και στις περιοχές της σημερινής Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Υπάρχουν στον ορεινό όγκο της ελληνικής Ροδόπης, σύμφωνα με μαρτυρία Πομάκου, ορισμένα ταφικά μνημεία που δείχνουν τις σχέσεις Πομάκων  με Βογόμιλους. Οι Πομάκοι Βογόμιλοι δέχονταν βίαιες πιέσεις από τους Βούλγαρους Ορθοδόξους να εγκαταλείψουν την αίρεση, να ασπασθούν την Ορθοδοξία και εν τέλει να αφομοιωθούν από τους Βούλγαρους. Τα ίδια συνέβαιναν στην Βοσνία και Ερζεγοβίνη, όπου οι Βογόμιλοι ήταν υπό διωγμό τόσο από τους Σέρβους, όσο και από τους Κροάτες, όσο αρνούνταν να ασπασθούν τον ορθόδοξο Χριστιανισμό (Ορθοδοξία ή Καθολικισμό).

Όπως συνέβη και με άλλους πληθυσμούς της Βαλκανικής, με την οριστική εδραίωση της οθωμανικής εξουσίας μετά τον 15^ο αιώνα, έχουμε και το φαινόμενο, μεταξύ των αιώνων 16^ου και 17^ου  εκούσιων μεταστροφών στο Ισλάμ κοινοτήτων ανθρώπων. Έτσι, αυτή την περίοδο οι Πομάκοι γίνονται Μουσουλμάνοι και είναι πλέον μέλη του μιλλέτ των Πιστών, όπως συνέβη με τους Βογόμιλους της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Επίσης την ίδια περίοδο έχουμε και τον εκούσιο εξισλαμισμό ικανού αριθμού Αλβανών. Οι Πομάκοι στο Ισλάμ βρήκαν μια θρησκεία που δίνει έμφαση στη δικαιοσύνη και στην ισότητα των ανθρώπων, κάτι που ήταν και ένα από τα χαρακτηριστικά του Βογομιλισμού. Πρέπει όμως σημειωθεί, ότι μεγάλος αριθμός Πομάκων της Ροδόπης και από τις δύο πλευρές της σημερινής μεθορίου, είχαν προσλάβει ένα ετερόδοξο Ισλάμ. Έγιναν Μπεκτασήδες, που σήμερα όμως έχουν μειωθεί σημαντικά.  Από την άλλη μεριά, ανήκοντας πλέον στο μιλλέτ των πιστών Μουσουλμάνων βρίσκονταν στο απυρόβλητο από τις επιθέσεις των Βουλγάρων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μετά την εδραίωση της οθωμανικής εξουσίας στην περιοχή της Θράκης, στις ορεινές περιοχές που κατοικούσαν οι Πομάκοι έφθασαν και εγκαταστάθηκαν και άτομα που ανήκαν σε διάφορα τουρκικά φύλα, που ήρθαν σε επιγαμίες με τους Πομάκους, χωρίς όμως να τους αλλοιώσουν. Απεναντίας, οι επήλυδες αφομοιώθηκαν γλωσσικά και υιοθέτησαν την σλαβική πομάκικη γλώσσα, ενώ δεν αλλοιώθηκαν τα ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά των Πομάκων, από τις περιορισμένες επιγαμίες τους.

Την δεκαετία του ’50, με κυβέρνηση του στρατάρχη Παπάγου υπάρχει ένα ιντερμέτζο μεγάλων ερώτων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Ο ψυχρός πόλεμος και η ένταξη Ελλάδος και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει να αποτελούν την αιτία της σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Τότε, η κυβέρνηση του ‘Ελληνικού Συναγερμού’ επιβάλλει εξαναγκαστικά ένα πρόγραμμα πλήρους τουρκοποίησης των Μουσουλμάνων της Θράκης, συμπεριλαμβανομένων των Πομάκων, και καλείται να το εφαρμόσει ο Γεώργιος Φεσσόπουλος, Γενικός Διοικητής Θράκης. Επιβάλλεται η διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας στα μειονοτικά σχολεία, με χρήση του λατινικού αλφαβήτου και καταργείται η διδασκαλία της οθωμανικής. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί, ότι σε απομακρυσμένα ορεινά κυρίως χωριά, οι Μουσουλμάνοι δάσκαλοι επιμένουν να αγνοούν τις εντολές του ελληνικού κράτους και διδάσκουν την οθωμανική γλώσσα και όχι την τουρκική της Άγκυρας. Οι μειονοτικοί Μουσουλμάνοι ονομάζονται χωρίς τη συγκατάθεσή τους εφεξής Τούρκοι, τα σχολεία και τα μειονοτικά ιδρύματα αποκαλούνται τουρκικά και όχι μουσουλμανικά ή μειονοτικά. Τότε ιδρύεται με πανηγυρικό τρόπο το μειονοτικό Λύκειο (γυμνάσιο και λύκειο με τα σημερινά δεδομένα) της Κομοτηνής, που ονομάζεται ‘Τζελάλ Μπαγιάρ’, από τον τότε Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας. Στα εγκαίνιά του, το 1952, είναι παρόν το βασιλικό ζεύγος της Ελλάδος, ο Παύλος και η Φρειδερίκη! Η ελληνική κυβέρνηση πίστευε, ότι οι Πομάκοι της βουλγαρικής πλευράς είναι κομμουνιστές και θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους Πομάκους της Ελλάδος υπέρ του «μιάσματος». Τόσο σοβαρή πληροφόρηση είχαν τότε οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες ή τόσο ανάπηρη ήταν η ελληνική πολιτική, στη διαμόρφωση της άμυνας της χώρας. Πίστευαν λοιπόν οι εν Αθήναις, ότι με την τουρκοποίηση της Μειονότητας, θα κόβονταν οι γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των Μουσουλμάνων της Βουλγαρίας, που ήταν χώρα του ‘σιδηρού παραπετάσματος’ και των εδώ ομοθρήσκων τους και θα αποκλειόταν κάθε επιρροή εκ μέρους της Βουλγαρίας προς την Ελλάδα, μέσω των Μειονοτικών των δύο όμορων χωρών.

Όταν η Ελλάδα την δεκαετία του ’60 με υπουργό Εξωτερικών τον Ευάγγελο Αβέρωφ, άρχισε να εφαρμόζει τα κατάπτυστα διοικητικά μέτρα κατά των Μουσουλμάνων της Θράκης, επιδίωκε να εξωθηθούν στην φυγή τους από την Ελλάδα. Τα μέτρα έπλητταν αδιακρίτως όλους τους Μειονοτικούς και όχι μόνο τους Τούρκους ή τουρκογενείς, όπως επιμένει να τους αποκαλεί δίκην στρουθοκαμήλου το επίσημο κράτος. Μάλιστα τα χωριά των Πομάκων και στους τρεις νομούς της Θράκης, βρίσκονταν στην λεγόμενη επιτηρουμένη ζώνη, περίκλειστα σε ένα γκέτο, υπό την ασφυκτική εποπτεία του στρατού και των κρατικών αρχών ασφαλείας. Οι επιτηρούμενες ή απαγορευμένες ζώνες στις παραμεθόριες περιοχές της Ελλάδος καθιερώθηκαν το 1936 από το καθεστώς Μεταξά, τη δεκαετία του ’70 επί χούντας καταργήθηκαν παντού (Μακεδονία και Ήπειρος) εκτός Θράκης, όπου καταργήθηκαν μόλις το 1995. Το χαρακτηριστικό ήταν οι ‘μπάρες’, που οριοθετούσαν τις επιτηρούμενες ζώνες από τις υπόλοιπες περιοχές της επικράτειας.

Οι Μουσουλμάνοι νέοι υπηρετούσαν τη θητεία τους στο στρατό, πέραν του Νέστου και κυρίως σε μονάδες του νομού Κοζάνης ή σε συνοριακά φυλάκια της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Πτυχιούχοι γιατροί, ακόμα και κάτοχοι τίτλου ιατρικής ειδικότητας, εφόσον ήταν Μουσουλμάνοι, στο στρατό υπηρετούσαν ως νοσοκόμοι ή τραυματιοφορείς, αλλά ποτέ, ούτε καν ως οπλίτες ιατροί!

Όσο εφαρμόζονταν τα διοικητικά μέτρα κατά της Μουσουλμανικής Μειονότητας εγκατέλειψαν την Ελλάδα αρκετοί Πομάκοι, όπως και Τούρκοι, που εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Προύσσα ή στο προάστιο της Κωνσταντινούπολης Άβτζιλαρ. Επίσης αρκετοί Πομάκοι, όπως βέβαια και Τούρκοι, υπήρξαν θύματα εφαρμογής του περίφημου άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (που ήδη έχει καταργηθεί, ενώ έχει αντικατασταθεί και ο ΚΕΙ) και έχασαν την ελληνική τους υπηκοότητα, ακόμα και αν είχαν μεταναστεύσει για οικονομικούς λόγους στη Γερμανία, όπως και τόσοι άλλοι Έλληνες. Κατ’ εφαρμογή του παραπάνω άρθρου 19 του ΚΕΙ, στο διάστημα από το 1950 ως το 1998, αφαιρέθηκαν 60.044 ιθαγένειες Ελλήνων πολιτών. Οι Μουσουλμάνοι μειονοτικοί αναφέρονταν ως «αλλογενείς» στον παραπάνω νόμο. Οι Θρακιώτες Μουσουλμάνοι που τους αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια, εκτιμάται ότι ήταν 50.000.

Ο Έλληνας επιχειρηματίας Πρόδρομος Εμφιετζόγλου, πριν ενσκήψει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, είχε ένα φιλόδοξο σχέδιο, που ανέπτυσσε σε σλαβόφωνα χωριά της Μακεδονίας και σε πομάκικα χωριά, κυρίως της ορεινής Ξάνθης. Στα μεν πρώτα, έναντι ποικίλων παροχών, δεσμεύονταν οι κάτοικοι να μην μιλούν την μητρική τους γλώσσα, τα μακεδονικά, αλλά μόνον τα ελληνικά, ενώ στα πομακοχώρια ενθαρρύνονταν οι κάτοικοι να μη μιλούν τουρκικά, αλλά μόνον πομακικά! Μάλιστα με οικονομικές συνδρομές από το κράτος αλλά και επιχειρηματικών φορέων, ακόμα και το Δ΄ Σώμα Στρατού, που εδρεύει στην Ξάνθη, συμμετείχε σε μια εξωγενή προσπάθεια, να αποκτήσουν τα πομακικά γραφή και κανόνες συντακτικού και γραμματικής, ενώ με χρηματοδότηση του στρατού εκδόθηκαν ελληνοπομακικό και πομακοελληνικό λεξικό! Οι παροχές του Εμφιετζόγλου έχουν παύσει ή τουλάχιστον έχουν μειωθεί, ενώ από όλην εκείνη την προσπάθεια έχει μείνει η εφημερίδα ‘Ζαγάλισα’, που εκδίδεται στα ελληνικά και στα πομακικά από ομάδα Πομάκων, που διαφοροποιούνται δραστικά από το σύνολο της Μειονότητας, δηλώνοντας είτε εθνοτική πομακική ταυτότητα, είτε ελληνική, συνδέοντας την ύπαρξη της κοινότητάς τους με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα! Γενικά, μεταξύ των Μουσουλμάνων της Θράκης ο «κύκλος» της Ζαγάλισα δεν χαίρει εκτιμήσεως….

Το σύνολο της Μουσουλμανικής Μειονότητας, ανεξάρτητα από την επιβολή της τουρκοποίησης της κυβέρνησης Παπάγου, έχουν πλέον την τουρκική γλώσσα ως μητρική, με εξαίρεση τους αναλφάβητους Πομάκους, ελάχιστους πια, που ζουν απομονωμένοι στα βουνά της Ροδόπης και ασχολούνται κατά κύρια βιοποριστική ασχολία με την κτηνοτροφία. Υπάρχουν Πομάκοι που είναι δίγλωσσοι, αν και με τον χρόνο μειώνονται υπέρ της τουρκικής γλωσσομάθειας, αγνοώντας τουλάχιστον οι νέοι και οι νέες την πομακική γλώσσα. Μεταξύ των Πομάκων και των Ρομά, δεν είναι λίγοι ακόμα και οι τρίγλωσσοι. Οι πρώτοι γνωρίζουν τα πομακικά, τα τουρκικά και τα ελληνικά. Οι δεύτεροι γνωρίζουν τα ρομανί, τα τουρκικά και καλά τα ελληνικά, διότι είναι ανοιχτοί σε κάθε είδους συναλλαγές με το ελληνόφωνο χριστιανικό στοιχείο.

Στη Γερμανία, όπως και στην Τουρκία, στα πλαίσια πολιτιστικού ακτιβισμού, υπάρχουν κινήσεις Πομάκων, όχι προερχόμενων αποκλειστικά από την Ελλάδα, που επιδιώκουν να καταστήσουν γραπτή την προφορική πομακική γλώσσα, με δικές τους πρωτοβουλίες. Είναι όμως χαρακτηριστικό, ότι στο EBLUL ( European Bureau for Lesser-Used Languages), που ως ένα σημείο δρα παράλληλα με την Ευρωπαϊκή Μη Κυβερνητική Οργάνωση  European Language Equality Network (ELEN), λόγω αδιαφορίας της πλειοψηφίας των ίδιων των Πομάκων ή ίσως και σκοτεινών επιρροών τουρκικών κύκλων, τα πομάκικα δεν συγκαταλέγονται μεταξύ των γλωσσών που ανήκουν στην κατηγορία των λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών στην Ευρώπη. Υπάρχει όμως μια αναγνώριση, ως πομάκικου εντύπου της ‘Ζαγάλισα’, από το Contact Bulletin του EBLUL.

Κατά το παρελθόν οι Πομάκοι που μορφώνονταν χρησιμοποιούσαν ως γλωσσικό όργανο επικοινωνίας και μόρφωσης την οθωμανική γλώσσα, ενώ όταν δημιουργείται ανεξάρτητη Βουλγαρία, στην βουλγαρική βουλή υπάρχουν μέλη της Μουσουλμάνοι, πολλοί από τους οποίους ήταν Πομάκοι, που γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν την βουλγαρική γλώσσα[1].

Το 1990 το ελληνικό κράτος υιοθέτησε το δόγμα της τριχοτόμησης της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Θράκης. Διακήρυττε, ότι η Μειονότητα συγκροτείται από τρεις διακεκριμένες μεταξύ τους πληθυσμιακές ομάδες, τους Πομάκους, που θεωρούσε απογόνους αρχαίου ελληνικού θρακικού φύλου, τους τουρκογενείς και τους Ρομά. Σκοπός αυτού του δόγματος ήταν η αποδυνάμωση της Μειονότητας διά της διάσπασής της. Στα πλαίσια του παραπάνω δόγματος, πριν μερικά χρόνια ξεκίνησε μια προσπάθεια προσεταιρισμού των Πομάκων με ευνοϊκές κινήσεις υπέρ αυτών, με επίκληση, όπως προειπώθηκε, ανόητων και ιστορικά αβάσιμων μυθευμάτων περί δήθεν ελληνικής καταγωγής τους. Λ.χ. ο πρώτος μειονοτικός έφεδρος αξιωματικός του ελληνικού στρατού ήταν Πομάκος. Τελικά το δόγμα της τριχοτόμησης των Θρακιωτών Μουσουλμάνων, δεν έχει γίνει δεκτό από την συντριπτική πλειοψηφία των μειονοτικών πολιτών, ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής, διότι έχει γίνει κατανοητό από τους ίδιους τους πολίτες που αφορά, ότι επιδιώκεται η διάσπαση της Μειονότητας και επομένως η αποδυνάμωσή της. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Πομάκοι, ιδίως της Ροδόπης  και του Έβρου δεν διαφοροποιούνται από τους Τούρκους του κάμπου και της Κομοτηνής. Αλλά έχουν συνείδηση ότι η διάσπαση της Μειονότητας δεν πρόκειται να έχει θετική έκβαση, αν ληφθεί υπόψη η εν γένει αφερεγγυότητα του ελληνικού κράτους απέναντι στους Μουσουλμάνους πολίτες του στη Θράκη.

