יום השואה

ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ

          Κάθε χρόνο η 27^η του μήνα Νισάν, του ιουδαϊκού ημερολογίου, που εφέτος αρχίζει από τη δύση του ήλιου της 4^ης Μαΐου 2016, έχει ορισθεί ως Ημέρα του Ολοκαυτώματος. Στα εβραϊκά είναι η Γιομ Χασσοά.

          Η Γιομ Χασσοά είναι ημέρα μνήμης για τα έξι εκατομμύρια αθώων ανθρώπων, που εξοντώθηκαν φρικτά από τους Γερμανούς Ναζί, για έναν και μοναδικό λόγο: Επειδή είχαν γεννηθεί Εβραίοι!

          Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων υπήρξε το πιο φοβερό και ολοκληρωτικά μαζικό έγκλημα, που έχει γνωρίσει η ιστορία του κόσμου. Θύτες του οι φορείς μιας απάνθρωπης ιδεολογίας, αυτής του Ναζισμού και θύματα άνθρωποι, που αμφισβητήθηκε αυθαίρετα η ανθρώπινη ιδιότητά τους, μόνο γι’ αυτό που ήταν και όχι για κάτι που έπραξαν. Στερήθηκαν την αξία του ανθρώπινου προσώπου γιατί ήταν Εβραίοι.

Οι Γερμανοί Ναζί, με τους συμμάχους τους, (Ρουμάνους και Βούλγαρους, Ούγγρους και Κροάτες, Γάλλους του Βισύ και Σλοβάκους, που είχαν προσχωρήσει εκούσια στον Άξονα, μέσα σε μια περίοδο λίγων μηνών μεταξύ Νοεμβρίου 1940 και Ιουνίου 1941), οργάνωσαν μια εκτεταμένη ανθρωποκάθαρση της Ευρώπης, για να εξαλείψουν όλους εκείνους που σύμφωνα με την ναζιστική ιδεολογία θεωρούνταν υπάνθρωποι (στα γερμανικά Untermenschen). Έπρεπε να εξοντωθούν όλοι οι Εβραίοι της Ευρώπης και το σχέδιο αφανισμού τους ονομάσθηκε η «Τελική Λύση» του εβραϊκού προβλήματος. Άλλες ομάδες πληθυσμών, που είχαν κριθεί σαν υπάνθρωποι και δεν είχαν δικαίωμα ύπαρξης ήταν οι Ρομά και οι ομοφυλόφιλοι, όπως και οι Σλάβοι, με σειρά προτεραιότητας στην απαξία τους Τσέχους, τους Πολωνούς και τους Ρώσους. Εξοντώθηκαν πάρα πολλοί Ρομά, αρκετοί ομοφυλόφιλοι και πολλοί Σλάβοι. Το Ολοκαύτωμα όμως των Εβραίων, είναι τραγικά μοναδικό, λόγω του μεγέθους των θυμάτων και του συστηματικού σχεδιασμού να επιτευχθεί η Τελική Λύση, που απέβλεπε στην εξαφάνιση της εβραϊκής παρουσίας από την Ευρώπη.

          Οι Γερμανοί Ναζί δεν είχαν εφεύρει τον ακραίο και δολοφονικό αντισημιτισμό που προκάλεσε το Ολοκαύτωμα!

          Μέσα στους κόλπους της χριστιανικής Ευρώπης, ιδίως από τον 4^ο αιώνα μ.Χ., αναπτύχθηκε ένας κατ’ αρχάς θρησκευτικός αντι-ιουδαϊσμός, που σιγά σιγά αλλά σταθερά, αναμίχθηκε με την κουλτούρα των χριστιανικών λαών και μετασχηματίστηκε σε αντισημιτισμό.

