ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΔΟΥΔΟΣ
g_doudos@yahoo.com
Πριν από χρόνια προσέφερα τις υπηρεσίες μου ως Νομικός
Παραστάτης σε Μοναστήρι του Αγίου Όρους, συνεχώς και για αρκετά μεγάλη χρονική
περίοδο. Η συνεργασία μας διακόπηκε, γιατί τα «Χρονικά» φιλοξένησαν ένα άρθρο
μου (τεύχος Μαΐου-Ιουνίου 1989) με τίτλο ‘Ρίζες Αντισημιτισμού’. Χωρίς να έχω
τηρήσει τις απαιτήσεις μιας αυστηρά επιστημονικής έρευνας, σε τούτο το
δημοσίευμα αναφερόμουν στις ρίζες του αντισημιτισμού στον ελληνικό χώρο, με
παραπομπές σε πηγές και άλλα αναγκαία στοιχεία, ώστε τα συμπεράσματά μου να μην
είναι αυθαίρετα ή αστήρικτα. Η άποψή μου ήταν, ότι σημαντικότατη ευθύνη για τον
αντισημιτισμό φέρει γενικά η Ορθόδοξη Εκκλησία. Δυστυχώς δεν έχω αλλάξει γνώμη
ως τώρα. Συνεχίζω να θεωρώ πως η Ορθόδοξη Εκκλησία, όχι μόνο στην Ελλάδα,
ανέχεται στους κόλπους της δύο στοιχεία που νομίζω ότι αποτελούν προδοσία κατά
του Ιησού και της διδασκαλίας του. Το ένα είναι ο αντιϊουδαϊσμός, που έχει
εξελιχθεί πλέον σε πολιτικό και συνωμοσιολογικό αντισημιτισμό και το άλλο
είναι ο εθνικισμός, που πλήττει την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας….
Σήμερα που αποφάσισα να γράψω τούτο
άρθρο είναι η επέτειος της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Στα εβραϊκά λέγεται Yom HaAtzmaut. Το 1948, στις 5 του εβραϊκού μήνα Ιγιάρ
υπογράφηκε στο Τελ Αβίβ από τους ηγέτες του εβραϊκού λαού η Διακήρυξη της
Ανεξαρτησίας που αποτέλεσε διακήρυξη της ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ στην
Παλαιστίνη, την ιστορική κοιτίδα του Λαού Ισραήλ.
Ο
αντισημιτισμός συνεχίζει να αποτελεί μια μάστιγα, που δεν στρέφεται μόνο κατά
των Εβραίων αλλά είναι σημάδι επιστροφής στη βαρβαρότητα για τον ανθρώπινο
πολιτισμό. Η διεθνής οικονομική και κοινωνική κρίση που πλήττει τον κόσμο
ευνοεί την εμφάνιση και την ενδυνάμωση ακραίων δεξιών πολιτικών κινημάτων και κομμάτων,
που έχουν ως απαραίτητο εξάρτημα στην φαρέτρα τους τον αντισημιτισμό με
φαντασιακές συνωμοσιολογικές κυρίως αναφορές.
Ο αντισημιτισμός
αποτελεί επίσης τρόπο έκφρασης της διεθνιστικής αλληλεγγύης πολλών αριστερών,
που καταδεικνύουν συγχρόνως την άκριτη μεροληψία τους υπέρ των Παλαιστινίων
Αράβων, έστω και αν πρόκειται για στρατευμένους τρομοκράτες και φανατικά σκοτισμένους
Ισλαμιστές, όπως συμβαίνει με τους οπαδούς της Χαμάς, που ελέγχει αυταρχικά τη
Λωρίδα της Γάζας και τον έγκλειστο πληθυσμό της.
Πάντως ενώ
στις χώρες της Δύσης ο αντισημιτισμός έχει σαφές ρατσιστικό περιεχόμενο, με
προέχουσα την προσήλωση στην φαντασιακή υπεροχή της λευκής (άριας) φυλής έναντι
των κατώτερων Εβραίων, στις ορθόδοξες χώρες –(συμπεριλαμβάνονται η Αίγυπτος,
όσον αφορά τους Κόπτες και η Συρία με τον Λίβανο, όσον αφορά τους Συρορθόδοξους
και τους Μελχίτες κυρίως)-, όπου η απαξία και οι προκαταλήψεις κατά των Εβραίων
θεμελιώνονται στον χριστιανικό αντιϊουδαϊσμό, που εδραιώθηκε τον 4ο
αιώνα, όταν η Εκκλησία αποφάσισε να συγκρουσθεί με την Συναγωγή, με απώτατο
στόχο είτε την εξαφάνιση της δεύτερης, είτε την αφομοίωση και την εξάλειψη των
Ισραηλιτών διά του εκχριστιανισμού τους.