Γενικά, μέχρι πριν λίγα χρόνια η μειονοτική πολιτική του ελληνικού κράτους ήταν ανύπαρκτη πέρα ως πέρα. Κατά καιρούς, εκ μέρους της Ελλάδος εμφανίζονταν ανακλαστικές αντιδράσεις εις βάρος των Μουσουλμάνων, χωρίς φυλετική διάκριση, όταν η Τουρκία σκλήραινε τη στάση της στα ακανθώδη, υπαρκτά ή φαντασιακά, ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων εις βάρος της Ελλάδος. Είναι αλήθεια, ότι σε επίπεδο θεσμών, η κυβέρνηση Μητσοτάκη (1990-1993), που είχε επαγγελθεί την ισονομία και την ισοπολιτεία των Μουσουλμάνων με τους σύνοικους Χριστιανούς στην Θράκη, εφάρμοσε τις εξαγγελίες της, καταργώντας αρκετούς απαράδεκτους νόμους που αναιρούσαν την συνταγματική ισότητα των Ελλήνων πολιτών και καθιστούσαν ανεκτές δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος των Μουσουλμάνων. Επί κυβερνήσεως Σημίτη αργότερα, η Ελλάδα αναγκάσθηκε κατόπιν ευρωπαϊκών πιέσεων, να καταργήσει επί τέλους το άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. Ουσιαστικά η κατάργηση της παραπάνω ρατσιστικής διάταξης από την ελληνική νομοθεσία δεν ακύρωσε τις συνέπειες από την εφαρμογή της επί τόσες δεκαετίες. Τα θύματα της εφαρμογής του άρθρου 19 ΚΕΙ, οι Θρακιώτες Μουσουλμάνοι που στερήθηκαν την ελληνική υπηκοότητά τους, συχνά αδικαιολόγητα και εντελώς αυθαίρετα, κατέστησαν  ανιθαγενείς και συνεχίζουν να υπάρχουν, είτε στο εξωτερικό, όπου ιδίως στην Τουρκία έχουν πολιτογραφηθεί ως Τούρκοι, είτε στην Ελλάδα, όπου υπολογίζονται σε 35.000 ανθρώπους, αλλά νομικά είναι ανύπαρκτοι για το ελληνικό κράτος! Ανέφερα πιο πάνω ότι η «μπάρα», καταργήθηκε το 1995. Όταν ο Γιώργος Α. Παπανδρέου ήταν υπουργός Παιδείας, καθιερώθηκε η ποσόστωση ως προς την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Μουσουλμάνων νέων της Θράκης και αυτό το μέτρο ανέκοψε σχεδόν πλήρως την φυγή των νέων της Μειονότητας προς την Τουρκία για σπουδές. Δεν επρόκειτο για χαριστικό μέτρο, αλλά για μέτρο δικαιοσύνης. Η μειονοτική γενικά εκπαίδευση ήταν άθλια και τούτο οφειλόταν στο ελληνικό κράτος, που ανεπίσημα επιδίωκε να κρατά τους Μουσουλμάνους ολιγογράμματους. Συχνά, οι δάσκαλοι των ελληνικών στα μειονοτικά σχολεία, επιδίωκαν να πάρουν απόσπαση αμέσως μετά την τοποθέτησή τους. Το μόνο κίνητρο που τους έκανε να μένουν στα σχολεία, εκτελώντας με απαράδεκτη πλημμέλεια τα καθήκοντά τους, εκτός πάντοτε ελάχιστων εξαιρέσεων, ήταν τα υψηλά μόρια που μάζευαν για μια καλύτερη τοποθέτηση αργότερα. Οι δάσκαλοι των τουρκικών μαθημάτων, αφότου επί χούντας ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη η περιβόητη ΕΠΑΘ (Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης), που εκπαίδευε αποκλειστικά Μουσουλμάνους νέους για τη στελέχωση των μειονοτικών σχολείων, ήταν ανεπαρκείς, με ελλιπή γνώση της τουρκικής. Οπότε το μέτρο της ποσόστωσης ήταν μια ρεαλιστική λύση στην ανεπάρκεια της παρεχόμενης εκπαίδευσης προς τη Μειονότητα. Τα τελευταία χρόνια, όπως ειπώθηκε, οι νέοι της Μειονότητας προτιμούν το ελληνικό πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ, οπότε συγχρόνως έχει αυξηθεί θεαματικά και ο αριθμός των μαθητών που φοιτά στα κοινά γυμνάσια και λύκεια, όπου συγχρωτίζονται με τους Χριστιανούς συμμαθητές και συμμαθήτριες.

Μετά την βίαιη τουρκοποίηση της Μειονότητας εκ μέρους του ελληνικού κράτους τη δεκαετία του ’50, ακολουθούν τα διοικητικά μέτρα και οι διακρίσεις εις βάρος των Μουσουλμάνων τη δεκαετία του ’60, όταν κυβερνά η ΕΡΕ. Μάλιστα είχε ιδρυθεί, μια μη προβλεπόμενη από νόμο Επιτροπή, που αποτελούσε ένα διευθυντήριο για τις υποθέσεις της Μειονότητας. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ως υπουργός Εξωτερικών, ως καθ’ ύλην αρμόδιος για τα ζητήματα των μειονοτικών πολιτών, λόγω εφαρμογής της Συνθήκης της Λοζάνης στη Θράκη, είχε εκδώσει μια εντολή, νόμοι του ελληνικού κράτους που θα ευνοούσαν και τους μειονοτικούς πολίτες, να μην εφαρμόζονται στη Δυτική Θράκη!  Όταν επικράτησαν οι συνταγματάρχες (χούντα) εισήγαγαν νέο δόγμα για τους Μουσουλμάνους της Θράκης: Υπάρχουν μόνον Έλληνες Μουσουλμάνοι, όχι με την έννοια του πολίτη, αλλά εθνοτικά. Βέβαια τούτο ήταν μια πομφόλυγα και τίποτα περισσότερο. Τα διοικητικά μέτρα έγιναν πιο σκληρά, η επιτηρουμένη ζώνη, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω είχε καταργηθεί σε όλη τη βόρεια Ελλάδα, πλην Θράκης, με αποτέλεσμα τα χωριά των Πομάκων να βρίσκονται υπό ασφυκτικό έλεγχο, με απόλυτα ελεγχόμενη την κίνηση των προσώπων, από και προς την επιτηρουμένη ζώνη. Η χούντα είχε εφαρμόσει ένα πρόγραμμα εξαγοράς ακινήτων μουσουλμανικών περιουσιών από Χριστιανούς, με τη συνεργασία της Αγροτικής Τράπεζας. Οι μεν Μουσουλμάνοι απαγορευόταν να αγοράζουν ακίνητα, απαγορευόταν να κτίζουν στα ακίνητά τους, σε ελάχιστες περιπτώσεις δίδονταν άδειες συντήρησης και αποκατάστασης ετοιμόρροπων κτιρίων. Απαγορευόταν η έκδοση αδειών οδήγησης αυτοκινήτου και τρακτέρ στους Μουσουλμάνους, κάτι που συνεχίσθηκε και μετά το 1974 επί Νέας Δημοκρατίας. Από την άλλη μεριά, ενθαρρύνονταν Χριστιανοί να αγοράζουν ακίνητα Μουσουλμάνων με μακροχρόνια και χαμηλότοκη δανειοδότηση από την ΑΤΕ. Μάλιστα, δημόσιοι υπάλληλοι, εφόσον συμπλήρωναν υπηρεσία στη Θράκη επί δύο τουλάχιστον χρόνια, αποκτούσαν δυνατότητα απόκτησης μουσουλμανικών περιουσιών με τους παραπάνω όρους, οπότε ήταν ένα κίνητρο για δημοσίους υπαλλήλους κάθε είδους να μετακινηθούν στην Θράκη με στόχο να γίνουν ιδιοκτήτες ακινήτων! Όλη η Θράκη είναι παραμεθόρια περιοχή, οπότε στις αγοραπωλησίες ακινήτων εφαρμοζόταν ο έλεγχος που προβλεπόταν και προβλέπεται ακόμα, αλλά σε πολύ περιορισμένες περιπτώσεις, για συναλλαγές σε παραμεθόριες περιοχές. Από την άλλη μεριά, μολονότι η χούντα αναγνώριζε μόνον Έλληνες Μουσουλμάνους, για να γίνει αγορά ακινήτου (διαμέρισμα, οικόπεδο, χωράφι) ήταν απαραίτητο πιστοποιητικό εθνικότητας, που για τους Μουσουλμάνους δεν έγραφε «Έλληνας», οπότε αποκλειόταν κάθε ευχέρεια εμπράγματης συναλλαγής. Η παραπάνω πολιτική ήταν ένα από τα μέτρα εξώθησης των Μουσουλμάνων να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες τους και να εγκατασταθούν κυρίως στην Τουρκία. Μέτρα αντιποίνων για την έξοδο Ελλήνων υπηκόων από την Κωνσταντινούπολη. Τα διοικητικά μέτρα εφαρμόζονταν, όπως λέχθηκε, και μετά το 1974. Όταν πληροφορήθηκα, ότι ο Παναγιώτης Φωτέας, διανοούμενος δεξιός, που η Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε διορίσει Νομάρχη Ροδόπης, είχε βγάλει ένα σωρό λεφτά από «λαδώματα» για την χορήγηση αδειών οδήγησης αυτοκινήτων και τρακτέρ, κατά παρέκκλιση του κανόνα, σε Μουσουλμάνους, είχα καταπλαγεί, διότι ο άνθρωπος πίστευα ότι διέφερε από τους συνήθεις Δεξιούς….

Τα εις βάρος των Μουσουλμάνων μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και των Πομάκων όπως αναφέραμε ήδη, καταργήθηκαν επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αν και ο αρμόδιος για την περιοχή υπουργός Εξωτερικών Α. Σαμαράς, έχει αποκαλυφθεί ότι έκανε διάφορα σχέδια «κάτω από το τραπέζι», μαζί τον φοβερό «τουρκοφάγο» Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνό Ρουμελιώτη εις βάρος της Μειονότητας γενικά.

Στις 29 Ιανουαρίου 1990 οργανώθηκε ένα πογκρόμ κατά των Μουσουλμάνων στην πόλη της Κομοτηνής. Θεωρήθηκε σαν «νύχτα των κρυστάλλων» γιατί καταστράφηκαν περίπου 400 καταστήματα Μουσουλμάνων, ενώ μερικά από αυτά λεηλατήθηκαν. Μάλιστα καταστράφηκε και ένα κατάστημα Αρμενίου, προφανώς λόγω της αγραμματοσύνης των καταστροφέων, που δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν το αρμένικο όνομα του ιδιοκτήτη από ένα τούρκικο! Η κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση κατέκριναν τα συμβάντα, αλλά ποτέ δεν δόθηκε αποζημίωση στους πολίτες που υπέστησαν ζημίες. Ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε πέραν κάθε αμφιβολίας ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός Ρουμελιώτης, χωρίς να κινηθεί η παραμικρή νομική διαδικασία εναντίον του από τις εισαγγελικές αρχές.

Επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου, είχε ληφθεί κυβερνητική απόφαση να τοποθετηθεί επικεφαλής της διοίκησης του Σισμανόγλειου Γενικού Νοσοκομείου Κομοτηνής η Σιμπέλ Μουσταφάογλου. Είχε διατελέσει αντινομάρχης υγείας και κοινωνικής πρόνοιας με σοβαρότατο θετικό έργο. Ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός, υπέργηρος πλέον, εκβίασε την κυβέρνηση, πως αν διοριζόταν η Μουσταφάογλου διοικήτρια του Νοσοκομείου οι καμπάνες των εκκλησιών θα χτυπούσαν ασταμάτητα πένθιμα. Επίσης, όταν ο Γ. Παπανδρέου είχε αποφασίσει να περιλάβει στο ευρωψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ την Μουσταφάογλου σε εκλόγιμη θέση, υπήρξε έντονη αντίδραση από κομματικούς παράγοντες και τελικά κατατάχθηκε σε μη εκλόγιμη ‘τιμητική’ θέση. Η Σιμπέλ Μουσταφάογλου είναι Τούρκισσα, Ελληνίδα πολίτις, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Αδριανούπολης και αυτή τη στιγμή είναι αντιδήμαρχος στο Δήμο Κομοτηνής.

Ο Αντώνης Σαμαράς με υπόγεια εντολή κατέστρεψε ιστορικό τεκκέ Ριφαήδων Δερβίσηδων, του 14^ου αιώνα στην Κομοτηνή, γιατί δήθεν κινδύνευε να καταρρεύσει, με την υπόσχεση να ξανακτισθεί με κρατικές δαπάνες. Επί 19 χρόνια ο φάκελος έκδοσης της σχετικής άδειας ανέγερσης, είχε «χαθεί» στους φοριαμούς της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας. Όταν πριν τέσσερα περίπου χρόνια ο φάκελος εμφανίστηκε, τα εμπόδια που μπαίνουν από διάφορους κύκλους, ανεπίσημους ή επίσημους, καθυστερούν την υλοποίηση του έργου αποκατάστασης του τεκκέ του Αχμέντ Ριφαή στην περιοχή ΕΤΕΝΕΠΟΛ της πόλης.

Τέλος, τόσο ο Μητροπολίτης Κομοτηνής Δαμασκηνός Ρουμελιώτης, όσο και ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος Ρούσσας (τώρα Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης), επανειλημμένα με παρεμβάσεις τους σε δημόσιες υπηρεσίες, καθιστούσαν αδύνατη την ανέγερση μιναρέδων στα τεμένη μουσουλμανικών αμιγώς ή μικτών χωριών των περιοχών τους.

Η Τουρκία όταν αναφέρεται στη Μειονότητα της Δυτικής Θράκης κάνει λόγο για τουρκική ή τουρκομουσουλμανική μειονότητα. Η ελληνική πλευρά επιμένει να κάνει λόγο για μουσουλμανική μειονότητα, αρνούμενη να αποδεχθεί τον εθνοτικό αυτοπροσδιορισμό των μελών της Μειονότητας, σε συλλογικό επίπεδο. Σε επιστημονικούς κύκλους στην Ελλάδα ή σε κύκλους ακτιβιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Μειονότητα αποκαλείται είτε τουρκική είτε τουρκομουσουλμανική. Έχει μείνει παροιμιώδης και χαρακτηριστική η φράση του Δημήτρη Χριστόπουλου, πανεπιστημιακού και δραστήριου στελέχους οργανώσεων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όταν ως υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές του 2014, είχε πει ότι «η μειονότητα είναι ένα ενιαίο συμπαγές τούρκικο πράμα»!

Η Μουσουλμανική Μειονότητα στην Θράκη αρνείται να δεχθεί να χρησιμοποιείται σαν όργανο άσκησης εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας. Αρνείται να αποδεχθεί την αφερεγγυότητα του ελληνικού κράτους, που άλλες εποχές προστατεύει την έντονη θρησκευτικότητά της, για να αντιμετωπίσει την «επιθετικότητα» της Τουρκικής Δημοκρατίας, που καθοδηγείται και εμπνέεται από τις κεμαλικές ιδέες. Άλλες εποχές της επιβάλλει να δεχθεί τον Κεμαλισμό, να είναι «τούρκικο πράμα», γιατί η δεξιά κυβέρνηση Παπάγου ως υποχείριο των νατοϊκών οδηγιών και δίχως πολιτική βούληση, κρίνει ότι ο εκτουρκισμός της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη θα λειτουργήσει ως κυματοθραύστης στην κομμουνιστική απειλή από τη Βουλγαρία. Αρνείται να συγκατανεύσει την ίδια στιγμή που της επιβάλλουν, ότι οι Μουσουλμάνοι είναι Έλληνες, προκειμένου να κάνουν αγοραπωλησίες ακινήτων να τους υποχρεώνουν να επιδεικνύουν πιστοποιητικό εθνικότητας. Το καθεστώς ισονομίας και ισοπολιτείας που εφαρμόζει η Ελλάδα απέναντι στους Μουσουλμάνους πολίτες της, γιατί είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί έτσι, αν θέλει να λέγεται και να είναι κράτος δικαίου, αναμφίβολα ικανοποιεί, παρά τα ισχνά έστω προβλήματα διακρίσεων που συνεχίζουν να εμφανίζονται, όχι λόγω νομοθεσίας, αλλά λόγω νοοτροπίας ορισμένων υπαλλήλων της δημόσιας διοίκησης, που νομίζουν ότι είναι σωτήρες της Ελλάδος, όταν φέρονται με αμετροέπεια και βαρβαρότητα! Το πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει μάλλον στην πλειοψηφία των μειονοτικών πολιτών, εξαιτίας συμπεριφορών του κράτους κατά το παρελθόν και σποραδικά ακόμα και σήμερα.

Το ελληνικό κράτος, ρυθμίζει τα θέματα της Μουσουλμανικής Μειονότητας μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και γι’ αυτό υπάρχει στην Ξάνθη Υπηρεσία Πολιτικών Υποθέσεων του Υπουργείου, με διευθυντή, κατά κανόνα, έμπειρο διπλωμάτη. Στις έδρες των περιφερειακών ενοτήτων (πρώην νομαρχιών) Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου, υπάρχει Γραφείο της παραπάνω Υπηρεσίας. Μια από τις αρμοδιότητες της Υπηρεσίας και των επί μέρους γραφείων, ήταν και παραμένει η διαχείριση και διάθεση των μυστικών κονδυλίων του Υπουργείου Εξωτερικών, με αδιαφανείς διαδικασίες. Λόγω της οικονομικής κρίσης, η στρόφιγγα των ελληνικών μυστικών κονδυλίων λειτουργεί περιορισμένα, σε σύγκριση με το παρελθόν. Σε θέματα που αφορούν την Μουσουλμανική Μειονότητα της Θράκης εμπλέκεται και η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο είναι η προϊσταμένη αρχή των Μουφτειών Κομοτηνής, Ξάνθης και Διδυμοτείχου. Επίσης στην Κομοτηνή και στον Εχίνο Ξάνθης, λειτουργούν δύο μικτά μουσουλμανικά ιεροσπουδαστήρια υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας. Τα μουσουλμανικά ιεροσπουδαστήρια παρέχουν δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με ιδιαίτερη έμφαση σε μαθήματα γνώσης του Κορανίου και ισλαμικής θεολογίας.