Χριστιανοί συγγραφείς και ηγέτες, γνωστοί ως Πατέρες της Εκκλησίας, αρκετά νωρίς ανέπτυξαν και καλλιέργησαν στους Χριστιανούς την άποψη, ότι οι Εβραίοι, όχι μόνο της εποχής του Ιησού, αλλά κάθε εποχής, ήταν υπαίτιοι, αλλά και υπόλογοι, για την σταύρωση του Χριστού. Ο Αυγουστίνος της Ιππώνος και ο Αμβρόσιος των Μεδιολάνων, που απέκτησαν μεγάλο κύρος στη Δύση υποστήριζαν την παραπάνω θέση. Εκείνος που διακρίθηκε για την πολεμική του κατά των Εβραίων, ήταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Στους οκτώ λόγους του «κατά Ιουδαίων», ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, χρησιμοποιεί ακραία και ιστορικά αβάσιμα επιχειρήματα κατά των Ισραηλιτών και εξαιρετικά βάναυσες και χυδαίες εκφράσεις. Ο μεταφραστής της Βίβλου στα λατινικά, γνωστής ως Vulgata, Ιερώνυμος, διακρίνεται επίσης για τα αντι-ιουδαϊκά του κηρύγματα, αλλά και για το αντιεβραϊκό περιεχόμενο της ακολουθίας της Μεγάλης Παρασκευής της Δυτικής Εκκλησίας που είχε συντάξει. Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, έχει γράψει αρκετές σελίδες, έντονα αιχμηρές κατά των Ισραηλιτών. Εξαίρεση στην επικρατούσα στάση με κατηγορίες, βρισιές και αβάσιμες διαβολές κατά των Εβραίων, αποτελεί η στάση υπέρ του λαού Ισραήλ του εκκλησιαστικού ιστορικού Ευσεβίου Καισαρείας (265-340).

Ίσως όμως το πιο αντισημιτικό έργο που έχει γραφτεί από Χριστιανό, είναι αυτό που έγραψε το 1543 ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο ηγέτης της εκκλησιαστικής Μεταρρύθμισης στη Δύση, με τίτλο «Von den Jüden und iren Lügen» (Για τους Εβραίους και τα Ψέμματά τους). Στη Ναζιστική Γερμανία αυτό το έργο των εξήντα πέντε χιλιάδων (65.000) λέξεων, που απ’ την αρχή ως τέλος περιέχει φοβερές κατηγορίες κατά των Ιουδαίων, «τιμήθηκε» ιδιαίτερα. Εκδόθηκε πολλές φορές και κυκλοφόρησε από το χιτλερικό καθεστώς εκτεταμένα. Μάλλον είναι απόλυτα βάσιμος ο ισχυρισμός, ότι το παραπάνω αντισημιτικό παραλήρημα του Λουθήρου, υπήρξε το έμβρυο που εμφανίστηκε ως ναζιστικός αντισημιτισμός και οδήγησε στο έγκλημα του Ολοκαυτώματος κατά των Εβραίων!

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επανειλημμένα έχει ομολογήσει το αμάρτημά της κατά των Εβραίων και έχει προχωρήσει σε απάλειψη των αναμφίβολα αντισημιτικών λειτουργικών κειμένων της. Σχεδόν όλες οι Ευαγγελικές Εκκλησίες, που έλκουν την καταγωγή τους από την Μεταρρύθμιση του Λουθήρου, έχουν αποκηρύξει απερίφραστα τον λουθηρανικό και γενικότερα τον αντισημιτισμό. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, υπήρξαν πρωτοβουλίες, κυρίως του Οικουμενικού Πατριάρχη, που είχαν χωρίς αμφιβολία χαρακτήρα καταγγελίας και καταδίκης του αντισημιτισμού. Αλλά, πατερικά κείμενα και συλλογές λόγων, όπως αυτοί του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, με σαφές αντισημιτικό περιεχόμενο, παραμένουν στον θώκο μιας ιδιόμορφης ιερότητας, που δύσκολα την αγγίζει η κριτική. Το ίδιο συμβαίνει με την αντιμετώπιση κειμένων ακολουθιών, ιδίως της Μεγάλης Εβδομάδας, που είναι έντονα αντι-ιουδαϊκά και αναμφίβολα προσφέρουν έδαφος για την καλλιέργεια αντισημιτισμού. Κανένας ιεράρχης ή Σύνοδος Επισκόπων, φαίνεται πως δεν διανοείται ως τώρα, ούτε τολμά να τα «αποκαθάρει» ή έστω να δώσει μια ερμηνεία στο περιεχόμενό τους, που να είναι σαφής η αποστασιοποίηση της Εκκλησίας από τον αντισημιτισμό που εκλαμβάνεται ότι  υπονοούν. Ίσως η μόνη τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, που μέλη της συμμετείχαν ενεργά σε αντισημιτικές πρωτοβουλίες στα χρόνια του μεσοπολέμου και της ναζιστικής Κατοχής ήταν αυτή της Ρουμανίας, που ανέχθηκε να υπάρξουν δεσμοί, ανάμεσα στην Εκκλησία και στην Σιδηρά Φρουρά, που ήταν ένα ακραίο εθνικιστικό κίνημα, με σαφείς αντισημιτικές διακηρύξεις.