Τον 4ο
αιώνα υπήρχαν ακόμα Χριστιανοί που αισθάνονταν αρκετά Εβραίοι, ώστε να
συμμετάσχουν παράλληλα με τη ζωή της Εκκλησίας και στην ζωή της Συναγωγής.
Οπότε εμφανίστηκαν τότε, μια σειρά ηγετών της Εκκλησίας, που έχουν αναγνωρισθεί
ως Πατέρες της και ανέλαβαν να αντιμετωπίσουν τους ιουδαΐζοντες Χριστιανούς,
μαζί και τους Εβραίους, με την σκληρότητα που αντιμετωπίζονταν οι εθνικοί και
οι αιρετικοί. Μπορούμε αναφέρουμε τον Αμβρόσιο των Μεδιολάνων και τον
Αυγουστίνο της Ιππώνος, που βαφτίστηκε Χριστιανός από τον Αμβρόσιο. Στη σειρά,
εξέχουσα θέση για τον αντιϊουδαϊσμό τους έχουν ο Ιερώνυμος, που θεωρούσε σαν
αρχέτυπο του Εβραίου τον Ιούδα τον Ισκαριώτη και χαρακτηριστικό της φυλής την
φιλαργυρία που είχε επιδείξει εκείνος και τον Εφραίμ τον Σύρο. Τα ηνία όμως
μιας οιονεί αντιεβραϊκής θεολογίας κατέχει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος που μας
άφησε μια σειρά λόγων «κατά Ιουδαίων». Οι λόγοι του Χρυσοστόμου είναι γραμμένοι
κατά το ύφος της αδιάλλακτης ρητορικής μορφής, που ήταν γνωστή ως ψόγος και
σήμαινε αυστηρή επίπληξη ή ενείχε πρόταση μομφής.
Το
πνευματικό κίνημα που θεμελιώθηκε στις διδασκαλίες και στο υπόδειγμα του Ιησού
από τη Ναζαρέτ, έτσι όπως διασώζονται τόσο στα κανονικά ευαγγέλια, όσο και σε
ορισμένα απόκρυφα, ήταν ένα κίνημα εντός των κόλπων του Ιουδαϊσμού. Δεν επρόκειτο
για μια διαφορετική, νέα θρησκεία. Εκείνος που διαμόρφωσε τη νέα θρησκεία
υπήρξε ο Σαούλ από την Ταρσό, γνωστός περισσότερο ως Παύλος, ο οποίος χωρίς να
προσβάλλει απαξιωτικά τον Ιουδαϊσμό, επιδίωξε αναμφίβολα να απεξαρτήσει την
Εκκλησία από την Συναγωγή.
Στα χρόνια
της οθωμανικής περιόδου συνυπήρχαν Ρωμηοί και Εβραίοι ως υπήκοοι του Σουλτάνου
υπό το καθεστώς που προβλέπει ο ισλαμικός νόμος για προστατευόμενους μη
μουσουλμανικούς πληθυσμούς (dhimmi) και ειδικότερα υπό το οθωμανικό
καθεστώς των millet. Οι Ρωμηοί και ιδίως οι ελληνικής
καταγωγής κατείχαν μια κυρίαρχη θέση στο εμπόριο εντός της Αυτοκρατορίας.