Αυτή την περίοδο, που έχουν παύσει οι σκόπιμες και θεσμοθετημένες πιέσεις και διακρίσεις κατά της Μουσουλμανικής Μειονότητας, νομίζω ότι ο αριθμός μειονοτικών πολιτών που διακρίνεται για τη νομιμοφροσύνη του έναντι της Ελλάδος είναι μεγάλος, παρά τις πικρίες από το παρελθόν και τις επιφυλάξεις λόγω μη εδραίωσης της εμπιστοσύνης προς το κράτος. Υπάρχουν μειονοτικοί, που χωρίς να απεμπολούν την μειονοτική τους αυτοσυνειδησία, εθνοτική (κυρίως οι Τούρκοι) και θρησκευτική (έστω και ως πολιτιστική ιδιαιτερότητα), κινούνται άνετα μέσα στην ευρύτερη κοινωνία με το σύνοικο στοιχείο των Χριστιανών.  Υπάρχουν μειονοτικοί πολίτες που χαρακτηρίζονται για την φιλοπατρία τους προς την Ελλάδα, χωρίς να είναι δουλικοί σε απαιτήσεις οργάνων του κράτους και ιδιαίτερα σε αξιώσεις που εγείρουν, είτε ο διευθυντής της Υπηρεσίας Πολιτικών Υποθέσεων του ΥΠΕΞ στην Ξάνθη, είτε ο Γεν. Γραμματέας Θρησκευμάτων. Οι Μουφτήδες Κομοτηνής και Ξάνθης είναι Πομάκοι στην καταγωγή, χρησιμοποιούν την τουρκική γλώσσα και είναι στην κυριολεξία τα «αλεξικέραυνα» της τουρκικής πολιτικής στη Θράκη για την προστασία των καλώς εννοούμενων ελληνικών συμφερόντων. Ο Μουφτής Κομοτηνής Μέτσο Τζεμαλή, όταν κρίνει ότι κάποια κρατική επιλογή σε θέματα της Μειονότητας είναι αντίθετη προς τα πραγματικά συμφέροντα των Μουσουλμάνων, όχι απλά διαμαρτύρεται, αλλά με το κύρος που διαθέτει, συχνά ακυρώνει τις επιλογές του κράτους. Και οι δύο παραπάνω Μουφτήδες είναι στον κατάλογο ανεπιθύμητων προσώπων της Τουρκίας εδώ και δεκαετίες. Η Τουρκία έχει τοποθετήσει δύο ψευτομουφτήδες στην Ξάνθη και στην Κομοτηνή, τον Αχμέτ Μετέ και τον Ιμπραήμ Σερίφ αντίστοιχα. Και οι δυο είναι απροκάλυπτα πράκτορες των τουρκικών συμφερόντων στην Θράκη. Ο Σερίφ, λόγω του γενικού κύρους που έχει ο Μουφτής Κομοτηνής Μέτσο Τζεμαλή, δεν εμφανίζεται συνήθως υπερβολικά ακραίος, όπως ο Μετέ στην Ξάνθη, μολονότι και οι δυο τους είναι πλουσιοπάροχα αργυρώνητοι από τα μυστικά κονδύλια που διαχειρίζεται το Γενικό Προξενείο της Τουρκίας στην Κομοτηνή. Στην Μουφτεία Διδυμοτείχου υπάρχει τοποτηρητής Μουφτείας, που δεν προσελκύει το ενδιαφέρον της τουρκικής πολιτικής, οπότε δεν υπάρχει ανταγωνιστής του και μάλλον τούτο οφείλεται στην ρατσιστική υποτίμηση των Ρομά, που αποτελούν την πλειοψηφία των Μουσουλμάνων του Έβρου.

Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιδιοτυπία αντίδρασης με τους Πομάκους του ορεινού όγκου της Ξάνθης. Μολονότι φυλετικά καμιά συγγένεια δεν τους συνδέει με τους Τούρκους, μεγάλος αριθμός τους δηλώνει ότι είναι Τούρκοι, μολονότι ακόμα και η γνώση της τουρκικής γλώσσας εκ μέρους τους συνήθως είναι φτωχή, ενώ αντιθέτως χειρίζονται μάλλον ικανοποιητικά την ελληνική γλώσσα. Ο νόμιμος Μουφτής Ξάνθης, παρά την αξιόλογη μόρφωση που διαθέτει από τα Πανεπιστήμια Μεδίνας και Βαγδάτης, δεν έχει την απαιτούμενη συμπαράσταση του ελληνικού κράτους, ενώ το προσωπικό κύρος του δέχεται ποικίλες ‘επιθέσεις’ εκ μέρους όσων εξυπηρετούν τα τουρκικά συμφέροντα στην χωρική αρμοδιότητά του. Απεναντίας, ο Αχμέτ Μετέ, Πομάκος από το χωριό Ωραίο, ασκεί αξιοπρόσεκτη πολιτική επιρροή μεταξύ των μειονοτικών πολιτών και πέραν της περιοχής Ξάνθης.

Σε έναν από τους μεγαλύτερους οικισμούς Ρομά στην Ελλάδα, στο Δροσερό Ξάνθης δραστηριοποιείται μια γυναίκα, η Σαμπιχά Σουλεϊμάν. Η Σαμπιχά, όπως συνήθως την αναφέρουν φίλοι και μη, έγινε περισσότερο γνωστή με αφορμή τον τελικό αποκλεισμό της από το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, μετά από θόρυβο που ξεσήκωσαν σε βάρος της κομματικοί παράγοντες ή υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων! Η Σαμπιχά, κατάφερε να νικήσει τον αναλφαβητισμό της, παρακολουθεί σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και έχει το πείσμα να συνεχίσει τις σπουδές της. Ίδρυσε τον σύλλογο γυναικών Ρομά στον οικισμό που ζει, με το όνομα ‘ΕΛΠΙΔΑ’, και έχει κάνει πολλά πράγματα ως τώρα, με την συμπαράσταση και την οικονομική ενίσχυση του ελληνικού κράτους. Η Σαμπιχά διακρίνεται για την κομψότητά της και το επιμελημένο ντύσιμό της, όταν είναι υποχρεωμένη σε δημόσιες εμφανίσεις και συνομιλεί κατ’ επανάληψη με διπλωμάτες των Η.Π.Α.. Η ίδια αυτοπροσδιορίζεται ως Ελληνίδα Μουσουλμάνα Ρομά και αρνείται να υπακούσει στις απαιτήσεις του τουρκικού κράτους. Ένας άνθρωπος που υποστήριξε και τελικά πέτυχε να αποβληθεί, κατά τρόπο το λιγότερο άκομψο, από το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ η κυρία Σαμπιχά Σουλεϊμάν είναι ο Δημήτρης Χριστόπουλος, που τον ανέφερα πιο πάνω. Ο Χριστόπουλος σε άρθρο του, που υπεραμύνθηκε την εναντίωσή του κατά της Σαμπιχά, γράφει και τα εξής: «Αν κάποιοι … πρέπει να κοιτάξουν στον καθρέφτη για να αποδώσουν τις ευθύνες που η μειονότητα, στην πλειοψηφία της, τουρκοποιήθηκε, είναι αυτοί που αίφνης «ανακάλυψαν» τους Τσιγγάνους και τους Πομάκους για να τη διασπάσουν: το ίδιο το ελληνικό κράτος...». Θεωρήθηκε λοιπόν η Σαμπιχά Σουλεϊμάν όργανο της πολιτικής του ελληνικού κράτους, που τα τελευταία χρόνια επέλεξε πράγματι μια πολιτική διάσπασης της μειονότητας μέσω της τριχοτόμησης, ενώ είχε προηγηθεί η έντονη βίαια τουρκοποίησή της από το ίδιο κράτος. Αλλά, αν κάποιος παρακολουθήσει τη δουλειά της Σαμπιχά και των   άλλων γυναικών, νομίζω πως δεν πρόκειται να δικαιολογήσουν ούτε τον πανεπιστημιακό Χριστόπουλο, ούτε την ανόητη βαρβαρότητα του ΣΥΡΙΖΑ, απέναντι σε μια γυναίκα που θέλει να στέκει με αξιοπρέπεια στα πόδια της και να υπολογίζει στο κράτος, όπου κατοικεί και βρίσκεται ο τόπος της.

Πριν κλείσω, θα ήθελα να προσθέσω ένα περιστατικό, του πώς η κομματική τοποθέτηση ενός Διευθυντή της Υπηρεσίας Πολιτικών Υποθέσεων του ΥΠΕΞ, μπορεί να δημιουργήσει ταραχή στους κύκλους της Μειονότητας. Ως τις αρχές του 2015 και επί δυόμιση χρόνια ήταν διευθυντής ένας διπλωμάτης, που τοποθετήθηκε ως επιλογή του Δημήτρη Σταμάτη, υπουργού Επικρατείας και στενού συνεργάτη του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά. Παρά την ρητή πρόβλεψη σε διατάξεις της Συνθήκης της Λοζάνης, ότι είναι κατοχυρωμένη η ετερογλωσσία της Μειονότητας της Θράκης, ο άνθρωπος αυτός, απαγόρευσε σε μειονοτικό δημοσιογράφο κύρους, Έλληνα πολίτη, να εκφωνήσει την εισήγησή του σε συνέδριο, στην τουρκική γλώσσα. Επίσης ήθελε να επιβάλλει την διδασκαλία του Κορανίου, όπως και άλλων μαθημάτων περί Ισλάμ, στα δημόσια σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης, από τους διορισμένους ιεροδιδάσκαλους,  στην ελληνική γλώσσα!

ΤΕΛΙΚΑ, ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ;

Όπως ανέφερα ήδη, οι Μουσουλμάνοι της Θράκης, ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής, ήταν θρησκευόμενοι Σουννίτες Μουσουλμάνοι στην μεγάλη πλειοψηφία τους και η θρησκευτική τους ιδιοπροσωπία τους, που εκφραζόταν ως ταυτόσημη με την ιδιότητα του Οθωμανού υπηκόου, ήταν αρκετή για τον αυτοπροσδιορισμό τους. Το γεγονός, ότι από το 1923, που η Δυτική Θράκη ενσωματώθηκε στην ελληνική επικράτεια, το ελληνικό κράτος έδειξε πάντοτε βαθύ σεβασμό στην θρησκευτική ελευθερία των Μουσουλμάνων υπηκόων του, είχε εμπνεύσει στους Θρακιώτες Μουσουλμάνους μια πίστη για την ελληνική πατρίδα. Θεωρώ σκόπιμο να σημειώσω, ότι η θρησκευτική ελευθερία των Μουσουλμάνων στην Ελλάδα κατοχυρώθηκε από το 1881 και μετά, με επανειλημμένα νομοθετήματα που εμπλούτισαν την ελληνική έννομη τάξη. Μάλιστα η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Δύσης, που παρά την συντριπτική χριστιανική πλειοψηφία του πληθυσμού της, η μουσουλμανική δικαιοταξία (shari’a), ως προς ορισμένα κεφάλαιά της (προσωπική κατάσταση, οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο), αποτελεί τμήμα της ελληνικού συστήματος δικαίου. Σήμερα λειτουργούν τρία μουσουλμανικά ιεροδικεία στην Κομοτηνή, στην Ξάνθη και στο Διδυμότειχο και οι νόμιμοι Μουφτήδες ασκούν δικαιοδοσία  ως ιεροδίκες (qadi), μεταξύ των Μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών, επιλύοντας διαφορές τους στις παραπάνω βιοτικές σχέσεις.

Η εδραίωση της κεμαλικής εθνικιστικής ιδεολογίας στην νεοσύστατη Τουρκική Δημοκρατία, μετά την λήξη του «πολέμου της Ανεξαρτησίας», όπως αποκαλείται από τους Τούρκους ό,τι ονομάζεται «Μικρασιατική Εκστρατεία» ή «Μικρασιατική Καταστροφή» από την ελληνική ιστοριογραφία, δημιούργησε ρωγμές ως προς την προσήλωση στη θρησκεία του Ισλάμ ορισμένων μειονοτικών της Θράκης. Κυρίως μορφωμένοι αστοί Τούρκοι της Μειονότητας ελκύσθηκαν από την κεμαλική ιδεολογία και αντικατέστησαν τα θρησκευτικά ισλαμικά πιστεύω  τους με τις πεποιθήσεις του Κεμαλισμού. Αυτά συνέβησαν κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1927 ιδρύθηκε νόμιμα το σωματείο «Τουρκική Ένωσις Ξάνθης», που οι ελληνικές αρχές έθεσαν εκτός νόμου το 1987 και ξανά το 1999. Το Νοέμβριο του 1987 απαγορεύτηκε το σωματείο "Τουρκική Νεολαία Κομοτηνής", που είχε ιδρυθεί και λειτουργούσε νόμιμα από το 1928. Η «Τουρκική Ένωσις Ξάνθης» και η "Τουρκική Νεολαία Κομοτηνής" υπήρξαν συλλογικές πρωτοβουλίες Μειονοτικών Θρακιωτών, που κατά κύριο λόγο είχαν εγκολπωθεί την κεμαλική ιδεολογία, προβάλλοντας την εθνοτική τους ιδιοπροσωπία, αντί της υπερεθνικής μουσουλμανικής ταυτότητας.

Όπως προειπώθηκε, οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης σχεδόν στο σύνολό τους είχαν συνείδηση Οθωμανού, κάτι που ήταν ταυτόσημο με την ιδιότητα του Μουσουλμάνου. Κατ’ αρχάς, διαχωρισμοί φυλετικής φύσης ή αργότερα εθνοτικής ταυτότητας δεν υπήρχαν. Μια παρατήρηση θα μπορούσε να γίνει ως προς τους Μουσουλμάνους Ρομά, που στη Θράκη λέγονται Τσιγγάνοι (στα τουρκικά Çingene) ή Κατσίβελοι. Γενικά οι Ρομά, παντού όπου τους συναντούμε, διατηρούν ένα δικό τους θρησκευτικό πιστεύω, που εξωτερικεύεται συχνά ως σύνολο διαφόρων προλήψεων και δεισιδαιμονιών, αλλά κατά κανόνα ακολουθούν την θρησκεία που επικρατεί στην πλειοψηφία του πληθυσμού. Τούτο είχε ως συνέπεια μια ρευστότητα και ως προς την προσήλωσή τους στην οθωμανική τους υπηκοότητα. Έτσι, οι Ρομά στην άλλοτε οθωμανική Θράκη ήταν Μουσουλμάνοι και συνεχίζουν να είναι όσοι ζουν μεταξύ Μουσουλμάνων. Οι Μουσουλμάνοι Ρομά, όπως και οι Χριστιανοί, είναι θύματα ποικίλων διακρίσεων από τους Μουσουλμάνους Τούρκους και Πομάκους, όπως συμβαίνει αντίστοιχα με τους Έλληνες Χριστιανούς. Οι προκαταλήψεις κάμπτονται συχνά ως προς τους Ρομά που εγκαταλείπουν τον αναλφαβητισμό τους, επιλέγουν μόνιμη εγκατάσταση και υιοθετούν αρκετά ήθη και έθιμα της πληθυσμιακής πλειοψηφίας που τους περιβάλλει. Αφότου έχει εισβάλλει το μέγεθος της εθνικής συνείδησης και στη ζωή των Θρακιωτών Μουσουλμάνων, η εθνική συνείδηση των Ρομά, σε γενικές γραμμές μάλλον μπορεί να θεωρηθεί ρευστή.

Όπως λέχθηκε πιο πάνω, αφότου η Δυτική Θράκη ενσωματώθηκε στην ελληνική επικράτεια, το ελληνικό κράτος έδειξε σεβασμό προς το Ισλάμ και προς τους θεσμούς του, κάτι που έκανε τους θρησκευόμενους Θρακιώτες νομοταγείς υπηκόους του νέου κράτους. Μάλιστα, η στάση σεβασμού του ελληνικού κράτους απέναντι στους Μουσουλμάνους ήταν εξ ολοκλήρου αντίθετη προς τους διωγμούς και τις καταπιέσεις που οι βουλγαρικές αρχές επεφύλασσαν, όπως και στις προσπάθειες βίαιων εκχριστιανισμών που επιχειρούσαν κυρίως κατά των Πομάκων. Επίσημα η Τουρκία ποτέ δεν αμφισβήτησε τα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και της ίδιας, όπως προβλέφθηκαν από διατάξεις της Συνθήκης της Λοζάνης. Ποτέ δεν εγέρθηκαν από την επίσημη Τουρκία αξιώσεις ενσωμάτωσης της Δυτικής Θράκης στην επικράτειά της.