Δεν ήταν λίγοι οι Ορθόδοξοι ιερείς και οι φοιτητές της Θεολογίας που είχαν ενταχθεί στις τάξεις των Λεγεωναρίων της Σιδηράς Φρουράς και είχαν λάβει μέρος σε αντιεβραϊκά πογκρόμ.

Το ιστορικό μυθιστόρημα ‘25^η Ώρα’ του Ορθόδοξου ιερέα και συγγραφέα Βίργκιλ Γκεοργίου, δείχνει πολλές από τις τραγικές όψεις των διωγμών των Εβραίων της Ρουμανίας, εκείνη την περίοδο που η χώρα ήταν δέσμια στο άρμα της ναζιστικής Γερμανίας….
Αλλά και στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής και της εφαρμογής των μέτρων για την επίτευξη της "Τελικής Λύσης", εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις, η Ορθόδοξη Εκκλησία αντιμετώπισε την εξόντωση των Εβραίων της χώρας και κυρίως της Θεσσαλονίκης, αλλά και των Ιωαννίνων, ως μια ξένη υπόθεση!

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, ενόψει της Μεγάλης Συνόδου που θα συνέλθει το θέρος που μας έρχεται στην Κρήτη, οφείλει να διατυπώσει τον προφητικό λόγο της, καταδικάζοντας απερίφραστα τον αντισημιτισμό, είτε είναι απροκάλυπτος, είτε εμφανίζεται σε λανθάνουσα μορφή, λαμβάνοντας τις αναγκαίες συνοδικές αποφάσεις που θα αναδείξουν την μετάνοια της Εκκλησίας για πράξεις ή παραλείψεις κατά το παρελθόν, που επέτρεψαν την καλλιέργεια αντισημιτικών προκαταλήψεων ή ακόμα και την σιωπή κατά οργανωμένων διωγμών κατά Εβραίων, σε διάφορες χώρες με ορθόδοξο χριστιανικό πληθυσμό. Είναι ένα ελάχιστο χρέος πιστότητας απέναντι στο Ευαγγέλιο του Ιησού του Ναζωραίου. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας οφείλει να επαναλάβει προς όλο τον κόσμο, αυτό που έχει διακηρύξει ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος, ότι ο αντισημιτισμός είναι αντιχριστιανισμός! 

Η Μνήμη του Ολοκαυτώματος δεν αφορά μόνον τους Εβραίους του Ισραήλ και της Διασποράς. Αφορά όλους τους ανθρώπους χωρίς διάκριση φυλής ή θρησκείας. Ο λόγος είναι απλός. Ποτέ ξανά δεν πρέπει να επιτρέψει η Ανθρωπότητα να διωχθούν άνθρωποι και να κινδυνέψουν με αφανισμό, γι’ αυτό που Είναι!

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται η μνήμη (20 Ιουλίου) τριών Χριστιανών, που θανατώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί γιατί έσωζαν ζωές Εβραίων που καταδιώκονταν από τους Ναζί και τους Γάλλους συνεργάτες τους στο Παρίσι. Πρόκειται για την αγία Μητέρα Μαρία Σκομπτσόβα, τον άγιο Πρεσβύτερο Δημήτριο Κλεπινίν, τον άγιο Γιούρι Σκομπτσόβ. Επίσης τιμάται η μνήμη του μάρτυρα  Ίλια Φονταμίνσκι, που αν και ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος, πρόβαλλε την ιδιότητά του ως Εβραίου, θέλοντας έτσι να μοιραστεί το μαρτύριο του λαού του. Τέλος, το εορτολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας κοσμείται από τον νεομάρτυρα Αλέξανδρο Schmorell, που ως φοιτητής της Ιατρικής στο Μόναχο αγωνίστηκε κατά των Ναζί και μετά τη σύλληψή του εκτελέστηκε στη φυλακή που κρατούνταν το 1943.

