Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ERTOĞAN

ΓΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ

g_doudos@yahoo.com

Ο Kemal Atatürk υπήρξε, σύμφωνα με την άποψη που επικρατεί μεταξύ σοβαρών ιστορικών και αναλυτών των πολιτικών γεγονότων του περασμένου αιώνα, ο πρώτος ηγέτης μιας κατεστραμμένης και ταπεινωμένης χώρας, μιας χώρας του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, από την πολιτική συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων του μεσοπολέμου, που αρνήθηκε να υποκύψει στους ισχυρούς και τους αντιμετώπισε με επιτυχία.

Ο Kemal Atatürk είναι ο πρώτος τριτοκοσμικός ηγέτης που σήκωσε ανάστημα αξιοπρέπειας χάριν του λαού και της χώρας του, εναντίον των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής.

Ο Kemal Atatürk είναι ο ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας και ο μεγάλος νικητής του Πολέμου της Ανεξαρτησίας.

Η Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, είναι μια πραγματικά διεθνής συνθήκη, που είχε συνομολογηθεί με πολλές δυσκολίες σε χρονικό διάστημα από τις 20 Οκτωβρίου 1922 ως τις 24 Ιουλίου 1923. Στην κατάρτισή της συμμετείχαν η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ελλάδα, η Ρουμανία, το Σερβο-Κροατο-Σλοβενικού Κράτος και η Τουρκία. Την τελική πράξη της Συνθήκης είχαν προσυπογράψει οι Η.Π.Α., η Ρωσία και η Βουλγαρία, όσον αφορά το καθεστώς των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.

Κατά το χρόνο που άρχισε το Συνέδριο της Λωζάνης, που κατέληξε στην ομώνυμη Συνθήκη, τυπικά υπήρχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία ακόμα, εντούτοις το καθεστώς του σουλτάνου ουσιαστικά είχε καταρρεύσει και για τούτο, η Τουρκία σε όλα τα επί μέρους μέρη της Συνθήκης εκπροσωπούνταν από την Κυβέρνηση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας και όχι από σουλτανική κυβέρνηση. Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας ήταν μια συνέλευση, κατά κάποιο τρόπο επαναστατική, υπό την ηγεσία του Kemal Atatürk, που τελικά στις 29 Οκτωβρίου του 1923 ανακήρυξε το νέο κράτος, την Τουρκική Δημοκρατία, διάδοχο της άλλοτε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τους Βαλκανικούς Πολέμους για την Τουρκία ήταν εξαιρετικά δυσμενή. Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής και οι σύμμαχοί τους, εποφθαλμιούσαν να «κατασπαράξουν» τουρκικά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αν κάποιος προσέξει τον χάρτη που είχε προκύψει μετά την Συνθήκη των Σεβρών του 1920 θα καταλάβει τί θα απέμενε από την άλλοτε κραταιά Αυτοκρατορία. Το υπό τον  Atatürk εθνικό κίνημα της Τουρκίας αρνήθηκε να επικυρώσει την Συνθήκη των Σεβρών, ανεξάρτητα του ότι είχε γίνει δεκτή από τον σουλτάνο Μεχμέτ Βαχιντεντίν τον 6^ο και αντ’ αυτής προέκυψε τελικά η Συνθήκη της Λωζάνης.

Η Συνθήκη της Λωζάνης κατοχύρωσε διεθνώς τα σύνορα της Τουρκίας, επεκτείνοντάς τα μάλιστα, στην Ανατολική Θράκη, στα νησιά του Αιγαίου Ίμβρος και Τένεδος, σε λωρίδα γης προς τη Συρία, στην περιοχή της Σμύρνης. Με την Συνθήκη υποχρεώθηκε η Ελλάδα σε πολεμικές επανορθώσεις υπέρ της Τουρκίας, που λόγω αδυναμίας της να καταβάλλει αποζημίωση σε χρήμα, παρέδωσε στην Ανατολική Θράκη το Τρίγωνο του Καραγάτς, αυξάνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο επί πλέον την έκταση της τουρκικής επικράτειας.

Σύμφωνα με όσα ίσχυαν την εποχή εκείνη, η οδυνηρή ελληνοτουρκική συμφωνία για την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στις δύο χώρες, με μόνο κριτήριο το θρήσκευμα, που ενσωματώθηκε στην Συνθήκη της Λωζάνης, έθεσε τα θεμέλια για την κατάργηση του πολυεθνοτικού χαρακτήρα της άλλοτε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη δημιουργία ενός τουρκικού κράτους, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, με περισσότερα στοιχεία συνοχής της εθνικής κοινωνίας.

Θα μπορούσε να λεχθεί, ότι η Συνθήκη της Λωζάνης υπήρξε η μαμή της νέας Τουρκικής Δημοκρατίας! Χωρίς να αγνοείται η συμβολή σπουδαίων πολιτικών και διανοουμένων της νεότερης Τουρκίας στην ανάδειξη του νέου τουρκικού κράτους, εντούτοις κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι του Γαζή Μουσταφά Κεμάλ, απόλυτα δίκαια του δόθηκε από την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση  το επώνυμο Ατατούρκ.

Όλα όσα ανέφερα πιο πάνω είναι γνωστά, όχι μόνο στους Τούρκους που έχουν μελετήσει τη σύγχρονη ιστορία της πατρίδας τους, αλλά κανένας σοβαρός ιστορικός, από οποιαδήποτε χώρα, δεν τα αμφισβητεί. Αναφέρομαι στην εκτίμηση ως προς την σημασία της Συνθήκης της Λωζάνης  για την ύπαρξη μιας σύγχρονης Τουρκίας και ως προς τον σημαντικότατο ρόλο του Kemal Atatürk.

Οι πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου της Τουρκίας Recep Tayyip Ertoğan, με τις οποίες αμφισβήτησε την Συνθήκη της Λωζάνης προκάλεσαν κατάπληξη. Στο εσωτερικό της χώρας του ο ηγέτης αξιωματικής αντιπολίτευσης Kemal Kılıçdaroğlu ήταν έντονα επικριτικός κατά του Ertoğan, αλλά και αιχμηρός, υπερασπιζόμενος τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Μία αξιολογική εκτίμηση μένει ως προς τις δηλώσεις Ertoğan. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας επιδιώκει να προσδώσει ένα νέο πρόσωπο στην χώρα του. Η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, δεν θίγει αυτήν καθ’ αυτή την Συνθήκη, αλλά αποτελεί μια οξεία αμφισβήτηση του ίδιου του Kemal Atatürk!

Έτσι οι χθεσινές δηλώσεις (30/9/2016) προς δημοσιογράφους του Kemal Kılıçdaroğlu, Προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του κόμματος που είχε ιδρύσει ο Kemal Atatürk, έχουν ιδιαίτερη αξία και βαρύτητα: «Η Συνθήκη της Λωζάννης είναι προνόμιο για την Τουρκία! Εμείς, υπερασπιζόμαστε την Λωζάννη, αυτοί (το ΑΚΡ) υπερασπίζονται την Συνθήκη των Σεβρών. Υπερασπιζόμαστε το Δημοκρατία αυτοί υπερασπίζονται το χαλιφάτο. Υπερασπιζόμαστε τους πολίτες αυτοί υπερασπίζονται τη δουλεία»!

©ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

01/10/16