Μετά το 1922 όταν πλέον η κεμαλική ιδεολογία, έντονα αντίθετη κατά του θεσμικού οθωμανικού Ισλάμ, είχε επιβληθεί στη νέα Τουρκία, που είχε αναδυθεί από τα σπαράγματα της άλλοτε κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και όπως ειπώθηκε ήδη, η Δυτική Θράκη είχε περιέλθει στην Ελλάδα, κύμα Μουσουλμάνων προσφύγων κατέφυγε από την Τουρκία στην Θράκη. Επρόκειτο για πιστούς Μουσουλμάνους που ήταν σφοδρά πολέμιοι τόσο του νέου καθεστώτος της Τουρκίας, όσο και του Κεμάλ Ατατούρκ. Ο πλέον επιφανής των προσφύγων στην Θράκη ήταν χωρίς αμφιβολία ο  τελευταίος Σεϊχουλισλάμης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Μουσταφά Σαμπρί Εφέντη. Ακολούθησαν και άλλοι πρόσφυγες, που εγκατέλειψαν τη γειτονική χώρα για να υπερασπισθούν τις πεποιθήσεις τους και το κύρος του Ισλάμ, από την λαίλαπα διωγμών και ταπεινώσεων που θεωρούσαν ότι ασκούσε το κεμαλικό καθεστώς. Μάλιστα με την εγκατάσταση του Μουσταφά Σαμπρί Εφέντη στην Θράκη, άρχισε να εκδίδεται εφημερίδα που αντιπολιτευόταν με τεράστια οξύτητα το νέο τουρκικό καθεστώς. Με πρωτοβουλία του Μουσταφά Σαμπρί, είχε εκδοθεί στη Θράκη φετβάς, που καταδίκαζε σε θάνατο τον Κεμάλ Ατατούρκ. Ένας άλλος επιφανής πνευματικός άνθρωπος, που βρήκε καταφύγιο στην ελληνική Θράκη ήταν ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ, Τσερκέζος στην καταγωγή. Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ είχε ιδρύσει θρησκευτικό σωματείο, το Ιττιχάντ-ι Ισλάµ (Ένωση Μουσουλµάνων Ελλάδος) και βασικά αναδείχθηκε σε σπουδαίο παιδαγωγό για την μουσουλμανική μειονότητα. Θεωρώντας ότι η Τουρκία, προσηλωμένη πλέον στα εθνικιστικά δόγματα Ατατούρκ, είχε αρνηθεί την θρησκεία του Ισλάμ και τις υπερεθνικές αξίες του, υποστήριζε την Ελλάδα και τις αρχές της. Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ είχε συμβάλλει στην ίδρυση του Ιεροσπουδαστηρίου του Εχίνου, στην ορεινή Ξάνθη, ενώ ο ίδιος είχε ιδρύσει την δεκαετία του ’50 στην Κομοτηνή, ιδιωτικό Ιεροσπουδαστήριο, αναγνωρισμένο από το ελληνικό κράτος. Οι αντικεμαλιστές πρόσφυγες στην Θράκη, κάτω από πιέσεις της Τουρκίας προς την Ελλάδα, τελικά στην πλειοψηφία τους απελάθηκαν. Ο Μουσταφά Σαμπρί Εφέντη κατέφυγε στην Αίγυπτο, όπου τον περιέβαλαν με μεγάλες τιμές και του πρόσφεραν θέση καθηγητή στο περίφημο Πανεπιστήμιο του Καΐρου Αλ Άζχαρ. Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ, είχε την προστασία των ελληνικών αρχών και δεν απελάθηκε. Παρέμεινε στην Κομοτηνή, όπου και αποβίωσε το 1980. Οι μαθητές που παρακολούθησαν τα μαθήματα του Ιεροσπουδαστηρίου του Χαφούζ Αλή Ρεσάτ υπολογίζονται συνολικά περίπου στους τετρακόσιους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο Σοφολογιότατος Μουφτής Κομοτηνής Μέτσο Τζεμαλή.

Παρά την στάση σεβασμού και προστασίας της θρησκείας του Ισλάμ και των θεσμών του εκ μέρους του ελληνικού κράτους, αυτό το γεγονός δεν ακυρώνει την γενικότερη, απαράδεκτη, πολιτική της Ελλάδος απέναντι στην Μειονότητα, με τα διοικητικά μέτρα εις βάρος της, με το φόβητρο του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, με τις περιβόητες «μπάρες» που διαχώριζαν εντός ενός ασφυκτικά ελεγχόμενου γκέτο τα ορεινά μουσουλμανικά χωριά από την υπόλοιπη Ελλάδα, με την ελλιπέστατη και απαράδεκτη υποβαθμισμένη μειονοτική εκπαίδευση…. Και δεν ήταν μόνο οι κρατικές αρχές που υιοθετούσαν, συχνά εντελώς αντίθετα με την υπάρχουσα νομοθεσία, μέτρα κατά των μειονοτικών πολιτών, ήταν και το αντιμουσουλμανικό πνεύμα που επηρέαζε σχεδόν την πλειοψηφία των Χριστιανών πολιτών της Θράκης απέναντι στους Μουσουλμάνους συμπολίτες τους, που επίσημα το κράτος δεν έκανε καμιά συγκεκριμένη προσπάθεια για να το ανατρέψει. Απεναντίας, εγκληματικές πράξεις, όπως εκείνες του άλλοτε Μητροπολίτη Κομοτηνής Δαμασκηνού, κατά των Μουσουλμάνων, παρέμειναν όχι απλά ατιμώρητες, αλλά είχαν και την υπόγεια συμπαράσταση του υπουργού Εξωτερικών επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη Α. Σαμαρά. Λέχθηκε και είναι αλήθεια πως η κατάσταση έχει αλλάξει θετικά υπέρ της Μειονότητας. Πιστεύω όμως πως οι αλγεινές μνήμες δεν έχουν εξαλειφθεί και η εμπιστοσύνη των μειονοτικών Ελλήνων πολιτών απέναντι στο ελληνικό κράτος, ίσως να μην έχει αποκατασταθεί πλήρως.

Ως προς την εθνική συνείδηση των μειονοτικών πολιτών της Θράκης, η εκτίμησή μου είναι η εξής:

1.- Υπάρχουν Τούρκοι ή τουρκικής καταγωγής Θρακιώτες, που αισθάνονται «Μητέρα Πατρίδα» τους την Τουρκία, αλλά αναγνωρίζουν την αξία της ελληνικής τους ιθαγένειας και της κατοχής εκ μέρους τους ενός ελληνικού διαβατηρίου, που τους προσφέρει ελευθερία κινήσεων σ’ έναν ευρύτατο χώρο, αυτόν της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης. Οι περισσότεροι από τους μειονοτικούς της παραπάνω ομάδας είναι νομοταγείς πολίτες απέναντι στο ελληνικό κράτος και αποφεύγουν δηλώσεις ή πολύ περισσότερο δραστηριότητες που σαφώς στρέφονται κατά της Ελλάδος. Στην παραπάνω ομάδα πρέπει να προστεθούν αρκετοί Πομάκοι που ζουν κυρίως στα ορεινά της Ξάνθης. Το παράδοξο μ’ αυτούς τους ανθρώπους είναι, ότι εμφανίζονται συχνά ως φανατικοί Τούρκοι, μολονότι ακόμη και η γνώση της τουρκικής γλώσσας εκ μέρους τους είναι ελλιπής.

2.- Υπάρχουν έντονα θρησκευόμενοι Μουσουλμάνοι, ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, που δεν αισθάνονται να τους συνδέουν πολλά με το νεοτερικό τουρκικό κράτος. Αν και η στροφή της Τουρκίας προς το Ισλάμ υπό την διακυβέρνηση Ερτογάν, αναμφίβολα πρέπει να έχει επιφέρει αλλαγές στην στάση των παραπάνω. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι της παραπάνω ομάδας νιώθουν ασφαλείς στην Ελλάδα και απολαμβάνουν αυτό που για τα κριτήριά τους είναι το πλέον σημαντικό: Ελευθερία άσκησης της πίστης τους και σεβασμός προς το Ισλάμ από το ελληνικό κράτος.

3.- Υπάρχουν μειονοτικοί πολίτες, ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής, που δεν είναι πάρα πολλοί, οι οποίοι έναντι χρημάτων ή άλλων παροχών από το τουρκικό κράτος διά μέσω του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, μολονότι Έλληνες πολίτες, συμπεριφέρονται ως ξένοι, μη χάνοντας ευκαιρία να καταγγέλλουν την Ελλάδα, ακόμα και για ανύπαρκτα, φαντασιακά, δήθεν προβλήματα που αντιμετωπίζει η Μειονότητα, αρκεί να δημιουργείται θόρυβος για μια δήθεν καταπιεζόμενη τουρκική ή τουρκομουσουλμανική μειονότητα στην ελληνική Θράκη. Σ’ αυτή την ομάδα σπουδαίος είναι ο ρόλος του ψευτομουφτή Ξάνθης Αχμέτ Μετέ, και του  ψευτομουφτή Κομοτηνής Ιμπραήμ Σερίφ. Ακολουθούν διάφοροι μειονοτικοί δημοσιογράφοι, που εκδίδουν έντυπα ή διαχειρίζονται ιστοτόπους, κατά κύριο λόγο ή και αποκλειστικά στην τουρκική γλώσσα, η ύπαρξη των οποίων δεν θα ήταν δυνατή χωρίς οικονομικές ενισχύσεις από τα τουρκικά μυστικά κονδύλια. Στην παραπάνω ομάδα αναμφίβολα ανήκει ο Μουσταφά Αλή Τσαβούς, πρόεδρος του μειονοτικού κόμματος DEB, που λέγεται, πως αν δεν είχε επιλεγεί για το ρόλο που παίζει, θα συνέχιζε να κουβαλά καφέδες στους πελάτες του. Τέλος υπάρχει απροσδιόριστος αριθμός μειονοτικών πολιτών, που δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν Τούρκοι, έστω και αν φυλετικά δεν είναι, πάντοτε με το αζημίωτο….

4.- Υπάρχει μια ομάδα μειονοτικών πολιτών, που αισθάνονται μεγάλη αγάπη για τον τόπο τους την Θράκη. Είναι νομοταγείς απέναντι στο ελληνικό κράτος, χωρίς να είναι απαθείς και αδιάφοροι ως προς τις αρνητικές πολιτικές επιλογές του κατά καιρούς εις βάρος της Μειονότητας. Αναμφίβολα νιώθουν ότι πολλά είναι αυτά που τους συνδέουν με την Τουρκία, ακόμα και η ιδεολογία του Κεμαλισμού, όχι τόσο με το εθνικιστικό της υπόβαθρο, που ούτως ή άλλως έχει ξεφτίσει με τον χρόνο, αλλά με την προσήλωση σε μια κοσμική δημοκρατία, που καταφάσκει θετικά στη νεοτερικότητα και σε δίσεκτους καιρούς συνέβαλε αποφασιστικά στη διάσωση της αξιοπρέπειας του Τουρκικού Έθνους.

5.- Υπάρχει μια ομάδα μειονοτικών πολιτών, ποικίλων φυλετικών καταγωγών, που προσωπικά σέβομαι ιδιαίτερα. Πρόκειται κατά κανόνα για ενσυνείδητα πιστούς Μουσουλμάνους, χωρίς να είναι θρησκόληπτοι. Τους διακρίνει ένας συνταγματικός πατριωτισμός ως προς την Ελλάδα, χωρίς να λησμονούν την μειονοτική ιδιοπροσωπία τους, ως Μουσουλμάνων, αλλά και ως Τούρκων, ή ως Πομάκων και γιατί όχι ως Ρομά. Ο δεσμός τους με την Ελλάδα είναι διττός: Αισθάνονται μεγάλη αγάπη για τον γενέθλιο τόπο, την Θράκη και επιπρόσθετα, έχουν μια υψηλής ποιότητας πολιτική συνείδηση, σύμφωνα με την οποία έχουν επιλέξει, κατά κάποιο τρόπο, μια υπαρξιακή ώσμωση με την Ελλάδα. Υπερασπίζονται σθεναρά τα δικαιώματά τους ως μειονοτικών πολιτών, όπως αυτό της ανεμπόδιστης χρήσης της τουρκικής γλώσσας, χωρίς τούτο να γίνεται για να μειωθεί η νομιμοφροσύνη τους απέναντι στο ελληνικό κράτος. Αρνούνται κάθε συναλλαγή με το τουρκικό κράτος μέσω του Προξενείου Κομοτηνής και όταν υπάρχει λόγος καταγγέλλουν πρακτικές καταπίεσης της Μειονότητας εκ μέρους του Προξενείου και των οργάνων του. Τολμώ να χαρακτηρίσω αυτούς τους ανθρώπους, συνειδητοποιημένους Έλληνες «εξ επιλογής», με την έννοια, ότι δεν δέχονται την «ελληνικότητά» τους παθητικά, σαν ένα παιχνίδι της Ειμαρμένης. Η «ελληνικότητα» αυτών των μειονοτικών πολιτών δεν υποδηλώνει σε καμιά περίπτωση την παραμικρή αφομοίωσή τους από τον ελληνοχριστιανικό τους περίγυρο. Είναι τίμια μέλη του ελληνικού Λαού, με ζωηρή την μειονοτική τους συνείδηση, δεν αποδέχονται τα γκέτο και συμμετέχουν ενεργά στις εξελίξεις της ελληνικής κοινωνίας. Μια περίπτωση που εκφράζει κατά τη γνώμη μου την στάση των παραπάνω μειονοτικών πολιτών είναι η υπεύθυνη ομάδα σύνταξης και ο εκδότης του δίγλωσσου περιοδικού (τουρκικό και ελληνικό) της Κομοτηνής Azınlıkça, που διαχειρίζεται τους ηλεκτρονικούς ιστότοπους με την ίδια επωνυμία και τον ιστότοπο Trakyadan.

Γενικά, σχεδόν όλα τα μέλη της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Θράκης, ακόμα και όσα δεν έχουν σχέση με την τουρκική πολιτική και τις επιδιώξεις της στην περιοχή ή διώκονται από τις τουρκικές αρχές, λόγου χάρη με το να θεωρούνται personae non grata και να τους απαγορεύεται η είσοδος στην Τουρκία, έχουν συνείδηση πολιτισμικής συνάφειας με την Τουρκία. Αυτή η συνάφεια έχει σχέση πρώτιστα με την γνώση και την χρήση της τουρκικής γλώσσας, έχει σχέση με τις ιδιαιτερότητες του Ισλάμ, όπως διαμορφώθηκε στην οθωμανική περίοδο και επιβιώνει σήμερα στη σύγχρονη Τουρκία. Τέλος, υπάρχουν δεσμοί συγγένειας, συχνά πολύ στενοί, που τους συνδέουν με την Τουρκία.

Υπάρχουν κύκλοι στην ελληνική διοίκηση, ακόμα και σήμερα, που θεωρούν μυωπικά, τους δεσμούς μειονοτικών πολιτών με την Τουρκία, ως επικίνδυνη και «προδοτική» στάση. Αυτή η αντιμετώπιση είναι κατάλοιπο του μαύρου παρελθόντος, όταν στο ελληνικό κράτος κυριαρχούσε η πεποίθηση, ότι οι Μουσουλμάνοι της Θράκης, εκ προοιμίου είναι μέλη μιας «πέμπτης φάλαγγας» που επιβουλεύεται την εθνική ασφάλεια της χώρας, εξυπηρετώντας προδοτικά τα τουρκικά συμφέροντα.

Μια γενική παρατήρηση ως κατακλείδα. Το ελληνικό κράτος ποτέ δεν διέθετε μειονοτική πολιτική. Κυριαρχούν ακόμα δύο ανόητα και απαράδεκτα δόγματα: Το πρώτο, ότι υπάρχει μόνον μια μειονότητα στην ελληνική επικράτεια, αποκλειστικά θρησκευτική, αυτή της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Δυτικής Θράκης, διότι η ύπαρξή της προβλέπεται από την Συνθήκη της Λοζάνης! Το δεύτερο, ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν άλλες μειονότητες, εθνοτικές, γλωσσικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές…. Στα παραπάνω πλαίσια, η Ελλάδα αρνείται να επικυρώσει τη Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, αν και την έχει προσυπογράψει από τις 22 Σεπτεμβρίου 1997. Έτσι η παραπάνω σημαντική σύμβαση, που αναδεικνύει τον ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό, αποτελεί εντός της Ελλάδος μια σύμβαση φάντασμα, όπως την έχουν χαρακτηρίσει με πολλή επιτυχία οι αξιόλογοι δημοσιογράφοι της ομάδας του  ‘Ιού’ (Τάσος Κωστόπουλος, Δημήτρης [i]Τρίμης, Αγγέλικα Ψαρρά, Άντα Ψαρρά και Δημήτρης Ψαρράς) και την ίδια τη χώρα, με αντικειμενικά κριτήρια, την θέτουν εκτός των πράγματι πολιτικά πολιτισμένων κρατών της Ευρώπης και του κόσμου….