Τέλος θα ήταν παράλειψη, να μη μνημονεύσουμε, δύο σπουδαίους Ορθόδοξους κληρικούς στο Κίεβο της Ουκρανίας, που αντιστάθηκαν με κατά του αντισημιτισμού. Πρόκειται για τους πατέρες Αλέξανδρο Γκλαγκόλεφ  και τον γιο του  Αλέξιο Γκλαγκόλεφ. Ο Αλέξανδρος Γκλαγκόλεφ σπουδαίος μελετητής της Παλαιάς Διαθήκης, το 1913 υπερασπίσθηκε στο Κίεβο τον Εβραίο Menahem Mendel Beilis, που συκοφαντήθηκε πως δήθεν δολοφόνησε το Πάσχα ένα μικρό χριστιανόπουλο για να του πιει το αίμα. Πρωτύτερα, στα 1905, ο πατέρας Αλέξανδρος είχε λάβει ενεργό μέρος στη μάχη κατά του αντισημιτισμού επανειλημμένα, μαζί με τον επίσης ιερέα πατέρα Μιχαήλ Ελντίνσκι. Έχοντας τεθεί επικεφαλής μιας μικρής ομάδας θαρραλέων πιστών, κατάφεραν να ματαιώσουν πογκρόμ και να ειρηνεύσουν το αγριεμένο πλήθος. Ο πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος θεωρήθηκε αντιδραστικός από το κομμουνιστικό καθεστώς, κλείστηκε στη φυλακή τον Οκτώβριο του 1937 και ένα μήνα αργότερα πέθανε από τα βασανιστήρια που του είχαν επιβάλλει.

Ο γιος του πατέρα Αλξάνδρου, Αλέξιος Αλεξάνδροβιτς Γκλαγκόλεφ, μετά τις σπουδές του στα Μαθηματικά και τη Φυσική χειροτονήθηκε Ορθόδοξος ιερέας στο Κίεβο. Στη διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής της Ουκρανίας έσωσε πολλούς Εβραίους της πόλης και το Κράτος του Ισραήλ τον αναγνώρισε ως ένα από τους  «Δίκαιους των Εθνών». Η δράση του για τη σωτηρία Εβραίων είχε πολλές όψεις. Πρόσφερε άσυλο και κρυψώνα, μέσα στο σπίτι του, ακόμα και όταν η παπαδιά του Τατιάνα ήταν έγκυος. Σε άλλες περιπτώσεις είχε εκδώσει πλαστά πιστοποιητικά βάπτισης. Το 1943 οι Ναζί απήγαγαν τον ιερέα Αλέξιο Γκλαγκόλεφ μαζί με το γιο του, και τους οδήγησαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, από όπου κατάφεραν να δραπετεύσουν. Η απαγωγή και η γερμανική αιχμαλωσία είχαν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στον κλονισμό της υγείας του πατέρα Αλεξίου.

Υπήρξαν και άλλοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, λαϊκοί και κληρικοί, στην Ελλάδα, στην Ουκρανία, στην Σερβία, όπως ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς και άλλοι, που στάθηκαν με θάρρος δίπλα στους Εβραίους του τόπου τους, διακινδυνεύοντας τις ζωές τους.  

Αναφέραμε τις παραπάνω μαρτυρίες άρνησης του αντισημιτισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία, θεωρώντας τις ως ανεξάλειπτη υπόμνηση προς πάντες, ότι ο Αντισημιτισμός αποτελεί μέγα αμάρτημα και βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος. Ως χρέος των Χριστιανών, κάθε ομολογίας παραμένει στο ακέραιο, να αντιστέκονται στον Αντισημιτισμό, όπως και σε κάθε άλλη μορφή ρατσισμού, και ότι η Γιομ Χασσοά είναι ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, αλλά και μετάνοιας για τους Χριστιανούς, για όσα δεινά επέτρεψαν στο πέρασμα των αιώνων να πάθουν έως αφανισμού οι Ισραηλίτες, οι κατά σάρκα ομόφυλοι του Χριστού και της Παναγίας….