Επίσης οι Ρωμηοί Φαναριώτες είχαν αναδειχθεί ανώτατοι λειτουργοί της
Αυτοκρατορίας με απόλαυση ποικίλων προνομίων που τους πρόσφεραν οι διάφορες θέσεις
που κατείχαν. Κύριοι ανταγωνιστές των
Ρωμηών στην οικονομική δραστηριότητά τους ήταν οι Εβραίοι. Ο ανταγωνισμός των
δύο κοινοτήτων αρκετές φορές είχε φθάσει στα άκρα, με αγριότητες που προκαλούν
αποστροφή και τρομερή απέχθεια και από τις δύο πλευρές. Οι Ρωμηοί έτρεφαν ένα
σωρό προκαταλήψεις κατά των Εβραίων, που πάντοτε βαρύνονταν με το στίγμα του
θεοκτόνου λαού, κάτι που δεν έχει εξαλειφθεί ως τις μέρες μας, αλλά έχει
υποχωρήσει στο συλλογικό υποσυνείδητο αρκετών Ελλήνων Χριστιανών. Οι Εβραίοι
είχαν βρει φιλόξενο καταφύγιο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όντας καταδιωγμένοι
από την Ιβηρική Χερσόνησο τον 15ο αιώνα και αποδείχθηκαν μια
ιδιαίτερα υπάκουη στις αρχές της Αυτοκρατορίας κοινότητα, που συνέβαλε
αποφασιστικά στην ανάπτυξη αρκετών τομέων της οικονομίας της. Γι’ αυτό άλλωστε
οι Εβραίοι είχαν ονομασθεί sadik millet, που σημαίνει το πιστό, το αφοσιωμένο μιλέτι. Οι Εβραίοι
είχαν ωθήσει αναμφίβολα στο συλλογικό τους υποσυνείδητο τις αρνητικές τους επιφυλάξεις,
γιατί όχι και το μίσος έναντι των Χριστιανών, που αιώνες πριν τους είχαν
καταδιώξει, τους είχαν περιορίσει στα γκέτο, ζώντας στερημένοι από στοιχειώδη
δικαιώματα, κατασυκοφαντημένοι για πράγματα που ήταν ανυπόστατα, αλλά παρόλα
αυτά, ήταν οι αιτίες για την περιφρόνηση και την περιθωριοποίηση με τις οποίες τους
αντιμετώπιζαν οι Χριστιανοί. Έτσι όντας στερημένοι οι Εβραίοι από μια πατρίδα,
μιας και η σιωνιστική ιδέα δεν υπήρχε ούτε καν στα σπάργανα ως ιδέα, συχνά
είχαν αποδειχθεί συνεργάτες των Οθωμανών επικυρίαρχων στις προσπάθειές τους να
καταστείλουν τις εστίες της επανάστασης που άναβαν εδώ κι εκεί οι Έλληνες Ορθόδοξοι
Χριστιανοί, προκειμένου να διαφυλάξουν
και την δική τους επιβίωση σε ένα ασφαλές και αδιατάρακτο περιβάλλον που τους πρόσφερε
το καθεστώς της σουλτανικής εξουσίας. Το γεγονός ότι τρεις Εβραίοι της Κωνσταντινούπολης,
μάλλον άνθρωποι του περιθωρίου, μετά την εξαγορά του πτώματος του πατριάρχη
Γρηγορίου του Ε΄ (13 Απριλίου 1821) από τους δημίους του, το έσερναν στους δρόμους
και τελικά το βύθισαν στον Κεράτιο, δύσκολα μπορεί να αποτελέσει σοβαρό άλλοθι
για την σφαγή των εβραϊκών οικογενειών
όταν κατέλαβαν οι Έλληνες επαναστάτες το Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο) στις 11
Ιουνίου 1821, ούτε για τη σφαγή των αμάχων Εβραίων κατά την αιματηρή άλωση της Τριπολιτσάς
(23 Σεπτεμβρίου 1821) από τους επαναστάτες.
Οι
Χριστιανοί Ρωμηοί πέραν της πίστης, που όπως προανέφερα είχε φωλιάσει στο
υποσυνείδητό τους, για τους Εβραίους σαν θεοκτόνο λαό που θεωρούνταν συλλογικά
ένοχος για την σταύρωση του Ιησού, αρκετοί είχαν φορτισθεί ακόμα περισσότερο
εχθρικά απέναντι των Εβραίων μετά τα απαράδεκτα και συκοφαντικά αντιϊουδαϊκά κηρύγματα
του Κοσμά του Αιτωλού. Έτσι, η συμμετοχή Εβραίων ως εκούσιων δημίων κατά την
καταστολή των επαναστάσεων στην Κασσάνδρα (14 Νοεμβρίου 1821) και στη Νάουσα
(22 Απριλίου 1822), μολονότι είναι απόλυτα δυσάρεστα περιστατικά, εντούτοις
μπορεί να κατανοηθούν, αν λάβουμε υπόψη τις συνθήκες που επικρατούσαν μεταξύ
Ρωμηών και Εβραίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον ανταγωνισμό μεταξύ των
δύο κοινοτήτων, που είχε κατά κύριο λόγο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, ενώ στην
πλευρά των Ρωμηών πρέπει να προσθέσουμε και την εις βάρος των Ισραηλιτών
θρησκευτικής φύσεως απαξία.