©Γιώργος Δούδος

Ιούνιος, Ιούλιος 2016

 

---

[1] Το 1919, με την ευκαιρία των εργασιών που διεξάγονταν στο Νεϊγύ της Γαλλίας, μετά το τέλος των οποίων προέκυψε η ομώνυμη Συνθήκη, Μουσουλμάνοι μέλη της βουλγαρικής Βουλής, που τότε εκπροσωπούσαν και τους ομοθρήσκους τους της Δυτικής Θράκης, είχαν συντάξει και υπογράψει υπόμνημα με το οποίο καταγγέλλονταν η βουλγαρική διοίκηση του ορεινού όγκου της Ροδόπης, όπου κατοικούσαν κυρίως Πομάκοι, ως απάνθρωπη και δήλωναν ότι προτιμούσαν να υπαχθούν υπό την ελληνική διοίκηση.

---

[i] Το παραπάνω κείμενο δεν αποτελεί επιστημονική εργασία, για τούτο και απουσιάζουν οι βιβλιογραφικές αναφορές. Το κέντρισμα να το συντάξω μου το έδωσε μια εκλεκτή και αγαπημένη νεαρή φίλη, που την αποκαλώ τρυφερά κόρη μου, η πολλή καλή Δημοσιογράφος κυρία Ελένη Παναγιώτου. Καθώς έχω προσφέρει, ως Νομικός, επί πολλά χρόνια υπηρεσίες στη Θράκη και έχω συγχρωτιστεί θερμά και στενά με Μουσουλμάνους, που με συνδέει μαζί τους στενή αδελφική φιλία, χωρίς να αγνοώ πηγές και εργασίες επιστημόνων, όσες σκέψεις διατυπώνω είναι κυρίως καρπός προσωπικών εντυπώσεων και εμπειριών.  

Δεν απομένει παρά προσευχή και σιγή...

Με αφορμή όσα δυσάρεστα συμβαίνουν, λίγες μέρες προτού αρχίσει η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κρήτη, έθεσα υπόψη σε Φίλο Αγιορείτη ιερομόναχο, που εκτιμώ και αγαπώ βαθύτατα, ενώ έχω εξομολογηθεί κάτω από το πετραχήλι του αρκετές φορές, τους προβληματισμούς και τους πειρασμούς μου για τις αρνητικές πρωτοβουλίες τοπικών Εκκλησιών, ή μεμονωμένων Επισκόπων, με απώτατο σκοπό την ματαίωση της Συνόδου. 

Ιδού η απάντησή του, που την θεώρησα σημαντική και την κοινοποιώ: «Διαπιστώνω ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται μαζί με τις τραγικές συνέπειες. Ας ευχόμαστε περί φωτισμού κλήρου και λαού της Εκκλησίας του Χριστού, που είναι η αλήθεια των ανθρώπων και η ελπίδα μας και ο μέγας οικονόμος του σύμπαντος».

Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΕΝΟΣ ΑΝΑΠΗΡΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ….

Προαναγγέλθηκε, ότι στις 24 Ιουλίου ο Πρωθυπουργός θα εξαγγείλει πανηγυρικά την έναρξη της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος. Ομάδα Πολιτικών και Νομικών ήδη έχουν συντάξει μια ολοκληρωμένη πρόταση ενός νέου Συντάγματος, που προώθησε η εφημερίδα ‘Η Καθημερινή’ σε ένθετό της πριν λίγες μέρες. Πολιτικοί κάνουν τις δικές τους προτάσεις, για να ένα Σύνταγμα που θα ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας στους καιρούς μας. Η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι μια κορυφαία διαδικασία στα πλαίσια του δημοκρατικού πολιτεύματος. Από την άλλη μεριά, το Σύνταγμα υπάρχει για να ρυθμίζει κατά κύριο λόγο την δημόσια ζωή στη χώρα, αγγίζοντας όμως και σημαντικές πλευρές της προσωπικής ζωής των πολιτών και όσων απλά μοιράζονται μαζί μας χωριά, πόλεις και γειτονιές.

Αφότου η Ελλάδα έχει μπει στη δοκιμασία της κρίσης με τα μνημόνια λόγω του δανεισμού, σημαντικές προβλέψεις του ισχύοντος Συντάγματος έχουν τεθεί καθεστώς «αχρησίας» ή ακόμα και προκλητικής ακύρωσης. Άλλες συνταγματικές διατάξεις αγνοούνται, ενώ ο θεσμός του κοινοβουλίου έχει υποβιβασθεί σε συλλογικό όργανο σε «διατεταγμένη υπηρεσία», ανεξάρτητα από το κόμμα που έχει σχηματίσει κυβέρνηση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αρκετές διατάξεις του ισχύοντος Συντάγματος πρέπει να αναθεωρηθούν, για να εφαρμόζονται!  Τώρα, που ένα σωρό σημαντικές συνταγματικές διατάξεις έχουν καταστεί ανενεργείς, ὃ ἐστί μεθερμηνευόμενον έχουν καταργηθεί de facto, έχει νόημα μια αναθεώρηση; Να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα, για να μην εφαρμόζονται οι νέες, αναμφίβολα περισσότερο εύστοχες, πιο λειτουργικές διατάξεις, που θα προκύψουν από την όλη διαδικασία; Πολύ φοβούμαι, μήπως η συζήτηση για την αναθεώρηση θα είναι μια κίνηση με πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τον αποπροσανατολισμό του λαού, από ένα σωρό καταστάσεις εξαιρετικά δυσάρεστες που έχει να αντιμετωπίσει και προπάντων από τις ασφυκτικές οικονομικές πιέσεις που δέχεται και πρόκειται να αυξηθούν προσεχώς, με τον φόρο εισοδήματος, που για την μεγάλη πλειοψηφία είναι αυξημένος σε σύγκριση με άλλες χρονιές και με τον ΕΝΦΙΑ….

Έχω τη γνώμη, πως η κυβέρνηση, αλλά και το σύνολο της αντιπολίτευσης, που υπερασπίζονται την συνταγματική νομιμότητα ως προαπαιτούμενο της δημοκρατίας, θα όφειλαν στους δίσεκτους καιρούς, να συστρατευθούν, ώστε η ακροτελεύτια διάταξη του Συντάγματος που επιτάσσει πως «η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Eλλήνων», να γίνει πίστη όλων των Ελλήνων και των Ελληνίδων, χωρίς παρεκκλίσεις….

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΔΙΕΛΚΥΣΤΙΝΔΑ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΑΙΝΙΔΑΣ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ

Η Επιστήμη κατ’ αρχήν οφείλει να βασίζεται στον ορθό λόγο, στην έρευνα και στην πεποίθηση, ότι δεν μπορεί να είναι κάτοχος αλήθειας, αλλά στα πλαίσια της επιστημονικής έρευνας έχει χρέος να διακατέχεται από την απορία. Ο λόγος είναι απλός. Επιστήμη προσηλωμένη σε δόγματα δεν είναι επιστήμη. Επιστήμη που υπερασπίζεται με απόλυτο τρόπο τις αλήθειες της, δεν είναι επιστήμη. Επιστήμη που βάζει όρια και φραγμούς στην έρευνά της, που αρνείται την απορία, αναιρεί τον εαυτό της, αναιρεί τον ορθό λόγο.

Η Ιατρική, είτε ως κλασική δυτική ιατρική, είτε ως ομοιοπαθητική, είτε ως παραδοσιακή κινεζική ιατρική, είτε ως αγιουρβέδα, είτε ως unani ή yunani medicine, εφόσον  δεν εκλαμβάνεται ως πανάκεια, εφόσον δεν είναι παρακολούθημα δογμάτων, αλλά είναι συνεχώς εκτεθειμένη στην απορία και στην έρευνα που απαιτεί απόδειξη ως προς τα αποτελέσματά της, είναι μια επιστήμη υγείας. Η Ψυχιατρική, όπως και η Ψυχολογία αναγνωρίζονται ως επιστήμες που υπηρετούν την ψυχική υγεία του ανθρώπου.

Όσα ανέφερα ως προϋποθέσεις για την αυθεντικότητα της Επιστήμης ως επιστήμης, πρέπει να χαρακτηρίζουν τον κάθε Επιστήμονα και επομένως και τον Ψυχίατρο ή τον Ψυχολόγο. Δηλαδή, μολονότι το φιλοσοφικό, το ιδεολογικό, το θρησκευτικό υπόβαθρο ενός Ψυχίατρου είναι δεδομένο ότι υφίσταται θεμιτά, εντούτοις, οι πεποιθήσεις του Ψυχιάτρου δεν πρέπει με κανένα τρόπο να περιορίζουν την ελεύθερη έρευνά του, την έρευνά του υπό όρους που τίθενται από τις ιδεολογικές καταβολές του ή την θρησκευτική πίστη του. Πιστεύω, πως η θρησκευτικότητα ούτε ανταγωνίζεται, ούτε αντιμάχεται την πνευματική και την επιστημονική έρευνα, αρκεί να υπάρχει τόλμη και προσωπική εντιμότητα και ελεύθερο φρόνημα του επιστήμονα ή του ερευνητή ή του αναζητητή.

Αφορμή για όσα διατυπώνω υπήρξε το εξής περιστατικό. Πριν λίγες μέρες, μία καλή μου φίλη με εισαγγελική παραγγελία, οδηγήθηκε από αστυνομικούς στο Κρατικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο για ψυχιατρική εξέταση, μετά από, κατά τη γνώμη μου κακόβουλη και ψευδή καταγγελία του γιου της, ότι νοσεί ψυχικά.

Η φίλη μου είναι βαθειά θρησκευόμενη ως Ορθόδοξη Χριστιανή, πράγμα που το εκδηλώνει άφοβα και με κάθε ευκαιρία, χωρίς να είναι άτομο που επιδιώκει να προσηλυτίσει προς τα πιστεύω της με φορτικότητα ή υποβολή άλλους. 

Έγινε η εισαγωγή σε δημόσιο ψυχιατρικό νοσηλευτήριο, ακολούθησαν οι αναγκαίες ψυχιατρικές και ψυχολογικές συνεδρίες, όπως και οι λοιπές εργαστηριακές εξετάσεις. Οι ψυχίατροι γνωμάτευσαν πως η φίλη εμφανίζει θρησκευτικό παραλήρημα χωρίς να συνδέεται με σχιζοφρένεια, αλλά αποτελεί ψυχωσική περίπτωση.

Είναι δεκτό, πως σε πάρα πολλές περιπτώσεις, εμφανίζεται μια συνέχεια μεταξύ ψυχικής υγείας και ψυχικής ασθένειας, γεγονός που κάνει δύσκολη τη διάγνωση της δεύτερης. Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ποσοστό που υπερβαίνει το ένα τρίτο των ανθρώπων στις περισσότερες χώρες, αναφέρουν προβλήματα σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, που ταιριάζουν στα κριτήρια διάγνωσης μιας ή περισσότερων από τις πιο συχνά εμφανιζόμενες ψυχικές διαταραχές.  

Υπάρχουν κύκλοι που αμφισβητούν την Ψυχιατρική ως επιστήμη, ενώ άλλοι κάνουν λόγο για ψυχιατρική βαρβαρότητα. Ο λόγος είναι απλός. Η εξουσία έχει χρησιμοποιήσει την Ψυχιατρική ως εργαλείο καταστολής και όχι θεραπείας, ως όργανο περιθωριοποίησης ανθρώπων που κρίνονται σαν δυσάρεστοι. Στα σοβιετικά γκουλάγκ πολλοί και πολλές από τους τροφίμους τους ήταν θύματα της σοβιετικής Ψυχιατρικής, χωρίς να θεωρείται ο Δυτικός Κόσμος καλύτερος. Συχνά τα ιδιωτικά ψυχιατρικά νοσηλευτήρια χαρακτηρίζονται ως αποθετήρια ανθρώπων, που κρίθηκαν συνήθως από συγγενείς ανεπιθύμητοι, για ιδιοτελείς λόγους, πάντως όχι για λόγους που έχουν σχέση με την ψυχική υγεία!

Η προβλεπόμενη από το νόμο σύλληψη ενός ανθρώπου από την αστυνομία, κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και η εισαγωγή του σε ψυχιατρικό κατάστημα, προκειμένου να κριθεί ψυχικά ασθενής και να υποβληθεί στη συνέχεια σε ακούσια νοσηλεία, είναι μια περίπτωση που δείχνει καθαρά την εμπλοκή της εξουσίας (εν προκειμένω της δικαστικής και αστυνομικής), στον περιορισμό της ελευθερίας ενός ανθρώπου, με πρόσχημα το «αγαθό» της ψυχικής υγείας. Σημαντικό κριτήριο για να υποβληθεί κάποιος ή κάποια σε ακούσια ψυχιατρική νοσηλεία είναι η συνδρομή του στοιχείου της επικινδυνότητας στην εν γένει συμπεριφορά του, είτε έναντι του εαυτού του, είτε έναντι τρίτων. Αλλά όπως λέχθηκε πιο πάνω, τα όρια μεταξύ ψυχικής υγείας και ψυχικής ασθένειας συχνά δεν διακρίνονται με ευκολία.

Συχνά, κατά τους επιστήμονες ψυχικής υγείας, μια ψυχωσική διαταραχή μπορεί να εκδηλώνεται ή να συνοδεύεται από θρησκευτικό παραλήρημα ή από ψευδαισθήσεις θρησκευτικού περιεχομένου. Δεν θα διαφωνούσα με την παραπάνω άποψη.

Δανείζομαι ορισμένες απόψεις του Νικήτα Καυκιού, Κλινικού Ψυχολόγου, που αναφέρονται στο θέμα που με απασχολεί. Αφετηρία είναι η ευνόητη αποδοχή, ότι μεταξύ πιστών ανθρώπων με την θρησκευτική έννοια του όρου, συναντούμε άτομα με ψυχικές διαταραχές ή ψυχικές ασθένειες, που συχνά η ψυχική διαταραχή τους επηρεάζει τον τρόπο πρόσληψης ή έκφρασης της θρησκευτικότητάς τους. Δεν αποκλείεται αυτή καθαυτή η θρησκευτικότητά τους να αποτελεί στοιχείο έκφρασης της νοσηρής κατάστασής τους.

Ένας ιδεοψυχαναγκαστικός τύπος πιστού έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζει ιδίως και τα εξής γνωρίσματα: 1. -Έχει ανάγκη από μια αλήθεια απλή, απτή, κατανοητή και συγκεκριμένη την οποία να μπορεί να κατέχει και να ελέγχει.2.- Βλέπει καχύποπτα τις απόψεις που δεν συμφωνούν απόλυτα με την ορθόδοξες εκκλησιαστικές θέσεις. Προσάπτει με ευκολία το στίγμα της πλάνης σε ότι διαφοροποιείται από τη διδασκαλία της Εκκλησίας.3.- Υποστηρίζει ριζοσπαστικές και ακραίες απόψεις με απόλυτο τρόπο και φανατική διάθεση.4.- Δεν είναι διατεθειμένος να προσεγγίσει την ουσία της διαφορετικής άποψης κατανοώντας το ευρύτερο νοηματικό και κοσμοθεωρητικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται. Αισθάνεται την ανάγκη να κρίνει, να στιγματίσει και να απορρίψει αντί να προσλάβει, να αποδεχτεί και να κατανοήσει.5.- Θεωρεί ότι η μελέτη της φιλοσοφίας, της λογοτεχνία, της τέχνης, και φυσικά των άλλων θρησκειών αποπροσανατολίζουν και οδηγούν στην πλάνη.6.- Απορρίπτει τις θέσεις της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, της παιδαγωγικής, όταν εκ πρώτης όψεως συγκρούονται με τις παραδοσιακές "ορθόδοξες" αντιλήψεις.7.- Δεν αντέχει το μυστήριο και την αβεβαιότητα. Χρειάζεται έτοιμες, γρήγορες και αβασάνιστες λύσεις που να θεμελιώνονται στο γράμμα του νόμου ή στην κοινή λογική.8.- Ανάγει όλα τα ζητήματα στη σφαίρα της ορθόδοξης θεολογίας. Είναι πεπεισμένος ότι η ορθόδοξη πνευματικότητα είναι ο μόνος τρόπος για να λυθούν όλα τα ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα.9.- Παραμένει προσκολλημένος στην Εκκλησιαστική παράδοση και αρνείται να ξετυλίξει το νήμα της.

Πέραν όσων εκτέθηκαν πιο πάνω, έχει παρατηρηθεί ότι μια ιδεοψυχαναγκαστική προσωπικότητα εμφανίζει μεταξύ άλλων και τα εξής: Υπερβολική ευσυνειδησία. Ενασχόληση με την τάξη, τους κανονισμούς και τις λεπτομέρειες. Άκαμπτη συμπεριφορά, τυπικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση στη λεπτομέρεια.

Στον χώρο της Εκκλησίας, συχνά συναντούμε μια τάση, που απορρέει από πρότυπα Αγίων Ασκητών της Ερήμου, που ερμηνεύουν τα νευρωσικά συμπτώματα σαν πάθη, που εξαρτώνται από την προαίρεση του ανθρώπου και υποβάλλονται εκ μέρους του διαβόλου. Ιερείς που ασκούν το διακόνημα του Πνευματικού πατέρα (εξομολόγου και καθοδηγού πιστών), στους οποίους προσφεύγουν για καθοδήγηση ποικίλοι τύποι ανθρώπων δεν είναι ασύνηθες να υποστηρίζουν την παραπάνω άποψη και να εκλαμβάνουν συμπεριφορές που είναι δεδομένο ότι ανήκουν πρώτιστα στην φυσική, τη βιολογική και την ψυχολογική διάσταση, σαν καταστάσεις που οφείλονται σε ό,τι αποκαλείται «δαιμονισμός». Δηλαδή υποπίπτουν στο σοβαρό σφάλμα της αναγωγής, μιας πράγματι νοσηρής από ιατρικής άποψης ανθρώπινης συμπεριφοράς, στην θολή σφαίρα αυτού που μάλλον αυθαίρετα βαπτίζεται σαν «πνευματικό».  Επιχειρούν να ερμηνεύσουν νοσηρές καταστάσεις, που η σύγχρονη Ψυχιατρική ή Ψυχολογία μπορεί με ικανοποιητικό και αποτελεσματικό τρόπο να αντιμετωπίσει θεραπευτικά, γιατί τις έχει διερευνήσει προηγουμένως με επάρκεια, με υποδείγματα της λεγόμενης πατερικής θεολογίας ή και της νηπτικής παράδοσης της Εκκλησίας.

Όσο όμως είναι νοσηρή η τάση «πνευματικών πατέρων» ή «γερόντων» του εκκλησιαστικού χώρου να ανάγουν νευρωσικές ή ψυχωσικές καταστάσεις στη δικαιοδοσία του διαβόλου και να τις αντιμετωπίζουν, με σαφή αγνόηση και απαξία ακόμα της Επιστήμης, εφαρμόζοντας πρακτικές εξορκισμών, το ίδιο παρακινδυνευμένη είναι η τάση Ψυχιάτρων και Ψυχολόγων, παρασυρμένων συχνά από υποκειμενικές κοσμοαντιλήψεις τους, να συγχέουν ένα θρησκευόμενο πιστό, που έχει εκστατικές βιωματικές εμπειρίες με ό,τι περιγράφεται ως θρησκευτικό παραλήρημα. Διότι πράγματι, αν τα όρια μεταξύ ψυχικής υγείας και νόσου είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτα, συχνά η διάκριση της εκστατικής θρησκευτικής βιωματικής εμπειρίας από το θρησκευτικό παραλήρημα ως νοσηρό ψυχωσικό φαινόμενο είναι σχεδόν αδύνατη. Όταν μάλιστα κατά κανόνα,  αυτό που Επιστήμονες της Ψυχικής Υγείας τυποποιούν ως  θρησκευτικό παραλήρημα δεν ενέχει το στοιχείο της επικινδυνότητας είτε για τον ίδιο τον «πάσχοντα», είτε για τους τρίτους.

Με τα κριτήρια Ψυχιάτρων που είναι εγκλωβισμένοι στα ασφυκτικά όρια του ψυχρού ορθολογισμού τους, ενώ στερούνται συνάμα μιας αίσθησης του κόσμου με τα φτερά της ποίησης και του ελεύθερου στοχασμού, όλοι σχεδόν οι άγιοι άνθρωποι του Θεού όχι μόνο του Χριστιανισμού, αλλά και του Ισλάμ και του Ινδουϊσμού και άλλων οικουμενικών πνευματικών ρευμάτων του πανανθρώπινου πολιτισμού, αναμφίβολα θα χαρακτηρίζονταν σαν πάσχοντες από θρησκευτικό παραλήρημα, ενώ τα εκστατικά τους οράματα θα χαρακτηρίζονταν σαν ψευδαισθήσεις με θρησκευτικό περιεχόμενο.    

Θα περιορισθώ να αναφέρω τέτοιες μορφές αγίων. Πρώτα πρώτα η χορεία των Αγίων της Εκκλησίας που είναι γνωστοί ως διά Χριστόν σαλοί, μάλλον θα είχαν την ατυχία να εγκλεισθούν εφόρου ζωής σε κάποιο άσυλο ψυχικά ανιάτων. Ακόμα και αν επρόκειτο για την αγία Μαρία Σκομπτσόβα, μια Μοναχή ρωσικής καταγωγής που έζησε στο Παρίσι και κλείστηκε από τους Ναζί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης γιατί έσωζε Εβραίους, όπου εξοντώθηκε. Ήταν μια ποιήτρια, που στη Ρωσία υπήρξε στέλεχος του κόμματος των Μενσεβίκων και δήμαρχος της πόλης που ζούσε. Επέλεξε τον θάνατο εκούσια, παίρνοντας τη θέση μιας μητέρας που είχε επιλεγεί να σταλεί προς εξόντωση! Τί θα μπορούσε να ειπωθεί για τον άγιο Φραγκίσκο της Ασσίζης και τον άγιο Πάντρε Πίο, της εποχής μας, που είχαν την αιματηρή αίσθηση των στιγμάτων του Χριστού στο σώμα τους. Ίσως αν εξαιρέσουμε αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, όπως οι Τρεις Ιεράρχες, οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, ο άγιος Φώτιος ο Μέγας, που ήταν περισσότερο διανοούμενοι, θεολόγοι και συγγραφείς, όλοι οι άλλοι οι Άγιοι κάλλιστα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από Ψυχιάτρους ως ψυχικά ασθενείς με συμπτώματα θρησκευτικού παραληρήματος. Την ίδια μοίρα αναμφίβολα θα είχαν ένας Μουχιντίν ιμπν Άραμπι, που έλεγε πως τον καθοδηγούσε αόρατος πνευματικός Δάσκαλος, ενώ τα γραπτά του κοσμούν βιβλιοθήκες σημαντικών πανεπιστημίων του κόσμου, δίπλα στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, συντροφιά με τα κείμενα του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη. Το ίδιο θα συνέβαινε με τον Μεβλανά Τζελαλεντίν Ρουμί, που ενώ ήταν κορυφαίος Μουσουλμάνος θεολόγος του Ικονίου και  ποιητής, που η ποίησή του ως κλασική, προκαλεί θάμβος σε όσους την απολαμβάνουν ως μελετητές, είχε αγνοήσει την διακεκριμένη κοινωνική θέση του Διδασκάλου της θεολογίας για να μαθητεύσει πλάι σε έναν «αμαθή» και ίσως «άξεστο» περιπλανώμενο Δερβίση, τον Σεμσεντίν από την Ταυρίδα. Και ενώ στην Εκκλησία υπάρχουν οι διά Χριστόν σαλοί, στους δρόμους του Ισλάμ, διασταυρώνονται με τους Μετζνούν, τους τρελλούς του Αλλάχ. Είναι παράφρονες, με τα κριτήρια του «καθώς πρέπει»  κόσμου και των Ψυχιάτρων, διότι πυρπολούνται από ένθεο έρωτα και κάνουν πράγματα, που μόνον ένας ερωτευμένος σε κατάσταση παροξυσμού μπορεί να κατανοήσει. Αλλά τα ίδια ισχύουν για τον σύγχρονο Ινδό μύστη, τον Σρι Ραμακρίσνα, που μαρτυρούσε ότι δέχθηκε μέσα στην ύπαρξή του ζωντανό τον Ιησού Χριστό και έκτοτε ένιωθε ότι είχε επέλθει ένα είδος μυστικής υποστατικής σύγχυσης μεταξύ του ίδιου και του Ιησού. Αλλά ακόμα και ο Μαχάτμα Γκάντι, ίσως να αποτελούσε δείγμα νοσηρής συμπεριφοράς λόγω θρησκευτικού παραληρήματος κατά τους Ψυχιάτρους και τους Ψυχολόγους που δεν διαθέτουν λεπτότητα πνευματική, ούτε μπορεί να δακρύσουν από έναν στίχο του Ελύτη ή του Σεφέρη, ένα τραγούδι του Λόρκα ή ένα κομμάτι στοχασμών του Χαλίλ Γκιμπράν…. Είμαι βέβαιος ότι χιλιάδες στίχοι χαϊκού θα κατατάσσονταν από δογματικούς και αγκυλωμένους στους περιορισμούς τους Ψυχιάτρους σε μια νοσηρή παραληρητική ποίηση θρησκευτικής προέλευσης, ενώ τα κοάν του Βουδισμού Ζεν θα είχαν ίσως την τύχη σκουπιδιών λόγω έκδηλης παραληρητικής νοσηρότητας…. Μάλλον η ίδια αντιμετώπιση μπορεί να ισχύει για ποιήματα σουρεαλιστικά, αν και για λόγους κοσμικού καθωσπρεπισμού θα ήταν κεκρυμμένη η όποια απαξία για ψυχιατρικούς λόγους. 

Ας αποστασιοποιηθούμε για λίγο από το θρησκευτικό παραλήρημα. Διότι βιώματα που υπερβαίνουν την πεπατημένη ή ό,τι θεωρείται ως κοινωνικά αποδεκτό, συναντούμε και σε ανθρώπους που δεν διατυμπανίζουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους και ίσως έναντι του θρησκευτικού φαινομένου κρατούν μια ουδέτερη στάση. Θα ήθελα να αναφερθώ στο διεθνές κίνημα, που είναι γνωστό ως Hearing Voices Network, γνωστό και στην Ελλάδα ως Δίκτυο Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές.  

Το Δίκτυο έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους και για ανθρώπους, που ακούν φωνές ή έχουν παρόμοιες ασυνήθιστες εμπειρίες. Επίσης συμμετέχουν φίλοι, συγγενείς, εργαζόμενοι που θέλουν να εκφράζουν στην πράξη τις έντονες αντιρρήσεις τους ως προς τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα Ψυχικής Υγείας. Το Δίκτυο προσεγγίζει με διαφορετικό τρόπο από την κατεστημένη ή παραδοσιακή Ψυχιατρική τους «ανθρώπους που ακούνε Φωνές». Δεν αντιμετωπίζει τις εμπειρίες αυτών των ανθρώπων ως ‘ψευδαισθήσεις’, ούτε ως συμπτώματα ενός ελαττωματικού εγκεφάλου, αλλά ως βιώματα με νόημα που συνδέονται στενά με την προσωπική ιστορία κάθε ατόμου.

Η λύση που προτείνει πιο συχνά η Ψυχιατρική είναι καταστολή του «ασθενή», με όλα τα αρνητικά επακόλουθα, όπως είναι ο στιγματισμός, η κοινωνική απομόνωση και η εν γένει αποδυνάμωση, ιδίως με την χρήση καταστροφικών ψυχοφαρμάκων. Το κίνημα Hearing Voices Network είναι αντίθετο σε μοντέλα χειραγώγησης και προσπαθεί να προσφέρει επιλογές χειραφέτησης και αξιοποίησης των πολύτιμων εμπειριών των ανθρώπων.

Όλα όσα έχω γράψει προηγουμένως οφείλονται στην αγωνία που με διακατέχει από τον μεγάλο κίνδυνο που προκύπτει, από την εξάρτηση της Ψυχιατρικής από την διελκυστίνδα μεταξύ Επιστήμης και Θεραπαινίδας Καταστολής, όταν καταπιάνεται με ανθρώπους, που ούτε επικίνδυνοι είναι, ούτε μπορεί με αντικειμενικότητα να διαγνωσθεί ότι πάσχουν από ψυχικό νόσημα ή διαταραχή με την ετικέτα του θρησκευτικού παραληρήματος.

Είναι κατάντια και φοβερό ολίσθημα η κατάπτωση της Ψυχιατρικής από το βάθρο μιας ιατρικής ειδικότητας στο επίπεδο ενός οργάνου καταστολής. Η Ιατρική, όπως και κάθε Επιστήμη, κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν αποτελεί για κανένα λόγο αυτοσκοπό. Υπάρχει για να υπηρετεί τον άνθρωπο και την υγεία του.

Ο νόμος 2071/1992 «Εκσυγχρονισμός και Οργάνωση Συστήματος Υγείας» επιχειρεί να θέσει δικλείδες ασφαλείας για την αποτροπή της κατάχρησης των μέσων περιφρούρησης της ψυχικής υγείας των ανθρώπων, ιδίως όταν εφαρμόζονται περιπτώσεις ακούσιας νοσηλείας. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του παραπάνω νόμου έχουν προκαλέσει την αυτεπάγγελτη έρευνα της Ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του Πολίτη, για περιπτώσεις ακούσιας νοσηλείας ψυχικά ασθενών και έχει συνταχθεί σχετική έκθεση (Μάιος 2007).

Το σημείωμά μου τούτο κλείνει με μια υπόμνηση προς πάντες και κυρίως προς τους Επιστήμονες της Ψυχικής Υγείας, Ψυχίατρους και Ψυχολόγους: Η αξιοπρέπεια και η ελευθερία του ανθρώπινου προσώπου έχει προέχουσα αξία στο σύστημα πολιτισμού μας, και στα πλαίσια του κράτους δικαίου, που οφείλει να είναι η Ελλάδα, ως κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Η διασφάλιση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι, όταν αβασάνιστα περιορίζεται η ελευθερία και η αυτοδιάθεση ενός ανθρώπου, γιατί κατά την άποψη κάποιων Ψυχιάτρων, εμφανίζουν συμπεριφορές που παρεκκλίνουν από ό,τι θεωρείται απ’ αυτούς κανονικό ή κοινωνικά αποδεκτό σαν υγιής συμπεριφορά.

©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

10/06/2016

Εξομολόγηση.... Με αφορμή την Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας....

Ο βουβός σπαραγμός ενός ανθρώπου, που κάποτε βαπτίσθηκε στην κολυμβήθρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, χωρίς να βάλει στη ζωή του ως τώρα αρχή μετανοίας

Ανοίγω το Ευαγγέλιο του Ιωάννη και διαβάζω από την προσευχή του Ιησού στον Κήπο της Γεσθημανή, προτού τον συλλάβουν. Είναι η προσευχή της μέγιστης αγωνίας, που συνήθως την αποκαλούν αρχιερατική προσευχή. «…ἁγίασον αὐτοὺς ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου· ὁ λόγος ὁ σὸς ἀλήθειά ἐστι…Οὐ περὶ τούτων δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πιστευόντων διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ, ἵνα πάντες ἓν ὦσιν, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας.  κἀγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμὲν…».

Διαβάζω όσα σχετίζονται με τη σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που πρόκειται να συνέλθει μετά από λίγες μέρες, την γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας, την Πεντηκοστή. Κι εγώ που είμαι ολιγόπιστος, για να μην πω εντελώς ανάπηρος ως προς την πίστη, σκανδαλίζομαι βαθειά με όσα μαθαίνω. Επίσκοποι αναδεικνύονται ανάξιοι για το ωμοφόριό τους, αφού με ενέργειες  και με λόγια φανερώνουν άγνοια για το τί είναι στ’ αλήθεια η Εκκλησία του Χριστού. Ολόκληρες κατά τόπους Εκκλησίες, δηλώνουν χωρίς περίσκεψη και ντροπή ότι δεν θα συμμετάσχουν στη Σύνοδο, τώρα, λίγες μέρες πριν από την Πεντηκοστή. Πενήντα χρόνια ετοιμάζεται τούτο το κορυφαίο για την Ορθόδοξη Εκκλησία γεγονός, κι αυτοί, προβάλλοντας λόγους πονηρούς και κίβδηλους, έως ευτελείς, πάντως ξένους πέρα ως πέρα προς την αλήθεια του Χριστού, εγείρουν ενστάσεις για να μη λάβουν μέρος στη Σύνοδο. Και ούτε περνά από το νου, αυτών που είχαν τον πρώτο λόγο  για μια τέτοια απόφαση, ότι ίσως η απόφασή τους κατά της Συνόδου, διότι περί αυτού πρόκειται, τους θέτει εκτός της Εκκλησίας του Χριστού, αφού αρνούνται να κάνουν υπακοή στην Αλήθεια και να δυναμιτίζουν την Ενότητα της Εκκλησίας;

Της Αναλήψεως 2016

Laylatul Baraat

Η ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗΣ

Στο Ισλάμ υπάρχει μια γιορτή, που αρχίζει με την δύση του ήλιου την 14^η μέρα του μήνα Σιαμπάν και τελειώνει με την αυγή του ήλιου την 15^η μέρα του Σιαμπάν. Είναι γνωστή στα αραβικά ως Laylatul Baraat, ενώ στα τουρκικά λέγεται Berat Kandili. Φέτος συμπίπτει με την 21^η Μαΐου. Πρόκειται για τη Νύχτα της Συγχώρεσης.

Οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν, πως αυτή τη νύχτα, ο Θεός κατεβαίνει από τον ουρανό, και αφήνει να χυθεί το έλεός Του χωρίς τον παραμικρό περιορισμό. Απόψε, εκδηλώνεται η ευσπλαχνία του Θεού προς τους ανθρώπους στο έπακρο. Η αγάπη του Θεού για το ανθρώπινο γένος, απόψε ματώνει. Ο πόνος που νιώθει ο Αλ Ουαντούντ (Αυτός που αγαπά), για τις πληγές των ανθρώπων που αφήνουν τα κάθε λογής αμαρτήματα, για τα σημάδια των τραυμάτων στις καρδιές και στις συνειδήσεις μας, από τα λάθη και την λειψή αγάπη μας, έρχεται ακριβώς ο πόνος του Αλλάχ και γίνεται σφουγγάρι, που σβήνει τα σημάδια των αμαρτιών, μοιράζοντας συγχώρεση.