Ο
θρησκευτικός αντιεβραϊσμός και ο ρατσιστικός αντισημιτισμός είναι φαινόμενα απαράδεκτα
πλέον και αφήνουν τα ίχνη πολιτισμικής υποχώρησης Ελλήνων και Ελληνίδων,
θρησκευόμενων ή αριστερής τοποθέτησης, προς τον τυφλό φανατισμό και τον
πολιτικό δογματισμό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία στις οικουμενικές διαστάσεις της
οφείλει να αποβάλλει τις αιτίες συντήρησης στους κόλπους της οποιασδήποτε μορφής αντιεβραϊσμού. Οφείλει
να εκδηλώσει την μεταμέλειά της για την προδοσία της πιστότητάς της απέναντι
στον Ιησού, τόσους αιώνες που αποδεχόταν τον αντιϊουδαϊκό λόγο και ανεχόταν διωγμούς
κατά των Εβραίων που ζούσαν μεταξύ των Ορθοδόξων Χριστιανών. Οφείλει να
ξαναμελετήσει και να οικειωθεί με το πνεύμα της εγκυκλίου που είχε εκδώσει ο
Οικουμενικός Πατριάρχης Μητροφάνης ο Γ΄ προς τους Χριστιανούς της Κρήτης το
1568, επί ενετοκρατίας, με την οποία καταδίκαζε τις ενέργειές τους σε βάρος των
Ισραηλιτών του νησιού. Οφείλει να μιμηθεί το ήθος των αγίων Νεομαρτύρων του
Παρισιού, της Μητέρας Μαρίας Σκομπτσόβα, του Ιερέα Δημητρίου Κλεπινίν, του Γιούρι
Σκομπτσόβ και του Ηλία Φονταμίνσκυ, που μαρτύρησαν στα στρατόπεδα εξόντωσης των
Ναζί, οι τρεις πρώτοι γιατί προσπαθούσαν να σώζουν Εβραίους από τον παράλογο
και άδικο αφανισμό και ο τέταρτος γιατί μολονότι είχε βαπτισθεί Χριστιανός
Ορθόδοξος δεν έκρυψε την εβραϊκή καταγωγή θέλοντας να συμμετάσχει στο μαρτύριο
του Λαού Ισραήλ, που ανήκε. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους στις 20
Ιουλίου. Επίσης οφείλει η Ορθόδοξη Εκκλησία να μελετήσει την τρυφερότητα που
έδειχνε η μακαρία Γερόντισσα Γαβριηλία Παπαγιάννη για τους Εβραίους και το πώς
αντιμετώπιζε τις προκαταλήψεις και την εμπάθεια σε βάρος τους.
Οι Έλληνες
αριστεροί θα είχαν πολλά να μάθουν αν μελετούσαν το Σιωνιστικό Κίνημα, που υλοποίησε
το όνειρο γενεών Εβραίων της Διασποράς για την επιστροφή τους στην Ιερουσαλήμ
και στην Γη του Ισραήλ. Θα είχαν να μάθουν πολλά αν μελετούσαν το κίνημα που
ίδρυσε στην οθωμανική Παλαιστίνη τα κιμπούτς και τα μοσάβ, που είναι υπαρκτά ως
τις μέρες μας, παρά την αλλαγή των συνθηκών. Και προπαντός αν μελετούσαν όλες τις
πτυχές της ιστορικής αλήθειας σε ό,τι κατέληξε να θεωρείται σήμερα σύγκρουση Εβραίων
και Παλαιστινίων.
©ΓΙΩΡΓΟΣ
ΔΟΥΔΟΣ
23/04/15
No comments:
Post a Comment