Η συγχώρεση είναι το φάρμακο που μετατρέπει την απογοήτευση σε ελπίδα· είναι η δύναμη που δίνει κουράγιο και μπορούμε να συνεχίζουμε την οδοιπορία μας στο δρόμο της ζωής χωρίς βογκητά.

Μακάρι όλες και όλοι να ανοίξουμε τις καρδιές μας για να δεχθούμε το έλεος του Θεού, να πλημμυρίσουμε από την γλύκα του Αλ Ουαντούντ και να νιώσουμε πόσο πολύτιμη είναι η ευλογία της συγχώρεσης, που δεχόμαστε, αλλά και προσφέρουμε σε όλους εκείνους που μας έχουν πικράνει, μας έχουν αδικήσει….

Laylatul Baraat Mubarak!

Αλή Οσμάν Ουαντούντ

Ο πατερούλης Στάλιν, οι Τάταροι και η Jamala της Eurovision

Η πολιτική συνδέεται με το ενεργές ενδιαφέρον των ανθρώπων μιας κοινότητας (μικρής ή μεγάλης σε μέγεθος είναι αδιάφορο) για τα κοινά, και εκφράζεται με τη συμμετοχή των πολιτών (των μελών  της κοινότητας) στις εν γένει διαδικασίες διοίκησης και διαχείρισης των κοινών υποθέσεων. Η πολιτική από πολλούς έχει αποκτήσει αυταξία και μάλιστα υπάρχει σε διάκριση από τους ανθρώπους συχνά. Ενώ η πολιτική είναι μια έκφραση ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο μανιχαϊσμός, μολονότι θρησκευτικής προέλευσης θέαση των πραγμάτων, με χαρακτηριστικό μια σχιζοειδή ή διπολική   τεμάχιση του κόσμου, έχει επηρεάσει και άλλες ανθρώπινες δράσεις, χωρίς να εξαιρείται η πολιτική, όταν κυρίως θεμελιώνεται σε δόγματα και υποτιθέμενες σταθερές αξίες.

Αφορμή για όσα ανέφερα πιο πάνω μου έδωσαν οι αντιδράσεις πολλών για την ανάδειξη του τραγουδιού συμμετοχής της Ουκρανίας στο πανηγύρι, μάλιστα κατά τη γνώμη μου κακής ποιότητας, που λέγεται Eurovision.

Το τραγούδι «1944» που το τραγούδησε μια εξαιρετικά όμορφη Τατάρισσα της Ουκρανίας, η Jamala, χαρακτηρίστηκε και θα συμφωνούσα κι εγώ, ως ένα μοιρολόγι για όσα έπαθαν οι Τάταροι της Κριμαίας το 1944 από τον Στάλιν. Οι Τάταροι της Κριμαίας, τουρκικός λαός και Μουσουλμάνοι, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση είχαν αυτονομία και προνόμια κοινοτικής αυτοδιαχείρισης. Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Στάλιν, που αναδείχθηκε στυγνός και ανάλγητος δικτάτορας, η αυτονομία των Τατάρων καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από καταπίεση. Όταν καταλήφθηκε η Κριμαία από τους Ναζί πράγματι υπήρξαν Τάταροι που συγκρότησαν ένοπλα τμήματα μέσα στις τάξεις του γερμανικού στρατού. Ήταν μια φυσική και ανθρώπινη αντίδραση στην σταλινική καταπίεση. Μετά το τέλος του πολέμου, το 1944 ο Στάλιν και ο Μπέρια οργάνωσαν ένα πρόγραμμα συνολικής εθνοκάθαρσης της Κριμαίας από τους Τατάρους, όπως άλλωστε και από τους Έλληνες. Οι Τάταροι μεταφέρθηκαν βίαια στο Ουζμπεκιστάν και στη διαδρομή κάποιες χιλιάδες δεν άντεξαν και πέθαναν, ενώ οι Έλληνες μεταφέρθηκαν στον Καύκασο. 

Το Νοέμβριο του 1939, τρεις μήνες μετά την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στη Φινλανδία, με σκοπό να ενσωματώσουν εδάφη της χώρας στη Σοβιετική Ένωση, δήθεν χάριν της προστασίας του τότε Λένινγκραντ. Στην ιστοριογραφία η σύγκρουση Σοβιετικών και Φιλανδών ονομάσθηκε «Χειμερινός Πόλεμος» και τελείωσε με τη Συνθήκη Ειρήνης της Μόσχας τον Μάρτιο του 1940. Από την Κοινωνία των Εθνών η εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στη γειτονική της χώρα κρίθηκε παράνομη επίθεση και υπήρξε αφορμή αποβολής της Σοβιετικής Ένωσης από τον Διεθνή Οργανισμό στα τέλη του 1939.

Υπάρχει μία τάση, όποιος λαός αντιστάθηκε στην σοβιετική επεκτατικότητα, κυρίως επί Στάλιν, να χαρακτηρίζεται φασίστας ή ιδίως σήμερα νεοναζί, όπως έχει συμβεί πρόσφατα με το σύνολο των Ουκρανών, που αρνούνται να είναι υποχείρια του Πούτιν και έχουν χαρακτηρισθεί γι’ αυτό σαν νεοναζί.

Ακόμα και για τους Βόσνιους Μουσουλμάνους, που συγκρότησαν ένοπλα τμήματα και ενσωματώθηκαν στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής της Γιουγκοσλαβίας, μολονότι παρασύρθηκαν από τον Ναζί Μουφτή της Ιερουσαλήμ Αλ Χουσεϊνί, αν ψάξουμε, θα βρούμε, πέραν της πολιτικής την ανθρώπινη διάσταση αυτής της στράτευσης με του Γερμανούς Ναζί. 

Οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας ήταν Βογόμιλοι, που τόσο οι Ορθόδοξοι Σέρβοι, όσο και οι Καθολικοί Κροάτες τους καταδίωκαν με μόνη διέξοδο ή τον θάνατο ή την μεταστροφή τους σε μια από τις δύο μορφές χριστιανικής «ορθοδοξίας». Τελικά, με την επέκταση της οθωμανικής εξουσίας ασπάσθηκαν εκούσια το Ισλάμ και βρήκαν την ησυχία τους. Κάποια παράλληλη ιστορία διαδραματίσθηκε με τους Πομάκους του ορεινού όγκου της Ροδόπης, που ανέκαθεν ήταν εκτεθειμένοι ως Βογόμιλοι κι αυτοί στην βουλγαρική «χριστιανική» απανθρωπιά και βαρβαρότητα, μέχρι τη δύση του καθεστώτος Ζίβκοφ!

Όταν το 1918 αναδύθηκε στη διεθνή σκηνή το Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, που αργότερα, το 1929, μετονομάσθηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης ονομάζονταν με πλήρη απαξία «Τούρκοι» και αντιμετωπίζονταν εχθρικά λόγω θρησκείας από τους φυλετικούς συγγενείς τους που ήταν Χριστιανοί, Ορθόδοξοι και Καθολικοί. Η καταφρόνια, η περιθωριοποίηση δεν ήθελε πολλά για να βρει κάποια διέξοδο, ώστε αυτό που θεωρούνταν για τους Χριστιανούς Γιουγκοσλάβους σαν μίασμα, δηλαδή οι Μουσουλμάνοι της χώρας, να διεκδικήσουν την οφειλόμενη αξία τους, έστω με έναν τρόπο ιστορικά όχι ορθό, δεχόμενοι ορισμένοι απ’ αυτούς να γίνουν όργανα των δυνάμεων του Άξονα.

Αυτά τα λίγα θέλησα να επισημάνω με τούτο το σημείωμά μου, γιατί η σχιζοφρένεια και ο δογματισμός στην πολιτική-είδωλο βλάπτει σοβαρά την ψυχολογική και νοητική υγεία μας…. 

Αξίζει να έχουμε κατά νου, ότι ιδίως για την πολιτική, ισχύει εκείνο που αποδίδεται στον Πρωταγόρα: «πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ἄνθρωπος…». Και ακόμη τελευταίο: Ο ανθρώπινος πόνος, η ταπείνωση και οι διωγμοί, μπορεί με τον καιρό να λησμονούνται, έτσι φαίνεται, μα στο βάθος της συλλογικής μνήμης των ανθρώπων, οι πληγές βουβές, πονούν και είναι ώρες που γιγαντώνουν φαντάσματα και βρικόλακες….

©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

16/05/16

 

Η ΥΒΡΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

Η ΥΒΡΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

Οι Μητροπόλεις των λεγόμενων Νέων Χωρών στην ελληνική επικράτεια ανήκουν στην κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά η διοίκησή τους ασκείται επιτροπικά, σύμφωνα με τους όρους της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης του 1928, από την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος. Το καθεστώς αυτό είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο, όπως συνάγεται από τη διάταξη του άρθρου 3 παράγρ. 1 του Συντάγματος, που αναφέρει επί λέξει ότι: H Oρθόδοξη Eκκλησία της Eλλάδας, …είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Iερά Σύνοδο των εν ενεργεία Aρχιερέων και από τη Διαρκή Iερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Kαταστατικός Xάρτης της Eκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Tόμου της κθ΄ (29) Iουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928.

Ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος (νόμος 590/1977) στη διάταξη του άρθρου 1 παράγρ. 3 αναφέρει τα εξής: Η Εκκλησία της Ελλάδος περιλαμβάνει τας Μητροπόλεις της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος, συμφώνως προς τον από 29ης Ιουνίου 1850 Πατριαρχικόν και Συνοδικόν Τόμον και τας από Ιουλίου 1866 και Μαΐου 1882 Πατριαρχικάς Συνοδικάς Πράξεις και τας Μητροπόλεις των Νέων Χωρών, συμφώνως προς την από 4ης Σεπτεμβρίου 1928 Πατριαρχικήν και Συνοδικήν Πράξιν του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

            Ενόψει της αδιαμφισβήτητης ανώτατης κανονικής δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών (Ηπείρου, Μακεδονίας, Θράκης και Νήσων του Αιγαίου), κατόπιν Πατριαρχικής και Συνοδικής αποφάσεως προσκλήθηκε να συμμετάσχει στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που θα συνέλθει στην Κρήτη τον Ιούνιο, ως μέλος της Αντιπροσωπείας του Οικουμενικού Θρόνου, ο Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Ιωήλ. Η πρόσκληση διαβιβάστηκε προς την Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και τελικά εκδόθηκε στις 11 Μαΐου 2016, σύμφωνα με το σχετικό ανακοινωθέν η εξής απόφαση: Κατόπιν εγγράφου του Σεβ. Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ επί της προσκλήσεως της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου να μετάσχει ως Μέλος της Πατριαρχικής Αντιπροσωπείας στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, η Δ.Ι.Σ. αποφάσισε να μην επιτρέψει την κατά τα ανωτέρω συμμετοχή του, λαβούσα υπ’ όψιν αφ’ ενός μεν ότι η Πατριαρχική Πράξη του 1928 δεν περιλαμβάνει κάτι σχετικό, αφ’ ετέρου δε τυγχάνει κανονικώς άτοπο να μετέχει ο αυτός Ιεράρχης σε Συνοδικά Όργανα δύο Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.

Η άρνηση της Δ.Ι.Σ. της Εκκλησίας της Ελλάδος να επιτρέψει έναν Ιεράρχη, που η Μητρόπολη που διαποιμαίνει, κανονικά ανήκει στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, προκαλεί κατάπληξη και εκτός του ότι είναι εντελώς αβάσιμη, υποδηλώνει αναμφίβολα διάθεση ρήξης μεταξύ της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Θρόνου, χωρίς να υπάρχει βάσιμος λόγος, με εκκλησιαστικά κριτήρια.

Πρέπει να επισημανθούν δύο πράγματα. Πρώτον, ότι ο άγιος Εδέσσης δεν καλείται να συμμετάσχει στην διοικούσα το Οικουμενικό Πατριαρχείο Ιερά Σύνοδο, αλλά στην Αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, που θα λάβει μέρος στην Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, κορυφαίου εκκλησιαστικού γεγονότος. Τα επιχειρήματα της απόφασης της Δ.Ι.Σ., ότι κάτι παρόμοιο δεν προβλέπεται στην Πατριαρχική Πράξη του 1928 και ότι είναι «κανονικώς άτοπο να μετέχει ο αυτός Ιεράρχης σε Συνοδικά Όργανα δύο Αυτοκεφάλων Εκκλησιών», είναι πέρα ως πέρα αβάσιμα και προκλητικά υβριστικά έναντι του Οικουμενικού Θρόνου, ιδίως με την χρήση των λέξεων «κανονικώς άτοπο». Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ποτέ δεν παραιτήθηκε από τα κανονικά δικαιώματά του στις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών. Επιτροπικά ανέθεσε στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Εκκλησίας της Ελλάδος, μόνο την διοίκηση αυτών των εκκλησιαστικών επαρχιών του Θρόνου, για λόγους που είχαν σχέση με πολιτικές συγκυρίες της εποχής.  Μια Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη, όπως αυτή του 1928, που επιγράφεται «Περί τῆς Διοικήσεως τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῶν Νέων Χωρῶν», είναι φαιδρό να απαιτείται να ρυθμίζει μελλοντικές περιπτώσεις, που ούτως ή άλλως αναφέρονται σε ανούσιες και τριτεύουσας σημασίας λεπτομέρειες, όταν ρυθμίζεται το ζητούμενο μείζον και κεφαλαιώδες θέμα. Το σημαντικό ζήτημα που έχει ρυθμιστεί κανονικά με την Πράξη του 1928 είναι η απαρασάλευτη κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Θρόνου  στις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών και η ανάθεση εκ μέρους της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως της διοίκησής τους συνοδικά, στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, επιτροπικώς, δηλαδή προσωρινώς, σύμφωνα με το νόημα που έχουν οι λέξεις «επίτροπος» και «επιτροπικώς». Η επιτροπεία πάντοτε αναφέρεται σε μια κατάσταση προσωρινή, άχρι καιρού, και πάντως όχι μόνιμη.

Η πλήρωση του επισκοπικού θρόνου της Θεσσαλονίκης, μετά την κοίμηση του Μητροπολίτη Παντελεήμονος του Χρυσοφάκη, είχε προκαλέσει και τότε την εμφάνιση αμφισβητήσεων εκ μέρους της Ελλαδικής Εκκλησίας, ως προς την δικαιοδοσία επί των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης από την Λήμνο, είχε κάνει τις εξής δηλώσεις, που νομίζω πως παραμένουν επίκαιρες, όσον καιρό υπάρχουν κύκλοι στην Εκκλησία της Ελλάδος, που επιθυμούν να αποκόψουν τις Μητροπόλεις του Θρόνου από την Κωνσταντινούπολη. Είχε δηλώσει τότε ο Πατριάρχης: «Διετηρήθησαν και διατηρούνται οι αρχαίοι πνευματικοί και κανονικοί δεσμοί μεταξύ των ιστορικών τούτων επαρχιών του θρόνου(των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών) και του Κέντρου της Ορθοδοξίας. Δεν είναι  δυνατόν να μη διατηρηθούν, διότι οι πνευματικοί δεσμοί υπερισχύουν των ιστορικών αλλαγών επειδή στηρίζονται επί αισθημάτων αγάπης η οποία ουδέποτε εκπίπτει».

Είναι αλήθεια, ότι υπήρξε προσπάθεια το 2003 εκ μέρους του καθηγητή Παναγιώτη Μπούμη, ίσως και άλλων, να δοθεί μια άλλη ερμηνεία στην έννοια του όρου επιτροπικώς της Πατριαρχικής Πράξης του 1928. Νομίζω όμως τελικά, δεν ήταν επιτυχημένο και πειστικό το εγχείρημα να τεθεί η λέξη σε ένα προκρούστειο κρεβάτι….

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, που μνημονεύεται και στο Σύνταγμα, εισάγει σαφή διάκριση μεταξύ των Μητροπόλεων της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος και των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών.

Προκαλεί αρνητική εντύπωση η στάση των μελών της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που προέρχονται από Μητροπόλεις των Νέων Χωρών, δηλαδή ανήκουν στο κλίμα του Οικουμενικού Θρόνου και δέχθηκαν χωρίς ίχνος αιδούς να προσυπογράψουν την παραπάνω απόφαση, που απαγορεύει την συμμετοχή του Αγίου Εδέσσης στην Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Πρόκειται για τους Μητροπολίτες   Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιο, Καστορίας Σεραφείμ,  Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητο, Κασσανδρείας Νικόδημο, Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγο και Σιδηροκάστρου Μακάριο. Το δυσάρεστο μάλιστα είναι, ότι επανειλημμένα αυτοί οι ίδιοι Μητροπολίτες, έχουν δείξει την υπακοή τους στον Θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, μάλλον υποκριτικά, αλλά σε μια κρίσιμη στιγμή έχουν αποδειχθεί πνευματικά αφερέγγυοι.

Το κανονικό ατόπημα, με την πρόσκληση του Μητροπολίτη Εδέσσης Ιωήλ να συμμετάσχει στην Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Θρόνου στην Μεγάλη Σύνοδο, δεν μπορεί να χρεωθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά μόνο και αποκλειστικά στην Εκκλησία της Ελλάδος. Μάλιστα πρόκειται για ένα ατόπημα που ενέχει το στοιχείο της ύβρεως, τόσο έναντι των Ιερών Κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, όσο και έναντι της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.

©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

13/05/2016

יום השואה

ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ

          Κάθε χρόνο η 27^η του μήνα Νισάν, του ιουδαϊκού ημερολογίου, που εφέτος αρχίζει από τη δύση του ήλιου της 4^ης Μαΐου 2016, έχει ορισθεί ως Ημέρα του Ολοκαυτώματος. Στα εβραϊκά είναι η Γιομ Χασσοά.

          Η Γιομ Χασσοά είναι ημέρα μνήμης για τα έξι εκατομμύρια αθώων ανθρώπων, που εξοντώθηκαν φρικτά από τους Γερμανούς Ναζί, για έναν και μοναδικό λόγο: Επειδή είχαν γεννηθεί Εβραίοι!

          Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων υπήρξε το πιο φοβερό και ολοκληρωτικά μαζικό έγκλημα, που έχει γνωρίσει η ιστορία του κόσμου. Θύτες του οι φορείς μιας απάνθρωπης ιδεολογίας, αυτής του Ναζισμού και θύματα άνθρωποι, που αμφισβητήθηκε αυθαίρετα η ανθρώπινη ιδιότητά τους, μόνο γι’ αυτό που ήταν και όχι για κάτι που έπραξαν. Στερήθηκαν την αξία του ανθρώπινου προσώπου γιατί ήταν Εβραίοι.

Οι Γερμανοί Ναζί, με τους συμμάχους τους, (Ρουμάνους και Βούλγαρους, Ούγγρους και Κροάτες, Γάλλους του Βισύ και Σλοβάκους, που είχαν προσχωρήσει εκούσια στον Άξονα, μέσα σε μια περίοδο λίγων μηνών μεταξύ Νοεμβρίου 1940 και Ιουνίου 1941), οργάνωσαν μια εκτεταμένη ανθρωποκάθαρση της Ευρώπης, για να εξαλείψουν όλους εκείνους που σύμφωνα με την ναζιστική ιδεολογία θεωρούνταν υπάνθρωποι (στα γερμανικά Untermenschen). Έπρεπε να εξοντωθούν όλοι οι Εβραίοι της Ευρώπης και το σχέδιο αφανισμού τους ονομάσθηκε η «Τελική Λύση» του εβραϊκού προβλήματος. Άλλες ομάδες πληθυσμών, που είχαν κριθεί σαν υπάνθρωποι και δεν είχαν δικαίωμα ύπαρξης ήταν οι Ρομά και οι ομοφυλόφιλοι, όπως και οι Σλάβοι, με σειρά προτεραιότητας στην απαξία τους Τσέχους, τους Πολωνούς και τους Ρώσους. Εξοντώθηκαν πάρα πολλοί Ρομά, αρκετοί ομοφυλόφιλοι και πολλοί Σλάβοι. Το Ολοκαύτωμα όμως των Εβραίων, είναι τραγικά μοναδικό, λόγω του μεγέθους των θυμάτων και του συστηματικού σχεδιασμού να επιτευχθεί η Τελική Λύση, που απέβλεπε στην εξαφάνιση της εβραϊκής παρουσίας από την Ευρώπη.

          Οι Γερμανοί Ναζί δεν είχαν εφεύρει τον ακραίο και δολοφονικό αντισημιτισμό που προκάλεσε το Ολοκαύτωμα!

          Μέσα στους κόλπους της χριστιανικής Ευρώπης, ιδίως από τον 4^ο αιώνα μ.Χ., αναπτύχθηκε ένας κατ’ αρχάς θρησκευτικός αντι-ιουδαϊσμός, που σιγά σιγά αλλά σταθερά, αναμίχθηκε με την κουλτούρα των χριστιανικών λαών και μετασχηματίστηκε σε αντισημιτισμό.

Χριστιανοί συγγραφείς και ηγέτες, γνωστοί ως Πατέρες της Εκκλησίας, αρκετά νωρίς ανέπτυξαν και καλλιέργησαν στους Χριστιανούς την άποψη, ότι οι Εβραίοι, όχι μόνο της εποχής του Ιησού, αλλά κάθε εποχής, ήταν υπαίτιοι, αλλά και υπόλογοι, για την σταύρωση του Χριστού. Ο Αυγουστίνος της Ιππώνος και ο Αμβρόσιος των Μεδιολάνων, που απέκτησαν μεγάλο κύρος στη Δύση υποστήριζαν την παραπάνω θέση. Εκείνος που διακρίθηκε για την πολεμική του κατά των Εβραίων, ήταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Στους οκτώ λόγους του «κατά Ιουδαίων», ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, χρησιμοποιεί ακραία και ιστορικά αβάσιμα επιχειρήματα κατά των Ισραηλιτών και εξαιρετικά βάναυσες και χυδαίες εκφράσεις. Ο μεταφραστής της Βίβλου στα λατινικά, γνωστής ως Vulgata, Ιερώνυμος, διακρίνεται επίσης για τα αντι-ιουδαϊκά του κηρύγματα, αλλά και για το αντιεβραϊκό περιεχόμενο της ακολουθίας της Μεγάλης Παρασκευής της Δυτικής Εκκλησίας που είχε συντάξει. Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, έχει γράψει αρκετές σελίδες, έντονα αιχμηρές κατά των Ισραηλιτών. Εξαίρεση στην επικρατούσα στάση με κατηγορίες, βρισιές και αβάσιμες διαβολές κατά των Εβραίων, αποτελεί η στάση υπέρ του λαού Ισραήλ του εκκλησιαστικού ιστορικού Ευσεβίου Καισαρείας (265-340).

Ίσως όμως το πιο αντισημιτικό έργο που έχει γραφτεί από Χριστιανό, είναι αυτό που έγραψε το 1543 ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο ηγέτης της εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης στη Δύση, με τίτλο «Von den Jüden und iren Lügen» (Για τους Εβραίους και τα Ψέμματά τους). Στη Ναζιστική Γερμανία αυτό το έργο των εξήντα πέντε χιλιάδων (65.000) λέξεων, που απ’ την αρχή ως τέλος περιέχει φοβερές κατηγορίες κατά των Ιουδαίων, «τιμήθηκε» ιδιαίτερα. Εκδόθηκε πολλές φορές και κυκλοφόρησε από το χιτλερικό καθεστώς εκτεταμένα. Μάλλον είναι απόλυτα βάσιμος ο ισχυρισμός, ότι το παραπάνω αντισημιτικό παραλήρημα του Λουθήρου, υπήρξε το έμβρυο που εμφανίστηκε ως ναζιστικός αντισημιτισμός και οδήγησε στο έγκλημα του Ολοκαυτώματος κατά των Εβραίων!

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επανειλημμένα έχει ομολογήσει το αμάρτημά της κατά των Εβραίων και έχει προχωρήσει σε απάλειψη των αναμφίβολα αντισημιτικών λειτουργικών κειμένων της. Σχεδόν όλες οι Ευαγγελικές Εκκλησίες, που έλκουν την καταγωγή τους από την Μεταρρύθμιση του Λουθήρου, έχουν αποκηρύξει απερίφραστα τον λουθηρανικό και γενικότερα τον αντισημιτισμό. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, υπήρξαν πρωτοβουλίες, κυρίως του Οικουμενικού Πατριάρχη, που είχαν χωρίς αμφιβολία χαρακτήρα καταγγελίας και καταδίκης του αντισημιτισμού. Αλλά, πατερικά κείμενα και συλλογές λόγων, όπως αυτοί του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, με σαφές αντισημιτικό περιεχόμενο, παραμένουν στον θώκο μιας ιδιόμορφης ιερότητας, που δύσκολα την αγγίζει η κριτική. Το ίδιο συμβαίνει με την αντιμετώπιση κειμένων ακολουθιών, ιδίως της Μεγάλης Εβδομάδας, που είναι έντονα αντι-ιουδαϊκά και αναμφίβολα προσφέρουν έδαφος για την καλλιέργεια αντισημιτισμού. Κανένας ιεράρχης ή Σύνοδος Επισκόπων, φαίνεται πως δεν διανοείται ως τώρα, ούτε τολμά να τα «αποκαθάρει» ή έστω να δώσει μια ερμηνεία στο περιεχόμενό τους, που να είναι σαφής η αποστασιοποίηση της Εκκλησίας από τον αντισημιτισμό που εκλαμβάνεται ότι  υπονοούν. Ίσως η μόνη τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, που μέλη της συμμετείχαν ενεργά σε αντισημιτικές πρωτοβουλίες στα χρόνια του μεσοπολέμου και της ναζιστικής Κατοχής ήταν αυτή της Ρουμανίας, που ανέχθηκε να υπάρξουν δεσμοί, ανάμεσα στην Εκκλησία και στην Σιδηρά Φρουρά, που ήταν ένα ακραίο εθνικιστικό κίνημα, με σαφείς αντισημιτικές διακηρύξεις.

Δεν ήταν λίγοι οι Ορθόδοξοι ιερείς και οι φοιτητές της Θεολογίας που είχαν ενταχθεί στις τάξεις των Λεγεωναρίων της Σιδηράς Φρουράς και είχαν λάβει μέρος σε αντιεβραϊκά πογκρόμ.

Το ιστορικό μυθιστόρημα ‘25^η Ώρα’ του Ορθόδοξου ιερέα και συγγραφέα Βίργκιλ Γκεοργίου, δείχνει πολλές από τις τραγικές όψεις των διωγμών των Εβραίων της Ρουμανίας, εκείνη την περίοδο που η χώρα ήταν δέσμια στο άρμα της ναζιστικής Γερμανίας….
Αλλά και στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής και της εφαρμογής των μέτρων για την επίτευξη της "Τελικής Λύσης", εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις, η Ορθόδοξη Εκκλησία αντιμετώπισε την εξόντωση των Εβραίων της χώρας και κυρίως της Θεσσαλονίκης, αλλά και των Ιωαννίνων, ως μια ξένη υπόθεση!

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, ενόψει της Μεγάλης Συνόδου που θα συνέλθει το θέρος που μας έρχεται στην Κρήτη, οφείλει να διατυπώσει τον προφητικό λόγο της, καταδικάζοντας απερίφραστα τον αντισημιτισμό, είτε είναι απροκάλυπτος, είτε εμφανίζεται σε λανθάνουσα μορφή, λαμβάνοντας τις αναγκαίες συνοδικές αποφάσεις που θα αναδείξουν την μετάνοια της Εκκλησίας για πράξεις ή παραλείψεις κατά το παρελθόν, που επέτρεψαν την καλλιέργεια αντισημιτικών προκαταλήψεων ή ακόμα και την σιωπή κατά οργανωμένων διωγμών κατά Εβραίων, σε διάφορες χώρες με ορθόδοξο χριστιανικό πληθυσμό. Είναι ένα ελάχιστο χρέος πιστότητας απέναντι στο Ευαγγέλιο του Ιησού του Ναζωραίου. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας οφείλει να επαναλάβει προς όλο τον κόσμο, αυτό που έχει διακηρύξει ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος, ότι ο αντισημιτισμός είναι αντιχριστιανισμός! 

Η Μνήμη του Ολοκαυτώματος δεν αφορά μόνον τους Εβραίους του Ισραήλ και της Διασποράς. Αφορά όλους τους ανθρώπους χωρίς διάκριση φυλής ή θρησκείας. Ο λόγος είναι απλός. Ποτέ ξανά δεν πρέπει να επιτρέψει η Ανθρωπότητα να διωχθούν άνθρωποι και να κινδυνέψουν με αφανισμό, γι’ αυτό που Είναι!

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται η μνήμη (20 Ιουλίου) τριών Χριστιανών, που θανατώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί γιατί έσωζαν ζωές Εβραίων που καταδιώκονταν από τους Ναζί και τους Γάλλους συνεργάτες τους στο Παρίσι. Πρόκειται για την αγία Μητέρα Μαρία Σκομπτσόβα, τον άγιο Πρεσβύτερο Δημήτριο Κλεπινίν, τον άγιο Γιούρι Σκομπτσόβ. Επίσης τιμάται η μνήμη του μάρτυρα  Ίλια Φονταμίνσκι, που αν και ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος, πρόβαλλε την ιδιότητά του ως Εβραίου, θέλοντας έτσι να μοιραστεί το μαρτύριο του λαού του. Τέλος, το εορτολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας κοσμείται από τον νεομάρτυρα Αλέξανδρο Schmorell, που ως φοιτητής της Ιατρικής στο Μόναχο αγωνίστηκε κατά των Ναζί και μετά τη σύλληψή του εκτελέστηκε στη φυλακή που κρατούνταν το 1943.

Τέλος θα ήταν παράλειψη, να μη μνημονεύσουμε, δύο σπουδαίους Ορθόδοξους κληρικούς στο Κίεβο της Ουκρανίας, που αντιστάθηκαν με κατά του αντισημιτισμού. Πρόκειται για τους πατέρες Αλέξανδρο Γκλαγκόλεφ  και τον γιο του  Αλέξιο Γκλαγκόλεφ. Ο Αλέξανδρος Γκλαγκόλεφ σπουδαίος μελετητής της Παλαιάς Διαθήκης, το 1913 υπερασπίσθηκε στο Κίεβο τον Εβραίο Menahem Mendel Beilis, που συκοφαντήθηκε πως δήθεν δολοφόνησε το Πάσχα ένα μικρό χριστιανόπουλο για να του πιει το αίμα. Πρωτύτερα, στα 1905, ο πατέρας Αλέξανδρος είχε λάβει ενεργό μέρος στη μάχη κατά του αντισημιτισμού επανειλημμένα, μαζί με τον επίσης ιερέα πατέρα Μιχαήλ Ελντίνσκι. Έχοντας τεθεί επικεφαλής μιας μικρής ομάδας θαρραλέων πιστών, κατάφεραν να ματαιώσουν πογκρόμ και να ειρηνεύσουν το αγριεμένο πλήθος. Ο πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος θεωρήθηκε αντιδραστικός από το κομμουνιστικό καθεστώς, κλείστηκε στη φυλακή τον Οκτώβριο του 1937 και ένα μήνα αργότερα πέθανε από τα βασανιστήρια που του είχαν επιβάλλει.

Ο γιος του πατέρα Αλξάνδρου, Αλέξιος Αλεξάνδροβιτς Γκλαγκόλεφ, μετά τις σπουδές του στα Μαθηματικά και τη Φυσική χειροτονήθηκε Ορθόδοξος ιερέας στο Κίεβο. Στη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής της Ουκρανίας έσωσε πολλούς Εβραίους της πόλης και το Κράτος του Ισραήλ τον αναγνώρισε ως ένα από τους  «Δίκαιους των Εθνών». Η δράση του για τη σωτηρία Εβραίων είχε πολλές όψεις. Πρόσφερε άσυλο και κρυψώνα, μέσα στο σπίτι του, ακόμα και όταν η παπαδιά του Τατιάνα ήταν έγκυος. Σε άλλες περιπτώσεις είχε εκδώσει πλαστά πιστοποιητικά βάπτισης. Το 1943 οι Ναζί απήγαγαν τον ιερέα Αλέξιο Γκλαγκόλεφ μαζί με το γιο του, και τους οδήγησαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, από όπου κατάφεραν να δραπετεύσουν. Η απαγωγή και η γερμανική αιχμαλωσία είχαν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στον κλονισμό της υγείας του πατέρα Αλεξίου.

Υπήρξαν και άλλοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, λαϊκοί και κληρικοί, στην Ελλάδα, στην Ουκρανία, στην Σερβία, όπως ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς και άλλοι, που στάθηκαν με θάρρος δίπλα στους Εβραίους του τόπου τους, διακινδυνεύοντας τις ζωές τους.  

Αναφέραμε τις παραπάνω μαρτυρίες άρνησης του αντισημιτισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία, θεωρώντας τις ως ανεξάλειπτη υπόμνηση προς πάντες, ότι ο Αντισημιτισμός αποτελεί μέγα αμάρτημα και βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος. Ως χρέος των Χριστιανών, κάθε ομολογίας παραμένει στο ακέραιο, να αντιστέκονται στον Αντισημιτισμό, όπως και σε κάθε άλλη μορφή ρατσισμού, και ότι η Γιομ Χασσοά είναι ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, αλλά και μετάνοιας για τους Χριστιανούς, για όσα δεινά επέτρεψαν στο πέρασμα των αιώνων να πάθουν έως αφανισμού οι Ισραηλίτες, οι κατά σάρκα ομόφυλοι του Χριστού και της Παναγίας….